Refik Halid Karay - Sürgün|Kitap Özetleri E-Kitaplar

Refik Halid Karay - Sürgün

KİTABIN ÖZETİ :

Romanda sürgüne gönderilen bir yüzbaşıdan bahsedilmektedir Hilmi efendi görev sırasında bir üst komutanı ile haklı olduğu bir konuda tarşımya yaşayınca Beyrut’a sürgüne gönderiliyor Daha gitmeden sürgünün ne kadar kötü ve çekilmez olduğu hissine kapılıyor Hayatında ilk defa gittiği Beyrut şehrinde başına nelerin geleceğinden, kimlerle tanışacağından habersiz bir ruh hali ile gidiyor Beyrut’a istanbulda bir karısı ve birde Seher adında bir kızı vardırbir taraftan da onlardan ayrılmanın üzüntüsünü yaşamaktadır
Beyrut’a geldiği ilk günlerde çok yalnızlık çeker Cebinde ki para çok kısıtlıdırbir iş bulana kadar o para ile geçinmek zorunda olduğu için yemeğinden bile tasarruf yapmak durumaundadır Daha sonraları Türklerin yaşadığı mahallelerde bulunan kahvelere gidip dertleşebileceği memleketten konuşabileceği birilerini aramaya başladı Hilmi efendi gerçekten çok efendi bir insandıhiç kimse ile bir sorun yaşamazdı Bir gün tesadüfv eseri Beyrut mahallelerinde gezerken eski bir arkadaşına rastladı Arkadaşı gazoz satıyordu Onu hemen tanımıştı Hemen muhabbet etmeye başladılar Hilmi efendi buna çok sevinmişti Arkadaşının adı Çopur Apti idi Bundan sonra arkadaşları ile beraber kalacaktı Çopur Apti’nin iki arkadaşı daha vardır Bunlardan birisi çok etkileyici gazeller yazabiliyordu Hilmi Efendide bundan sonra Çopur Apti gibi gazoz satmaya başlar Ama herşey hilmi Efendinin hesapladığı gibi gitmez Tam işler yoluna koyulfdu derken, bir sabah Hilmi Efendi gazoz almaya dükkanın önüne geldiğinde dükkanın kepenklerinin kapalı olduğunu fark eder Adam gece toparlanıp kaçmıştır Nedenini anlamaz Neyse ki çalışırken biraz para biriktirmişitir O para ile birkaç hafta daha karnını doyurabilir fakat daha sonra ne yapacağını bilmez Arkadaşları ile kavga yapmaya başlar Arkadaşları siyatle çok ilgilenirler Ve sürekli bu konuda tartışmalar yaparlarbu da Hilmi Efendinin hiç hoşuna gitmezdi Bu sırada arkadaşlarından biri vefat eder Buna çok üzülürler Hilmi Efendi daha fazla tahammül edemeyip onların yanından ayrılır Neyseki Hilmi Efendi İstanbulda görev yaparkanbirlikte çalıştığı büroratlarla karşılaşır Bu olay onun için çok büyük moral olur Bu sırada İstanbul ‘daki ailesi ile sürekli mektuplaşmaktadır Son zamanlarda annesi kızı Seher’e sahip olamadığını geceleri eve gelmediğini yazınca Hilmi Efendinin kafası bir hayli bozuluyor Ve Hilmi Efendi acaba bir yolunu bulup İstanbula gidebilirmiyim diye düşünmeye başlar Fakat bu isteğinin ne kadar imkansız olduğunun da farkındadır tanıştığı arkadaşlardan birisi onu evine yemek yemeye davet eder Bu Hilmi Efendiyi çok mutlu etmiştir Hem eski günlerden konuşup anılarını yaşatabileceklerdi hem de son günlerde yaşadığı sıkıntılı günleri biran olsun unutabilecekti Yemeğe gitti çok güzel bir gün geçirmişti Arkadaşı Hilmi Efendiyi tanıdığı için onun kimsenin hakkına tecavüz etmiyeceğini ve hiç kimseye karşı kendi çıkarları doğrultusunda olsa bile ahlaksız davranışlarda bulunmayacağını biliyordu Bu nedenle onu uyarma ihtiyacı hissetti Çünkü Beyrut gibi bir yerde bu şekilde yaşayabilme şansı çok azdı Hilmi Efendi biraz daha dikkatli olmaya çalışacağına dair kendi kendine bir karar aldı Hilmi Efendinin İrfan adında çok eskiden tanıdığı bir arkadaşı vardıkarşılaştıklarında Hilmi Efendi o kadar çok sevinmişti ki bir an bütün dertlerinin çözüm bulacağını tekrardan eski günlere dönebileceğini düşünmüştü İrfan