Çocuklarda Büyüme Ve Gelişme

Çocuklarda Büyüme ve Gelişme

çocuklarda büyüme, çocuklarda büyüme ve gelişme, çocuklarda büyüme oranları, çocuklarda gelişme, çocuklarda gelişim,

ÇOCUKLUK DÖNEMLERI

A)yeni doğan dönemi(0_4hafta)

B)süt çocukluğu dönemi(1_12 ay)

C)oyun çocukluğu dönemi(1_3 yaş)

D)okul öncesi dönemi(4_5 yaş)

E)okul çocukluğu dönemi(kızlarda 6_10 yaş erkeklerde 6_12 yaş)

F)ergenlik dönemi(kızlarda 10_18 yaş erkeklerde 12_20 yaş)

Büyüme,hücre sayısı ve büyüklüğünün artışı ile vücut hacmi ve kitlesinin artışıdır Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve içeriğinin değişimi ile bedensel olgunlaşmayı ifade eder

SÜT ÇOCUKLUĞU, OYUN ÇOCUKLUGU VE OKUL ÖNCESI DÖNEM

Süt çocukluğu dönemi 1_12 ay, oyun çocukluğu 1_3 yaş okul öncesi çocukluk dönemi 4_6 yaş arasındaki evredirBu evreler birbirleriyle olan yakın ilişkileri nedeniyle bir arada ele alınmışlardır

Süt çocukluğu dönemi yeni doğan döneminden sonra insan yaşamındaki en önemli evrelerden biridir Bebeğin doğum sonrasında en hızlı büyüdüğü dönemdir 1 yaşın sonunda çocuk, doğum ağırlığının 3 misline, boyu 15 misline ulaşır

yaş……………tartı(gr/ay)…………………boy (cm/3ay)

0_3 ay…………600/1000……………………8

4_6 ay…………600/800……………………8

7_9 ay…………400/600……………………4

10_12 ay………400/600……………………4

Süt çocuğunda önceleri en hızlı büyüyen bölüm baştır 6 aydan sonra göğüs çevresi genişler 9 aydan sonra kol ve bacakların büyümesi öne geçer Beyin, sinir ve kasların gelişimi baştan ayağa doğru olan bir rota izler Bu nedenle çocuk önce başını tutar, sonra oturur, daha sora yürüyebilir Çocuğun istemli hareketler yapma, anlama , etrafla ilgilenme, istediklerini belirtme yetenekleri gelişir

VÜCUT AĞİRLİĞİ

Ortalama doğum ağırlığı 3000_3500gr kadardır Erkeklerinki kızlardan fazladır Zamanında doğan bebekler normal olarak ağırlıklarının %5_10, erkek doğanlar tartılarının %10_15 ilk bir iki hafta içinde kaybederler Buna fizyolojik kayıp denir

Çocuklar ilk 6 ay içinde ayda 600_1000gr, sonraki 6 ay içinde 400_600 gr ağırlık kazanırlarBir bebek 5 ayda doğum ağırlığını iki katına, 1 yaşın sonunda 3 katına, 3 yaşın sonunda 4 katına çıkar 7 yaşın sonunda 7 katına ulaşır 2 yaşından büyük çocuklarda normal vücut ağırlığını kabaca hesaplamak için “yaş 2 + 8″ formülü kullanılabilir Bulunan rakam ortalama değerdir

BOY UZUNLUĞU

Doğumda boy uzunluğu 48-52 cm arasında değişmekle birlikte ortalama 50cm kadardır Sonraki 3 ay içinde 8cm, ikinci 3 ay içinde 8cm,üçüncü 3 ayda 4cm, dördüncü 3 ayda 4cm boy uzaması olur Çocuklarda ilk yaş sonunda doğum boylarının yarım katı olan 75cm ye, 4 yaşında 2 katına, 13 yaşında 3 katına erişir 2 yaşından büyüklerde yaklaşık boy uzunluğu bulmada “yaş 5+80″ formülü kullanılır

