Altı Şapkalı Düşünme Tekniği|Kitap Özetleri E-Kitaplar

Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

KİTABIN YAZARI Edward de BONA KİTABI ÇEVİREN : Ercan TUZCULAR

YAYINEVİ VE ADRESİ Remzi Kitabevi AŞSelvili Mescit SokCağaloğlu / İST

BASIM TARİHİ Aralık 1997

KİTABIN YAYIM MAKSADI Takım halinde çalışan, tüm personelin düşünüş ortaklığını sağlayacak bir çalışma herkesi yakından ilgilendiriyor

KİTABIN ÖZETİ :

KİTABIN ANA BÖLÜMLERİ :

1 Giriş

2 Rol yapmak

3 Bir şapka takmak

4 Niyet ve başarı

5 Rol yapmak

6 Melankoli ve diğer umut sınırları

7 Altı düşünme şapkasının amacı

8 Altı şapka, altı renk

9 Beyaz şapka

10 Kırmızı şapka

11 Siyah şapka

12 Sarı şapka

13 Yeşil şapka

14 Mavi şapka

15 Sonuç

16 Özetler

KİTABIN ÖZETİ :

Hadi gelin, ekip olarak bundan sonraki tüm toplantılarımızda altı değişik renkli şapka takarak daha iyi bir diyalog kuralım aramızda Hangi renk şapkayı takıyorsak onun ruhuna uygun konuşalım Böylece kendimizi daha iyi ifade eder, ne demek istediğimizi daha açık anlatırız “ Ne demek altı renkli şapka takmak demek ?” diye soruyor musunuz ?

Bakın; Edward de Bono denilen ve yaratıcı düşünme tekniklerinin doğrudan öğretimi konusunda uluslararası bir otorite olan doktor insanlar faydalansın diye düşünme teknikleri üretmiş Aslında burada açıklanan her şeyi bilmekteyiz ama bunları bir teknik olarak uygulamaktan kaçınmaktayız, yada yanlış uygulamaktayız Öncelikle şunu bilmeliyiz; bir düşünür gibi davranırsak; gerçekten bir düşünür olur çıkarız

Şimdi Altı Şapkalı Düşünme Tekniğini kısaca anlatmaya çalışalım

Beyaz şapka :Beyaz tarafsız ve objektifdirBu şapka objektif olgular ve rakamlarla ilgilidir

Kırmızı şapka :Kırmızı öfke tutku ve duyguyu çağrıştırır Duygusal bir bakış açısı verir

Siyah şapka iyah karamsar ve olumsuzdur,kötümserdirBir şeyin niçin yapılmayacağını görür

Sarı şapka arı güneş gibi aydınlık ve olumludurİyimser umutlu ve olumlu düşünme ile ilgilidir

Yeşil şapka :Yeşil bereket ve verimli büyüme demektirYaratıcılık ve yeni fikirlerle ilgilidir

Mavi şapka :Mavi serinkanlılığı temsil eder ve her şeyin üstündeki göğün rengidir Düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolu ile uğraşır

Şapkalar işlevleriyle değil renkleriyle tanımlanır,bunun iyi bir gerekçesi vardırEğer bir kişiden bir konu hakkındaki duygusal tepkilerini ortaya koymasını isterseniz,ondan dürüst bir cevap almanız hemen hemen olanaksızdır Çünkü; insanlar duygusal olmanın yanlış bir şey olduğunu düşünürlerAncak”kırmızı şapka” terimi tarafsızdır Birisinden bir süre için ”Siyah şapkasını çıkarmasını istemek”, ondan”Bu kadar olumsuz olmayı bırakmasını”istemekten daha kolaydır Renklerin tarafsızlığı,şapkaların sıkıntı duymadan kullanılmalarını sağlar Düşünme faaliyeti tasvip edilmeme ya da kınanma tehlikeleri olmayan kuralları tanımlanmış bir oyun haline gelir Şapkalara doğrudan göndermelerde bulunur

Senden siyah şapkanı çıkarmanı istiyorum

Bir süre için hepimiz kırmızı şapkalarımızı takalım

Sarı şapka düşünmesi için bu kadar yeterli,şimdi beyaz şapkamızı takalım

BEYAZ ŞAPKA :

Beyaz şapka düşünürü bulduklarını masaya koyar –cebinden bozuk paralar,çignenmiş ciklet parçaları ve bir kurbağa çıkaran okul çoçuğu gibi zamanla beyaz şapka rolü doğal bir davranış biçimi haline gelecektir Kişi artık tartışmaları kazanmak için cümle aralarına lehte ifadeler koymaya çalışmayacaktırBöylece onda doğayı herhangi bir yan amaç gütmeden inceleyen bilimsel gözlemcinin veya kaşifin tarafsız objektifliği gelişecektirHarita yapıcının görevi harita yapmaktır

Beyaz şapkaca düşünmesinin amacı pratik olmaktırBu yüzden her türlü bilgiyi ortaya koymalıyızÖnemli olan bilgilerin kesinlik derecesini doğru bir biçimde belirtmektir

KIRMIZI ŞAPKA :

Genel olarak zihnimizin arka planında korku, öfke,nefret,şüphe,kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü duygular yeralabilir Bu duygusal arka plan algılama biçimimizi sınırlar ve yönlendirir Kırmızı şapka düşünmesinin amacı,bu arka planı görünür kılmak ve sonradan ortaya çıkan etkisinin gözlemlemesini sağlamaktır