Halep’e gitti Orada işlerini yoluna kuyup güzel bir iş ayarlar ayarlamaz Hilmi Efendiyi yanına çağıracaktı Hilmi Efendi bu sırada bitin cesaretini toplayıp daha önce hiç yapmadığı bir şeyi yapmak için bürokrat olan bir arkadaşının yanına yardım istemek için gider Arkadaşı buna çok şaşırır Ona elinden gelebilecek hertürlü yardımı yapmaya hazır olduğunu ifade eder Hilmi Efendi halen İsatambul’da bulunaneşi ve güzeller güzeli kızından haber alamadığınıbunun kendisni çok yıprattığını söyledi Arkadaşı hemen harekete geçip İstanbuldaki yetkililere gerekli emri verdi ve Hilmi Efendiye dönerek hiç merak etmemesini çok kısa süre içerisinde ailesinden hayırlı haberlerin geleceği ni söyledi Hilmi Efendi rahatlamıştı Bu sırada İrfan Halep şehrini tanıyor iş imkanlarına bakıyor sokaklarda geziniyordu Hemen güzel bir ortam yaratıp Hilmi Efendiyi yanına çağırmk istiyordu Sık sık Hilmi Efendiyi Halepteki vaziyetten haberdar etmek için mektup yazıyordu Hilmi Efendi her mektupta yeni bir umut olduğundan açarkan çok heyecanlanıyordu İrfan halep’de bir bahçeye gidip gelmeye başlamıştıbahçe çok havadar etrafı sarmaşıklarla dolu insanı gençleştiren bir şekilde dizayn edilmiş olan bir bahçeydi Bir bahçenin sahneyi çok güzel gören bir yerine oturmuş hem içkisini içiyorhem de kara kara düşünüyordu Hala uygun bir iş bulamamıştı O sırada sahnede beyaz tenli yarı çıplak bir giysi giymiş vücudunun mahrem yerlerini büyük bir cesaretle sergileyen Türk’e benzeyen çok güzel bir kız gördü Çok etkilenmişti Garsonu çağırdı kızın hakkında bilgi almak istedi Garson Kızın Türk olduğunu adının Nevber olduğunu söyledisahnedeki kız da İrfanın bu denli etkilendiğini anlayınca ona bir bira göndertti ve sahneden İrfan’a bütün etkıleyiciliğini kullanarak göz kırptı İrfan kıza aşık olur Onunla görüşmek tanışmak ister Bu arada Hilmi Efendinin bürokrat arkadaşının halep’e gitmasi gerekmektedir Hilmi Efendiye gelmek isteyip istemediğini sorar Hilmi Efendide zaten gitmek istediğini beraber yolculuk yapacak olmalarının kendisini çok mutlu edeceğini ifade eder Hilmi Efendi İrfan’dan uzun süredir haber alamamaktadır İrfan Nevber Hanımla tanışır Nevber aslıda psikolojik sorunları olan b ir kızdır İrfanla bir barışıp bir kavga ederler Hilmi Efendinin halep’e geldiği İrfan Halep sınırlarını terk etmiş bulunmaktadır Bunun en önemli nedeni İrfan’ın Nevber adındaki kızın aslında gerçek isminin Seher olduğunu ve Hilmi Efendinin kızı olduğunu öğrenmesidir Aslında daha da önemli olan sorun İrfanın bu kıza deliler gibi aşık olmasıdır Bürokrat arkadaşı ve Hilmi Efendi Halep’e geldiklerinde çok büyük bir ilgi ile karşılaşırlar Hemen onlar için içki masaları ve binbir çeşit yemekli masalar kurulmuştur Ve bununlada kalmayıp İrfan’ındaha önce sürekli gidip geldiği bahçeden aralarıda Nevberin de bulunduğu güzel kızlardan seçilmiş bir grubu onlar için davet etmişlerdi Fakat Hilmi Efendinin bu hazırlananların hiçbirinde gözü yoktu O İrfan’ın hala Halep’te olduğunu sanıyor ve bir an önce onunla görüşmek istiyordu Hava kararınca arkadaşları Hilmi Efendinin hala mutsuz oldupunu görünce onu bahçeye götürmeye ikne ettiler Herkes ona Nevberden bahsediyordu Oda kızın nasıl bir şey olduğunu çok merak ediyordu Bahçeye gittiler Sahneyi en güzel şekilde görebilecekleri bir yere oturdular Herkes merakla Nevber’I bekliyordu Nevber sahneye çıktı ve seyircilerin buluduğu alandan bir karmaşa sesi ve bir uğultu yükseldi Hilmi Efendi kızı olduğunu anlayınca olduğu yere yığılıp kalmıştı

