Maymuncuk Kelimeler - Beşir Ayvazoğlu Makale

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Maymuncuk Kelimeler

Beşir Ayvazoğlu

Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren Türk Dil Kurumu çatısı altında toplanan ve ırkçılığı "ilericilik" diye yutturarak Arapça ve Farsça menşeli bütün kelimeleri kapı dışarı eden batıcı ve daha sonra onlara katılan solcu aydınlar, Türkçe'yi maalesef fakir, derinliksiz, ahenksiz ve ifade imkânları son derece sınırlı bir dil haline getirmişlerdir

Atılan her kelime, beraberinde üç beş kelimeyi, deyimi ve atasözünü de götürmüştür

Aynı anlam grubuna dahil birkaç kelime yerine tek kelime ikame edildiği için nüansları ifade etmek imkânsızlaşmış, bu yüzden uydurma kelimeler maymuncuk gibi, olur olmaz yerlerde ve kulakları tırmalayacak ölçüde çok kullanılmaya başlanmıştır

"Mesele"ye karşılık olarak uydurulan "sorun" bu maymuncuk kelimelerin en rahatsız edicilerinden biridir

Mesele, dert, sıkıntı, hatta zaman zaman buhran yerine kullanılan "sorun", onca Türkçe kelimenin canına okurken ,"problem"e güç yetirememiştir

Esasen aydınların "sorun"u daha çok Arapça ve Farsça menşeli kelimelerledir

Fransızca ve İngilizce menşeli kelimelerle hiç bir zaman ciddi bir biçimde mücadele etmemiş, "no problem"in "sorun değil" şeklinde kalıp halinde tercüme edilip yaygınlaşmasına bile seslerini çıkarmamışlardır

"Neden" de, Türkçe'nin canına okuyan kelimelerden biri

Artık mesela "Uçaklar sis yüzünden kalkamadı" diye yazan bir gazeteci bulamazsınız; "sis nedeniyle" derseniz çağdaşlığınızı ve ilericiliğinizi "kanıtlanmış olur

"Filancanın doğumunun beşinci yıldönümü münasebetiyle" derseniz çok ayıp; "

yıldönümü nedeniyle" demelisiniz

"Bu vesileyle", "bundan ötürü", "bundan dolayı" yerine hep "bu nedenle"

Yani, sebep, vesile, âmil, yüzünden, ötürü, dolayısıyla, münasebetiyle, vesilesiyle

Hepsi sizlere ömür!

"Ömür" de tu kaka kelimelerden biri, çünkü aslı Arapça "ömr"

Onun yerine "yaşam"ı kullanacaksınız

Uydurma kelimelerin en münasebetsizlerinden biri

Bu yüzden, "hayata geçirmek" gibi güzel bir deyimi, "hayat"ın yerine "yaşam"! koyarak kulanmak mümkün değildir

"Yaşam" kelimesiyle sevdiğiniz birine "hayatım" diyebilir misiniz? Tabii bu arada "hayat memat meselesi", "ömrüne bereket" gibi deyimler de sırra kadem basmaktadır

Ya "Sizlere ömür!" yerine ne diyeceğiz? "Sizlere yaşam" mı?

Öztürkçeçilerin Türkçe sandıkları Farsça menşeli "amaç" da dilimizden "gaye", "maksat", "hedef ve "kasıt"ı kovmuştur

"Gayem, Türk toplumunun kalkınmasına yardımcı olmak" mı diyecek, "amacım" diyor

"Bu maksatla" mı diyecek, "bu amaçla" diyor

"Hedefiniz" yahut "kasdınız nedir?" mi diyecek, "Amacınız nedir?" diyor

Türk Dil Kurumu'nun sözlüğüne bakılırsa, "beğeni" kelimesi "zevk"e, "öneri" de "teklife karşılık olarak uydurulmuş

Ama gazetelerde sık sık şöyle cümlelerle karşılaşıyoruz: "Filancanın sergisi beğeni kazandı

" Adam serginin "takdir" topladığını söylemek istiyor

Yani, "beğeni" çoktan "takdirin tahtına oturmuş

Bu arada, öztürkçe kullanma heveslisi hanımlar ve beyler "beğeni topladı" veya "beğeni kazandı" derken büyük bir Türkçe hatası işlediklerinin farkına bile varmıyorlar

Eğer Türkçe olması isteniyorsa, "Filancanın sergisi beğenildi" denilmelidir

Tıpkı ümit ve umut gibi

Ümit edilir, ama umut edilmez, umulur!