BAŞ ÇEVRESI

Baş çevresi doğumda ortalama 35 cm kadardır3ayın sonunda 405cm, 6ayda 43cm,1 yaşın sonunda 46 cm olur Yeni doğanda baş ve göğüs çevreleri eşittir 1 yaştan sonra göğüs çevresi baş çevresinden büyük olur Süt çocuklarında baş çevresinin her ay ölçülmesi çok önemlidir Baş çevresi eğrileri üzerinde değerlendirilen normalden sapmalar derhal ele alınmalı, nedenler ciddiyetle araştırılmalıdır

DIŞ GELIŞIMI

Ilk diş çıkarma zamanı daha çok irsi eğilimlere bağlıdır İlk diş ortalama 4-9 aylar arasında çıkarAncak15 aya kadar gecikmecide normal kabul edilir Diş çıkarma sırasında hafif ateş, ishal, huzursuzluk görülebilir

KEMIK GELIŞIMI

Kafada 6 adet bıngıldak bulunurbunların önde yer alan büyüğü ve arkadaki küçük olan elle kolayca fark edilir Ön bıngıldak dışındakiler bir kaç ay içinde kapanırlar Öndekinin kapanması ise 3 ile 18 aylar arasında gerçekleşir Kapanmadaki gecikmeler doğumsal troid bezi yetersizliği, D vitamini eksikliği gibi hastalıkları öncelikle akla getirir

ERGENLIKTE BÜYÜME VE GELIŞME

BOY UZAMASİ

Ilk 4 yaştan sonra büyüme hızı erkek ve kız çocuklarında benzer şekilde yılda 5_7 cm gibi oldukça durağan bir gidiş gösterirErgenlik belirtilerinin başlamasıyla birlikte cinsiyet hormonlarının vücut kitlesine arttırıcı etkisiyle boy uzamasında belirgin bir hızlanma görülür

Kız çocuklarında ergenlik erkek çocuklarına kıyasla 2 yıl daha erken başlarBu nedenle büyüme hızlanmasıda kızlarda daha erken olur10_12 yaşlar arasında kız çocukları erkeklerden daha iri olurlarErgenlikte büyümenin en hızlı olduğu “büyüme hızı doruğu” kızlarda ortalama yılda 9cm erkelerde 105cm dirergenlik sürecinin daha geç başlaması erkek çocuklara büyümede aşağı yukarı 2 yıl kadar bir süre kazandırır

boy uzaması ergenliğin son evrelerinde giderek yavaşlar, kızlarda 16_18,erkeklerde 16_20yaşlarında hemen hemen durur

KILO ARTİŞİ

Okul öncesi döneminde ergenliğin başlangıcına kadar olan evrede,boy büyümesine karşıt olarak yıllık artışı, 2_kg arasındadırErgenlikte vücut ağırlığı kızlarda yaklaşık 16kg, erkelerde 20kg artarErkek çocuklarda kas gelişimi ve iskelet sisteminin artması vücut ağırlığının artmasında önemli pay alırken, kızlarda tartı artışı büyük ölçüde yağ depolanması sonucudur

KEMIK BÜYÜMESI VE OLGUNLAŞMASİ

Ilk önce el ve ayakların büyümesi hızlanır Bunu ön kol ve bacaklar, daha sonra üst kol ve uylukların uzaması izler ardından enine büyüme hızlanır kalçalar, göğüs, ve omuzlar genişler Kızlarda kalçaların, erkeklerde omuzların gelişmesi belirgindir

Yüz kemikleri hızla büyür, yüz görünümü değişir Çene uzar ve kalınlaşır, burun büyür, profil değişir

Ergenlik öncesi kemik olgunlaşması kızlarda 2 yıl daha ileridir Bu nedenle kız çocuklarda epifizler daha erken kapanır Boy artışı erkeklerde 17_18 yaşlarına kadar sürerken,kızlarda büyüme 15_16 yaşlarında durur

çocuk gelişimi, çocuklarda fiziki büyüme, çocuklarda fiziki gelişim, çocuklarda gelişme hakkında bilgi

BÜYÜME VE GELIŞMEYI ETKILEYEN FAKTÖRLER

KALİTİM VE AILESEL FAKTÖRLER

Toplumun genelinde büyümeyi etkileyen en önemli etken kalıtımdır Kalıtım,boyla ilişkilidir, ancak şişmanlık ve zayıflık gibi fiziksel özelliklerde etkilenir kısa boylu ailelerin çocukları kısa, sarışın olanların çocukları açık renkli olmaya eğilimlidirler