Kırmızı şapka takmak düşünüre ”Konu hakkında duygularım bunlardır”deme olanağı sağlar Duyguları düşünmenin önemli bir parçası olarak meşrulaştırır Duyguları görünür kılar,böylece duygular düşünme haritasının veya harita üzerinde rotayı çizen değer sisteminin de bir parçası olurlar

SİYAH ŞAPKA :

Siyah şapka değerlendirmesi özellikle olumsuz değerlendirmelerle ilgilidirSiyah şapka düşünürü yanlış ve hatalı olan şeyleri düşünürNeyin deneyime ya da doğruluğu kabul edilmiş bilgiye uymadığına işaret ederSiyah şapka düşünürü birşeyin neden işleyemeyeceğini gösterir, risklere ve tehlikelere işaret eder Tasarımdaki hataları gösterir

Bu şapka eleştirme şapkasıdırAncak bir tartışmada taraf tutmak anlamına gelmediğini özellikle belirtmek isterimHerhangi bir taraf tutma ve herhangi bir tartışma söz konusu değildirOlumsuz durumların haritaya katılması için yapılan objektif bir girişimdirDüşünme ve yöntemindeki hatalara işaret edebilir

SARI ŞAPKA :

Sarı şapka düşünmesi olumlu ve yapıcıdır Sarı renk güneş ışığının parlaklığını ve iyimserliğini sembolize ederSiyah şapka düşünmesinin olumsuz değerlendirmelerine karşılık,sarı şapka olumlu değerlendirmelerle ilgilenirBu şapkanın bir ucunda mantıklılık ve pratiklik öbür ucunda hayaller ve umutlar olan bir yelpaze vardır

Sarı şapka düşünmesi değerli ve yararlı olan şeyleri arar ve araştırırDaha sonra bu değerli ve yararlı şeyler için mantıklı destekler sağlamaya çalışırSağlam temellere dayanan bir iyimserliği ortaya koymaya çalışırBu düşünme, yapıcı ve üreticidir Somut teklifler ve öneriler çıkar

YEŞİL ŞAPKA :

Yeşil şapka takmak insanları otomatik olarak daha yaratıcı hale getirmezAncak bu şapka düşünürlere daha yaratıcı olmaları için gerekli zamanı ve dikkati sağlayabilir

Bu şapkayı takan kişi yaratıcı düşünmenin kavramlarını kullanacaktır Çevresindeki kişilerden onun yeşil şapka düşünmesi sonucu ortaya koyduğu fikirleri yaratıcı fikirler olarak ele almaları beklenirEn ideali hem düşünürün hem de dinleyicinin yeşil şapka takmasıdırVerimliliği, büyümeyi ve tohumların değerini simgeler

Yaratıcı duraksamayla düşünür Bir an için duraksayarak bulunduğu noktada alternatif fikirlerin olup olmayacağını araştırırDüşünür bu fikirden ileri doğru hareket ederek yeni bir fikre ulaşırKışkırtma yeşil şapka düşünmesinin önemli bir unsurudurKışkırtma olağan düşünme kalıplarının dışına çıkmamız için kullanılır

MAVİ ŞAPKA :

Mavi şapka kontrol şapkasıdır Düşünürün düşünme faaliyetini düzenler Konunun araştırılması için gereken düşünme faaliyeti üzerinde düşünce geliştirmektir Mavi şapka düşünürü orkestra şefi gibidir Diğer şapkaların kullanılması için çağrıda bulunur Üzerinde düşünülecek konuları sorunları tanımlar ve soruları biçimlendirir Yerine getirilmesi gereken düşünme görevlerini kapsar

Mavi şapka düşünme sürecini gözler ve oyunun kurallarına dikkat edilmesini sağlar Tartışmayı durdurur ve harita türü düşünmede bulunulması konusunda ısrar eder Disiplini sağlar

SONUÇ :

A KİTABIN ANA FİKRİ :

Düşünmenin en büyük düşmanı karmaşıklıktır,zira karmaşıklık karışıklığa yol açar Berrak ve sade olduğunda düşünme daha zevkli ve daha etkili bir hale gelir

B KİTABIN GETİRDİĞİ YENİLİKLER :

Düşünen takımların, düşünce sistemlerini altı değişik renkteki şapka altında toplayarak, takım düşünmesini daha olumlu bir şekilde oluşturulması ve yönlendirilmesi

C KİTAP HAKKINDAKİ GENEL DEĞERLENDİRME :

Altı şapkalı düşünme kavramının iki ana amacı vardır İlk amacı düşünürün her seferinde sadece bir şeyle uğraşmasını sağlayarak düşünme faaliyetini sadeleştirmektirAltı şapkalı düşünme tekniği ile düşünür duyguların, mantığın,bilginin,umut ve yaratıcılığın hepsine aynı anda dikkat etmek yerine onlarla ayrı ayrı ilgilenebilme olanağı sağlar

İkinci ana amacı gerekli düşünme biçimlerine istenildiği anda geçiş yapmayı sağlamaktırDüşünme şapkalarının bir tür kısaltılmış talimatlar olduğu söylenebilir

Altı şapka kavramından en fazla yararın sağlanabilmesi için herkesin oyunun kuralları hakkında bilgi sahibi olması gerektiği açıkça ortadadır Altı şapkalı kavram, ancak insanlar arasında bir tür ortak dil haline geldiğinde verimli olacaktır