"Öneri"ye gelince; çevrenize şöyle bir kulak verin; sadece "teklif değil, "tavsiye", hatta zaman zaman "teşvik" yerine kullanılan bir maymuncuk kelime haline geldiğini göreceksiniz

Tabii özbeöz Türkçe olan "sağlık verme" de bu arada gürültüye gitmiştir

"Teklifsiz tekellüfsüz" gibi deyimleri de hesaba katarsanız, Türkçe'yi özleştirmek ve zenginleştirmek iddiasıyla yola çıkanların sebep oldukları felaketin büyüklüğü hakkında daha açık bir fikir edinmiş olursunuz

Bir de "olay" var ki, evlere şenlik! Vak'a, hadise, vakıa gibi kelime ve kavramları Türkçe'nin dışına süren bu tuhaf kelime, maymuncukların maymuncuğudur

Özellikle aydıncıklar, her şeyi "olaylaştırmakta büyük başarı göstermektedirler: "Bu sinema olayı önemli bir olaydır

Ben sinema olayın öncelikle yönetmen olayı olarak görüyorum, star olayı bitti abi!"

Maymuncuk gibi kullanılan uyduruk kelimeler saymakla bitmez

Kesif, çok, fazla, ardı arkası gelmez, hızlı gibi kelime ve kelime grupları yerine kullanılan "yoğun"; kafi, muhakkak, mutlaka ve elbette'yi tepeleyen "kesin", mahluk ve ucube'nin çanına ot tıkayan "yaratık"; merhale, safha, kademe, derece ve devre'yi devre dışı bırakan" "aşama"

Hangi birini sayalım?
Türkçe'nin yazısı gerçekten kara!

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

yoklamak , kurcalamak , fersiz , çelimsiz , süzmek , süzülmek , canlanmak kelimelerinin eş anlamlarını bilen warmı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

yoklamak

Bakmak, gözden geçirmek, kontrol etmek

kurcalamak

Ellemek, karıştırarak bakmak

fersiz Bulanık(sıfat)

donuk(sıfat)