CINSIYET

Büyüme gelişme süreci kız ve erkek çocuklarda farklıdır Doğumda kızların tartısı daha düşüktürDoğum tartıları aynı olan erkek ve kız çocuklar karşılaştırıldığında kızlar daha ileri bir gelişme düzeyi gösterirler Ergenlik dönemine erken giren kızlar hızlı büyür, ancak çabuk dururlar Erkeklerde kas dokusu daha fazla gelişir, boy daha uzun olur

BESLENME

Beslenme, büyüme ve gelişmeyi etkileyen en önemli çevresel faktördür Çocuğun iyi büyüyebilmesi için yeterli ve dengeli beslenmesi, bu besinleri sindirmeye yeterli bir bağırsak etkinliği bulunması gerekir Süt çocuğu döneminde yetersiz beslenmeden boydan çok tartının öncelikle etkilendiği bilinmektedir

HORMONAL DURUM

Normal büyüme için birçok hormona ihtiyaç vadırSağlıklı çocuklarda hormonlar uygun miktarlarda salgılanır Hipofiz bezinin salgıladığı “büyüme hormonu ” boyca büyümeyi, troid bezinin salgıladığı “troid hormonu” gelişme ve olgunlaşmayı sağlarErgenlikte böbrek üstü bezi, testis ve yumurtalıklarda salgılanan hormonlarda büyümeyi etkiler Büyüme hormonu yetersizliği durumunda boy kısa kalırken konjenitak hipotroidi dediğimiz doğumsal troid bezi yetersizliğinde zekada etkilenir

KRONIK HASTALİKLAR

Sağlıklı olarak dünyaya gelen bir bebekte kalıtımsal olarak gelen ya da sonradan edinilen kimi hastalıklar müzminleşerek büyüme ve gelişme sürecini olumsuz yönde etkileyebilir Bu hastalıklar arasında kronik karaciğer hastalığı, kronik böbrek yetersizliği, romatizmal hastalıklar sayılabilir

Büyüme geriliği astım ve diğer alerjik hastalıklar ortaya çıkar Bunların tümüne sebep ilaçlar değildir

Çocukların sonraki dönemlerde yaşıtlarını ne ölçüde yakalayacakları, hastalığın seyri ve süresi, başlangıç yaşı, iyileşme sonrası geride kalan büyüme süresi ve iyileşmenin tam olup olmaması gibi birçok faktöre bağlıdır

Okul Çocukluğu Dönemi

6 yaşından cinsel olgunlaşma belirtilerinin başladığı ergenlik dönemine kadar çocuğun gelişmesindeki başlıca özellikler, gittikçe anne babaya olan yakın ilginin azalması; öğrenme, yarışma, ödev, sorumluluk ve başarma duygularının yerleşmesidir

İlkokula yeni başlayan çocuklarda kısa veya uzun süreli uyum sorunları çok yaygındır Sınıfa annesiyle birlikte girmek, sınıfta durmamak, sıraya oturmamak, altını ıslatmak, altını kirletmek, ağlamak, derste gezinmek, birşeyler yemek gibi belirtilerle kendini gösteren uyum güçlükleri birkaç gün ya da birkaç haftayı bulabilir Bazı çocuklarda okul fobisi görülebilir Bu aşırı okul korkusu aslında okuldan korkma değil, anneye aşırı bağımlı olan çocuğun, okula gitmekle annesinden ayrılması sırasında ortaya çıkan anneden ayrılma korkusudur

Okula uyum sorunlarının çözümü için okula yeni başlayan çocukta okuma yazma öğrenmekten önce evdeki olumlu ilişkinin okulda da sürdürülmesi, bir tür anne baba modeli olan öğretmenin çocuğa duygusal doyumu sağlayacak şekilde davranması ve bizzat kendi davranışlarıyla da çocuk için iyi bir örnek oluşturması gereklidir

Sevgili anne ve babalar, aynı yaştaki çocukların tartı ve boy değerleri tıpatıp aynı olamayacağı gibi, aynı nörolojik ve ruhsal gelişim özelliklerini sergilemezler Bu nedenle yaşa uygun beceriler değerlendirilirken, her bir çocuğun istenen tüm hareketleri yapması beklenmez Ancak normalden sapmalar varsa, doktorunuza başvurarak nörolojik ve psikolojik durumunun değerlendirilmesini sağlamanız çok yararlı olur

