Çokdilli Ve Çokyönlü

Helen DeWitt'in 'Son Samuray'ı, kahramanlığa dair trajik, şaşırtıcı ve gayet ustaca bir roman



Romanlara konu olarak deha, Romantiklerle birlikte ortaya çıkmıştır ve üstün zekâların sorunları popüler kültürün hâkim olduğu günümüzde pek de önemli görülmez Helen DeWitt, genç Mozart ya da Einstein olabilecek ya da John Stuart Mill'inki gibi özel bir eğitim nedeniyle sürmenaj tehlikesiyle karşılaşabilecek bir çocuk ile yüksek eğitimli annesinin öyküsünü hacimli bir kitapta anlatma riskini alıyor Son Samuray aslında bir zafer, gerçek anlamda yeni bir hikâye ve yeni bir tarz, her okuyuşta farklı anlamlar vaat eden, ancak elinize ilk aldığınızda da sizi sarmayı başaran bir roman
Sibylla, başarısız olmuş Amerikalı zeki bir anne ve babanın kızıdır Darwinci bir ateist olan babası, rahip olan kendi babasını memnun etmek için kötü bir rahip okuluna gitmiş, bu yüzden Harvard bursunu kaçırmıştır; sonunda, usta bir kumarbaz ve otel işletmecisi olur Annesi ise çok parlak bir müzisyendir, ancak, bir Yahudi göçmeni olan babası müzik alanında çok yetenekli olan çocuklarını, müzisyenliğin deha gerektirdiği düşüncesine dayanarak ya muhasebeci ya da sekreter olmaya yönlendirmiştir Sibylla başarılı bir dilbilimcidir ve Amerikan edebiyatının sadece İngilizce değil tüm dillerde yazılması gerektiğini savunur; dünyada kendisinden başka yalnızca kırk dokuz kişinin bildiği bir Almanca metin üzerine elli saatini harcadıktan sonra Oxford'daki eğitimini bırakır ve Londra'da balık üreticiliği ve örgüyle ilgili dergilerin dizgi işlerini yapmaya başlar Ludo, Sibylla'nın, yazı üslubu nedeniyle Liberace dediği, kurnaz ve başarılı bir gezi yazarıyla yaşadığı tek gecelik aşkın ürünüdür Liberace, Lord Leighton'a karşı hayranlığı olan kötü bir sanat eleştirmenidir
Ludo üç yaşındayken dilbilgisi, matematik, fizik ve mantık alanlarında inanılmaz bir kolaylık ve hızla ilerler Sibylla ona Yunanca, Arapça ve Japonca öğretir Kendi yaşıtları Susam Sokağı'nı izlerken, o, Akira Kurosawa'nın başyapıtlarından biri olan 'Yedi Samuray'ı defalarca seyreder Daha dört yaşındayken Odysseia'yı okur Sokak Japoncasında hızla ilerler ve samurayları anlama konusunda annesini de aşar
İyi samuray darbeyi savuşturur
Bu noktada, Ludo, hikâyenin anlatıcısı konumuna geçer Altı yaşındaki büyümüş de küçülmüş çocuktan on bir yaşındaki aklı başında çocuğa dönüşür Bir baba sahibi olmak, babasının kim olduğunu bilmek için büyük istek duymaktadır Ludo sonunda babasının kim olduğunu öğrenir ve onu ziyaret eder Ne var ki, babasını tanıyınca büyük bir hayal kırıklığına uğrar Sibylla, Ludo'daki baba boşluğunu doldurmak için, Yedi Samuray ile ona on yedi tane baba figürü (sekiz karakter, sekiz oyuncu ve Kurosawa) sağlamayı umut etmektedir Ludo, annesinin, ölümünde açılmak üzere yazdığı mektubu bulur ve gizlice okur Kendi kendine, "İyi bir samuray darbeyi savuşturur" der, biyolojik babasını bir kenara koyar ve düşlerindeki gibi bir baba yaratmak için bir plan yapar Nobel Ödüllü bir astrolojist, bir araştırmacı gazeteci, bir ressam, bir klasikçi olan bir piyanisti ziyaret eder