çelimsiz

Güçsüz, zayıf, nahif

süzmek

Gözden geçirmek

2

Tanımaya çalışarak bakmak

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü

Süzmek

Gözden geçirmek

2

Tanımaya çalışarak bakmak

Süzmek

Temize çekmek

süzülmek

Akmak Göz baygınlaşmak, mahmurlaşmak

canlanmak Gücü artmak, diri duruma

Dirilmek

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Maymuncuk Kelimeler - Beşir Ayvazoğlu Makale Maymuncuk Kelimeler Beşir Ayvazoğlu Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren Türk Dil Kurumu çatısı altında toplanan ve ırkçılığı "ilericilik" diye yutturarak Arapça ve Farsça menşeli bütün kelimeleri kapı dışarı eden batıcı ve daha sonra onlara katılan solcu aydınlar, Türkçe'yi maalesef fakir, derinliksiz, ahenksiz ve ifade imkânları son derece sınırlı bir dil haline getirmişlerdir Atılan her kelime, beraberinde üç beş kelimeyi, deyimi ve atasözünü de götürmüştür Aynı anlam grubuna dahil birkaç kelime yerine tek kelime ikame edildiği için nüansları ifade etmek imkânsızlaşmış, bu yüzden uydurma kelimeler maymuncuk gibi, olur olmaz yerlerde ve kulakları tırmalayacak ölçüde çok kullanılmaya başlanmıştır "Mesele"ye karşılık olarak uydurulan "sorun" bu maymuncuk kelimelerin en rahatsız edicilerinden biridir Mesele, dert, sıkıntı, hatta zaman zaman buhran yerine kullanılan "sorun", onca Türkçe kelimenin canına okurken ,"problem"e güç yetirememiştir Esasen aydınların "sorun"u daha çok Arapça ve Farsça menşeli kelimelerledir Fransızca ve İngilizce menşeli kelimelerle hiç bir zaman ciddi bir biçimde mücadele etmemiş, "no problem"in "sorun değil" şeklinde kalıp halinde tercüme edilip yaygınlaşmasına bile seslerini çıkarmamışlardır "Neden" de, Türkçe'nin canına okuyan kelimelerden biri Artık mesela "Uçaklar sis yüzünden kalkamadı" diye yazan bir gazeteci bulamazsınız; "sis nedeniyle" derseniz çağdaşlığınızı ve ilericiliğinizi "kanıtlanmış olur "Filancanın doğumunun beşinci yıldönümü münasebetiyle" derseniz çok ayıp; " yıldönümü nedeniyle" demelisiniz "Bu vesileyle", "bundan ötürü", "bundan dolayı" yerine hep "bu nedenle" Yani, sebep, vesile, âmil, yüzünden, ötürü, dolayısıyla, münasebetiyle, vesilesiyle Hepsi sizlere ömür! "Ömür" de tu kaka kelimelerden biri, çünkü aslı Arapça "ömr" Onun yerine "yaşam"ı kullanacaksınız Uydurma kelimelerin en münasebetsizlerinden biri Bu yüzden, "hayata geçirmek" gibi güzel bir deyimi, "hayat"ın yerine "yaşam"! koyarak kulanmak mümkün değildir "Yaşam" kelimesiyle sevdiğiniz birine "hayatım" diyebilir misiniz? Tabii bu arada "hayat memat meselesi", "ömrüne bereket" gibi deyimler de sırra kadem basmaktadır Ya "Sizlere ömür!" yerine ne diyeceğiz? "Sizlere yaşam" mı? Öztürkçeçilerin Türkçe sandıkları Farsça menşeli "amaç" da dilimizden "gaye", "maksat", "hedef ve "kasıt"ı kovmuştur "Gayem, Türk toplumunun kalkınmasına yardımcı olmak" mı diyecek, "amacım" diyor "Bu maksatla" mı diyecek, "bu amaçla" diyor "Hedefiniz" yahut "kasdınız nedir?" mi diyecek, "Amacınız nedir?" diyor Türk Dil Kurumu'nun sözlüğüne bakılırsa, "beğeni" kelimesi "zevk"e, "öneri" de "teklife karşılık olarak uydurulmuş Ama gazetelerde sık sık şöyle cümlelerle karşılaşıyoruz: "Filancanın sergisi beğeni kazandı" Adam serginin "takdir" topladığını söylemek istiyor Yani, "beğeni" çoktan "takdirin tahtına oturmuş Bu arada, öztürkçe kullanma heveslisi hanımlar ve beyler "beğeni topladı" veya "beğeni kazandı" derken büyük bir Türkçe hatası işlediklerinin farkına bile varmıyorlar Eğer Türkçe olması isteniyorsa, "Filancanın sergisi beğenildi" denilmelidir Tıpkı ümit ve umut gibi Ümit edilir, ama umut edilmez, umulur! "Öneri"ye gelince; çevrenize şöyle bir kulak verin; sadece "teklif değil, "tavsiye", hatta zaman zaman "teşvik" yerine kullanılan bir maymuncuk kelime haline geldiğini göreceksiniz Tabii özbeöz Türkçe olan "sağlık verme" de bu arada gürültüye gitmiştir "Teklifsiz tekellüfsüz" gibi deyimleri de hesaba katarsanız, Türkçe'yi özleştirmek ve zenginleştirmek iddiasıyla yola çıkanların sebep oldukları felaketin büyüklüğü hakkında daha açık bir fikir edinmiş olursunuz Bir de "olay" var ki, evlere şenlik! Vak'a, hadise, vakıa gibi kelime ve kavramları Türkçe'nin dışına süren bu tuhaf kelime, maymuncukların maymuncuğudur Özellikle aydıncıklar, her şeyi "olaylaştırmakta büyük başarı göstermektedirler: "Bu sinema olayı önemli bir olaydır Ben sinema olayın öncelikle yönetmen olayı olarak görüyorum, star olayı bitti abi!" Maymuncuk gibi kullanılan uyduruk kelimeler saymakla bitmez Kesif, çok, fazla, ardı arkası gelmez, hızlı gibi kelime ve kelime grupları yerine kullanılan "yoğun"; kafi, muhakkak, mutlaka ve elbette'yi tepeleyen "kesin", mahluk ve ucube'nin çanına ot tıkayan "yaratık"; merhale, safha, kademe, derece ve devre'yi devre dışı bırakan" "aşama" Hangi birini sayalım? Türkçe'nin yazısı gerçekten kara!