Ergenlik Dönemi

Ergenlik, çocukluktan erişkinliğe geçiş sürecidir Bu süreç iç salgı bezlerinden salgılanan hormonlar tarafından başlatılır ve sürdürülür Testis ve yumurtalık gibi cinsiyet organlarının ve cinse özgü dış görünüm özelliklerinin gelişmesi, büyüme ve kemik olgunlaşmasında belirgin hızlanma, vücut oranlarında ve bedensel yapıda değişiklik, ergenlik sürecinin özelliklerini oluşturur

Vücutta ergenliğe yol açan hormonal değişikliklerin başlamasından sonra dış görünümdeki ilk değişiklikler kız çocuklarında 10 (8-13), erkeklerde 12 (9,5-15) yaşında ortaya çıkar Değişikliklerin tamamlanması genellikle 3-5 yıl sürer Ergenlik döneminin sonunda -kızlarda otalama 16, erkek çocuklarda 18 yaşında- bireyin büyüme ve gelişmesi büyük ölçüde tamamlanmıştır

Adolesans, kimi zaman ergenlikle eş anlamda kullanılmakla birlikte aslında, hayatın bu devresinde vücutta oluşan biyolojik değişikliklere eşlik eden ruhsal gelişme ve psikososyal değişiklikleri de kapsayan bir terimdir

Ergenlikte Büyüme ve Gelişme

Boy Büyümesi

İlk 4 yaştan sonra büyüme hızı erkek ve kız çocuklarında benzer şekilde yılda 5-7 cm gibi oldukça durağan bir gidiş gösterir Ergenlik belirtilerinin başlamasıyla beraber cinsiyet hormonlarının vücut kitlesini arttırıcı etkisiyle boy uzamasında belirgin bir hızlanma görülür

Kız çocuklarında ergenlik erkeklere kıyasla 2 yıl daha erken başlar Bu nedenle büyüme hızlanması da kızlarda daha erken olur 10-12 yaşlar arasında kız çocukları erkeklerden daha iri olurlar Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu “büyüme hızı doruğu” kızlarda ortalama yılda 9 cm, erkeklerde ortalama yılda 10,5 cm’dir Ergenlik sürecinin daha geç başlaması erkek çocuklara büyümede aşağı yukarı 2 yıl kadar bir süre kazandırır Kalıtım faktörlerinin etkisine bağlı olarak ergenliğe erişme yaşı çok değişken olduğundan büyüme hızı doruğunun görüldüğü yaş da bir çocuktan diğerine farklılık gösterir Bu nedenle aynı yaştaki iki çocuğun ergenlik belirtilerinin başlayıp başlamamış olmasına göre boy ve vücut yapılarında büyük farklılıklar olması doğaldır

Boy uzaması ergenliğin son evrelerinde giderek yavaşlar, kızlarda 16-18, erkeklerde 18-20 yaşlarında hemen hemen durur Ancak 30 yaşa dek omurga büyümesinin bir miktar daha devam etmesi sebebiyle 3-4 milimetrelik bir artış gözlenebilir

Kilo Artışı

Okul öncesi döneminden ergenliğin başlangıcına kadar olan evrede, boy büyümesine koşut olarak yıllık tartı artışı, 2-3 kilogram arasındadır Ergenlikte vücut ağırlığı kızlarda yaklaşık 16 kg, erkeklerde 20 kg artar Erkek çocuklarda kas gelişmesi ve iskelet kitlesinin artması vücut ağırlığının artmasında önemli pay alırken, kızlarda tartı artışı büyük ölçüde yağ depolanması sonucudur

Kemik Büyümesi ve Olgunlaşması

İlk önce el ve ayakların büyümesi hızlanır Bunu ön kol ve bacaklar, daha sonra üst kol ve uylukların uzaması izler Ardından enine büyüme hızlanır Kalçalar, göğüs ve omuzlar genişler Kızlarda kalçaların, erkeklerde omuzların genişlemesi belirgindir

Yüz kemikleri hızla büyür, yüz görünümü değişir Çene uzar ve kalınlaşır, burun büyür, profil değişir