KİTABIN ANA FİKRİ:

Romanda insanların başlarına herzaman herşeyin gelebileceği konusu işlenmiştir Arkadaşlıkların ve dostlukların çok önemli olduğu vurgulanmıştır Ne oldum dememeli ne olucam demelidir

KİTAP HAKKINDA ŞAHSİ GÖRÜŞLER:

Kitapta gubete düşen birinin yaşayabileceği, geçinme kaygısı, yanlnızlık, gurbetlik acısı, memleket hasreti, ümitsizlik, ve eriyip mahvoluş gibi birçok duygu vurgulandırılmıştır Bu açıdan kitabın kesinlikle okunması gerekir Ben bu kitabı okurken bu duyguların tamamını hissettimbütün arkadaşlarıma ve komutanlarıma bu kitabı okumalarını tavsiye ediyorum

Refik Halid Karay ( 1888)- (18061965) 1888'de İstanbul'da doğan Refik Halit, Bank-i Osmani serveznedarlarından, "bâlâ" rütbesine sahip Mehmed Halid Bey'in oğludur Vezneciler'de Şemsu'l-Maarif ve Göztepe'de Taş Mektep'te okuyan ve ayrıca özel dersler de alan Refik Halid, Mekteb-i Sultani'yi terkettiği gibi, Mekteb-i Hukuk'u da yarıda bırakıp Maliye Merkez Kalemi'ne katip olarak girdi
1908'de katipliği bırakarak, Servet-i Fünun'da ve Tercüman-ı Hakikat'te çalışmaya başladı, bu arada kendisine ait Son Havadis adıyla bir gazete çıkardı ancak bunu on beş sayı sürdürebildi Fecr-i Ati Topluluğu'na katıldı, Servet-i Fünun'a yazılar verdi Kalem adındaki mizah dergisinde de "Kirpi" müstear ismiyle siyasi mizah yazıları yazdı Sada-yı Millet'te, bilahare Cem'de Kirpi müstear ismiyle yazılar yazdı

Gazeteci Ahmet Samim'in 9 Haziran 1910'da İttihatçılarca katledilmesi üzerine İştirak adlı gazetenin 13 Haziran 1910 tarihli nüshasının buna ilişkin yazılara ayrılmasını sağladı ve bu yüzden İttihat ve Terakkicilerce mimlendi "Kirpi" müstear ismiyle yazdığı, İttihat ve Terakki Fırkası'nı yerden yere vuran yazılarını "Kirpinin Dedikleri" adıyla bir kitapta topladı ve bu arada Hürriyet ve İtilaf Fırkası'nın elindeki Beyoğlu Belediyesi'nde yedi ay süreyle Başkatip olarak çalıştı, Mahmud Şevket Paşa'nın katlinden hemen sonra da, yargılanmaksızın Sinop'a sürüldü (1913), bilahare Çorum, Ankara ve Bilecik'e gönderildi Bilecik'teyken ongünlük bir izinle İstanbul'a geldiğinde Ziya Gökalp'in yardımlarıyla geri dönmedi yani sürgünlüğü son
buldu (1918)