Bu romanın tutkusu gerçekten de oldukça fazla ve her okuyuşta yepyeni açılımlara götürüyor Soyaçekim ve çevre üzerine temellendirilmiş bir hikâyeye sahip Ludo açıkça, kumarbaz, müzisyen ve dilbilim saplantılı anne tarafının bir kopyası Maharetli ve kurnaz olmak dışında, babası Liberace'ın kişiliğine çok uzak bir çocuk Romanın biçimi determinizm ve tesadüf arasındaki çekişmeyi somutlaştırıp sorguluyor Ludo'nun anne tarafından aldığı özellikler, Darwinci bir bakış açısıyla, onun kaderini belirliyor Genleri onun doğasını oluşturuyor Doğumu da, iyi ya da kötü, bir tesadüfün eseri Mutlak düzen ve ihtimal bir arada yaşar Romanda, kalıplar matematik, dilbilgisi, müzik ve sürekli tekrar eden, her ne kadar bir matematik biçimi olsa da zarların, kâğıtların iyi ya da kötü gelme olasılığına yönelik, kumar teması bir arada tasvir ediliyor Yedi samuray bir temaya ait varyasyonları oluşturuyorlar, ve tabii ki, seçilmiş babaları her birinin birbiriyle örtüşen hikâyeleri, Sibylla ve onun kaygıları, doğası ve kötü durumu ile bağlantıları var
Son Samuray ayrıca kahramanlığa (Japon savaşçılar, Yunan kahramanlar, Thomas Malory'nin mükemmel şövalyeleri) dair bir roman Neden ve sonuç ilişkisinin yeni bir sunumunu, kader ve seçimi sorgulayan bu yeni roman ilgiyi karakter ve 'öz'den, hikâye ve ibret alınacak yaşama kaydırıyor Ayrıca, bir ağ içinde, iç içe geçmiş birçok hikâyeyi kendine has bir biçimde konumlandırıyor, ki bu da tesadüfün bir gereklilik gibi görünmesine neden oluyor Ludo kendi kaderini mi belirliyor, yoksa kaderin gereklerini mi yerine getiriyor? Bu kitabı ikinci okuyuşumda, aynı metro hattında gidip gelirken Odysseia okuyan babasız bir çocuk ile Akdeniz'in çevresini karısını ve çocuğunu arayarak dolaşan Odysseus arasındaki güzel simetriyi fark ettim
Helen DeWitt'in romanı tüm kültürlerin bir kolajı niteliğinde; ne politik anlamda doğru bir çokkültürlü nesne ne de kısaltılmış bir uluslararası roman, tıpkı, tüm kültürlere ulaşabilme niteliğini bu iki özellikten herhangi birine yoğunlaşmaktan kaçınarak başaran Ishiguro'nun ilk yapıtlarındaki gibi Çok dilli, çok hikâyeli, çok yönlü bu roman aynı zamanda, herkesin tüm dillerin dilbilgilerine, sözlüklere, bilgiye ulaşabildiği ve matematiğin, fiziğin, felsefenin ve peri masallarının tek ekranda bir araya geldiği internet çağının da yansıması 'Yedi Samuray'ı, mahcup bir hoşnutsuzlukla, Japon Western'i olarak tanımlayan Japon bir arkadaşım var Ancak, Sibylla, Helen DeWitt gibi Fincenin Yunancayla karıştığı, İngilizcenin Çinceyle şekillendiği bir dünyada yaşamak istemektedir Kurosawa'nın filmi Japoncadır ve bir tür Western'dir
Son Samuray eğlenceli, trajik, şaşırtıcı, en tepede ve gayet ustaca kontrol edilmiş bir roman
Ayrıca yadsınamaz şekilde hareketli Daha fazla bilgi için ağlayan çocuğun sesi Sibylla'nın iş, dinlenme ve düşünce süreçlerini yarıda kesiyor, ki bu her anneye tanıdık gelecektir Anneyle oğlu arasındaki açık ve karışık sevgi tam olarak hissediliyor Hem okuyucuların Peter Pan'den Odysseia'ya, Bleak House'tan The Crying of Lot 49'a kadar en basit isteklerini gerçekleştirebilen hem de hik a yenin kendisiyle yepyeni bir biçim yakalayabilen bir yazarın yarattığı romanın geleceği insanı gerçekten heyecanlandırıyor

The New Yorker'dan çevrilmiştir
Çeviren: Evrim Öncül


Forumacilcom Çokdilli ve çokyönlü
Hakkında Çokdilli ve çokyönlü