Ergenlik öncesi kemik olgunlaşması kızlarda 2 yıl daha ileridir Bu nedenle kız çocuklarda epifizler daha erken kapanır Boy artışı erkeklerde 17-18 yaşlarına kadar sürerken, kızlarda büyüme 15-16 yaşlarında durur

Ergenlik Dönemiyle İlgili Sorunlar

Vücuttaki yapısal değişikliklere ve çevreye uyum gerektiren bu dönem son derece duyarlı olunması gereken bir devredir Çocukluktan çıkıp erişkinliğe ilk adımını atan insanın bedeninde ve biyolojik işlevlerinde meydana gelen değişikliklere alışması ve kabullenmesi, ayrıca fiziksel değişiklikleri nedeniyle çevresindekilerin kendisine karşı davranışlarına alışması gerekmektedir Yine bu dönem okulda kendisinden beklenen sorumlulukların arttığı, içgüdülerini kontrol ederek davranışlarında ölçülü olmasının beklendiği bir dönemdir Geleceği için meslek seçimi ve yaşam biçimi gibi konularda karar vermesi gerekmektedir

Sevgili ebeveynler, çocuğunuzun hem bedensel hem de ruhsal değişimlerin yarattığı karmaşanın içinde boğuştuğu erişkinliğe geçiş sürecinde, anne ve babasının mutlak desteğine gereksinimi vardır Ona bir erişkin gibi yaklaşmanız, sevgi ve ilginizi hissettirmeniz, sorunlarını anlamaya çalışmanız kuşkusuz çok yararlı olacaktır

BÜYÜME VE GELİŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Kalıtım ve Ailesel Faktörler

Toplumun genelinde büyümeyi etkileyen en önemli etken kalıtımdır Kalıtım ( ırsiyet ), öncelikle boyla ilişkilidir, ancak şişmanlık ve zayıflık gibi fiziksel özellikler de etkilenir Büyüme geriliğinden kuşkulanılan bir çocukta bu durumun kalıtımla ilgili olabileceğine karar vermede, anne babanın ve varsa kardeşlerin özelliklerini değerlendirmek büyük önem taşır Kısa boylu ailelerin çocukları kısa, sarışın olanların çocukları açık renkli olmaya eğilimlidir

Cinsiyet

Büyüme gelişme süreci kız ve erkek çocuklarda farklıdır Doğumda kızların tartısı daha düşüktür Doğum tartıları aynı olan erkek ve kız çocuklar karşılaştırıldığında kızlar daha ileri bir gelişme düzeyi gösterirler Ergenlik dönemine erken giren kızlar hızlı büyür, ancak çabuk dururlar Erkeklerde kas dokusu daha fazla gelişir, boy daha uzun olur

Beslenme

Beslenme, büyüme ve gelişmeyi etkileyen en önemli çevresel faktördür

Çocuğun iyi büyüyebilmesi için yeterli ve dengeli beslenmesi, bu besinleri sindirmeye yeterli bir barsak etkinliği bulunması gerekir Süt çocukluğu döneminde yetersiz beslenmeden boydan çok tartının öncelikle etkilendiği bilinmektedir

Çoğu kez beslenme kökenli bir kansızlık geliştiğinde, iştah azalmasına yol açarak problemin artmasına neden olur Bu durumda kansızlığın düzeltilmesi, asıl sorunun çözülmesi için uygulanan tedavilerin başarısını arttırır

Sevgili ebeveynler, büyüme yetersizliği düşünülen bir çocukta alınan günlük besinlerin yeterli olup olmadığı mutlaka bir hekim tarafından hesaplanmalı, eksiklik söz konusu ise uygun beslenme şemalarıyla tartı alımı, olması gereken sürece oturtulmalıdır

Hormonal Durum

Normal büyüme için bir çok hormona ihtiyaç vardır Sağlıklı çocuklarda hormonlar uygun miktarlarda salgılanır Hipofiz bezinin salgıladığı “büyüme hormonu” boyca büyümeyi, tiroid bezinin salgıladığı “tiroid hormonu” gelişme ve olgunlaşmayı sağlar Ergenlikte böbrek üstü bezi, testis ve yumurtalıklardan salınan hormonlar da büyümeyi etkiler