Robert Kolej'de bir yıl kadar Türkçe öğretmenliği yaptı, bu arada Vakit, Tasvir-i Efkar ve Zaman gazetelerinde makaleler yayınlayan Refik Halid, Damat Ferit Paşa'nın dostluğu sayesinde, mütarekeden hemen sonra Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na katıldı, Posta ve Telgraf Umum Müdürü olarak görevlendirildi (1919) İzmir'in işgalinden sonra Anadolu Hareketiyle İstanbul Hükumeti arasında yaşanan telgraf krizinde İstanbul Hükumetini tuttuğu için, İstanbul'un işgalcilerden kurtarılışının ardından 09111922 tarihinde Beyrut'a kaçtı Yüzellilikler listesine alınması ve ihracı konusunda baskı yapılması üzerine Suriye'nin vatandaşlığını kabul etmek zorunda kalan Refik Halid, Halep'te yayımlanan Doğruyol ve Vahdet gazetelerini yönetti, bir ara kendi adına çıkardığı gazeteyi de tepkiler yüzünden kapatmak zorunda kaldı

Af Kanunuyla, 1938'de yurda dönüp, yazmaya ve geçimini bu yoldan sağlamaya devam eden Refik Halid, 1871965 tarihinde İstanbul'da öldü

ESERLERİ
Hikaye:
Memleket Hikayeleri (1919), Gurbet Hikayeleri (1940)

Roman:
İstanbul'un İç Yüzü (1920-Sonraki basımda İstanbul'un bir yüzü), Yizidin Kızı (1939), Çete (1939), Sürgün (1941), Anahtar (1947), Bu Bizim Hayatımız (1950), Nilgün (3Cilt:Türk Prensesi Nilgün (1950), Mapa Melikesi Nilgün (1950), Nilgün'ün Sonu (1952), tek cilt 1960), Yer Altında Dünya Var (1953), Dişi Örümcek (1953), Bugünün Saraylısı (1954), 2000 Yılının Sevgilisi (1954), İki Cisimli Kadın (1955), Kadınlar Tekkesi (1956-İki Cilt), Karlı Dağdaki Ateş (1956), Dört Yapraklı Yonca (1957), Sonuncu Kadeh (1957), Yerini Seven Fidan (1977), Ekmek Elden Su Gölden (1980), Ayın On Dördü (1980), Yüzen Bahçe (1981)

Mizah ve Hiciv:
Sakın Aldanma İnanma Kanma (1915), Kirpi'nin Dedikleri (1916), Ago Paşa'nın Hatıratı (1918), Ay Peşinde (1922), Tanıdıklarım (1922), Guguklu Saat (1925)

Fıkralar:
Bir İçim Su (1931), Bir Avuç Saçma (1939), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikayet (1944)

Oyun:
Kanije Müdafası ve Tiryaki Hasan Paşa (Müfit Ratip'le, oynandı, basılmadı), Deli (1929)

Anı:
Minelbap İlelmihrap (1946), Bir Ömür Boyunca (1990)

xxxxxxxxxxxxxxxx

Bir Ömür Boyunca
Refik Halid Karay
İletişim Yayınevi / Anı Dizisi

İlk baskısı yayınevimiz tarafından yapılan Bir Ömür Boyunca, yazarın 1922-1938 arasındaki sürgünlük yıllarını kapsayan anılarıdır Ama anlattıkları bu yıllarla ve bu dönemin olaylarıyla sınırlı değildir Beyoğlu'nun lokanta adabı, Sinop'taki sürgün dünyası kadar Resneli Niyazi'nin meşhur geyiğinin akıbetini de Refik Halid'in güzel ve özgün üslubundan okuruz Bir Ömür Boyunca, yazarın ölümünden sonra yayınlanan en güzel ve önemli eseridir

HAKKINDA YAZILANLAR

1Kendi Yazılarıyla Refik Halid
Hikmet Münir Ebci