Büyüme hormonu yetersizliği durumunda boy kısa kalırken, konjenital hipotiroidi dediğimiz doğumsal tiroid bezi yetersizliğinde zeka da etkilenir

Sevgili anne ve babalar, erken tanı konulursa her iki hastalığında tedavisi oldukça başarılıdır Ayrıca, hormon bozukluklarına bağlı büyüme gelişme bozuklukları son derece nadirdir Ancak diğer nedenler tam teşekküllü bir merkezde yapılacak tetkiklerle bertaraf edildikten sonra düşünülebilir

Gebeliğe İlişkin Faktörler

Bebeğinizin sağlıklı doğması yanında normal tartı ve boya sahip olabilmesi için gereken koşulların kendine özgü karakteristikleri nedeniyle gebelik dönemi, yaşamın diğer evrelerine göre son derece önem arzetmektedir

Gebeliğin ilk üç ayında annenin geçirdiği virus infeksiyonları çocuk için zararlıdır Anne hamileyken kızamıkçık geçirdiği taktirde çocukta kalpte bozukluk, katarakt, sağırlık, küçük kafa ve zeka geriliği ortaya çıkabilir

Gebelik süresince ve özellikle ilk haftalarda annenin aldığı ilaçlar dikkatle seçilmelidir Bu dönemde alınan ilaçlar ve sigara içimi gibi etkenler bebeği etkiler, doğuştan bozukluklara yol açabilir

Hamilelikte röntgen, radyum gibi ışınlar çocukta küçük kafa, bel bölgesinde yarık ya da kese, zeka geriliği ve uzuvlarda bozukluklara yol açabilir

Hamilelikte hormon bozuklukları bebeğe zarar verebilir Örneğin şeker hastalığı olan annelerin çocukları iri doğarlar Tosuncuk diyebileceğimiz bu çocuklarda kalp, akciğer ve metabolizma bozuklukları görülebilir

Sevgili anneler, doğacak bebeğinizin sağlığı için gebeliğiniz esnasında mutlaka bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanının kontrolü altında olun, sigara, ve alkolden uzak durun, rastgele ilaç kesinlikle kullanmayın

Kronik Hastalıklar

Sağlıklı olarak dünyaya gelen bir bebekte kalıtımsal olarak gelen ya da sonradan edinilen kimi hastalıklar müzminleşerek büyüme ve gelişme sürecini olumsuz yönde etkileyebilir Bu hastalıklar arasında kronik karaciğer hastalığı, kronik böbrek yetersizliği, romatizmal hastalıklar sayılabilir

Büyüme geriliği, astım ve diğer allerjik hastalıklarda da ortaya çıkar Bunların tümünde sebep kullanılan ilaçlar değildir Hastalığın kendisi de gerilikte başlıbaşına önemli bir faktördür Ağır akciğer infeksiyonları ve morarmayla seyreden kalp hastalıklarında da büyüme olumsuz yönde etkilenir

Çocukların sonraki dönemlerde yaşıtlarını ne ölçüde yakalayacakları, hastalığın seyri ve süresi, başlangıç yaşı, iyileşme sonrası geride kalan büyüme süresi ve iyileşmenin tam olup olmaması gibi bir çok faktöre bağlıdır

SONUÇ

Sevgili anne ve babalar,

Çocuklarda normal büyüme ve gelişmenin izlenmesi, normalden sapmaların belirlenmesini, böylece hastalıkların erken tanısını ve önlenmesini olanaklı kılar Sağlam çocuk takibinde tam bir fiziksel muayene yanında boy, ağırlık ve baş çevresi ölçümleri yapılır Düzenli ve birbirlerini izleyen ölçümler tek ölçümlerden çok daha yararlıdır Çünkü belirli bir çocukta saptanan değerler normal sınırlar içinde olsa bile, çocuğun kendine özgü büyüme grafiğinden sapmalar belirlenebilir

Bu nedenle, çocuğunuzun büyüme ve gelişmesini siz de izleyiniz Elde ettiğiniz değerleri, bölüm sonunda verdiğim eğrilere işleyip, normalden sapmalar mevcutsa doktorunuza başvurarak yardım isteyiniz Böylece sorun kısa sürede çözülecek, çocuğunuzun sağlığına yeniden kavuşması sizi mutlu edecektir