Çocuk Ve Disiplin İle İlgili

Çocuk ve Disiplin ile ilgili

Ayşegül yine evin içinde çığlık çığlığa bağırıyorduNe zaman bir şey tuttursa ve annesi hayır dese uzun süre çığlıklar atıp bağırıyor,ağlıyor ve tekmeler savuruyorduHenüz 5 yaşında olmasına rağmen evin hakimiyeti onun elindeydiÇünkü her defasında bağırmalarının ve tepinmelerinin ardından sussun diye annesi ya da babası sonunda pes ederek istediğini yapıyorlardıBaşlangıçta bir çok yöntem denemelerine rağmen işe yaramamıştı Ceza vermeyi denemişler,hatta sonradan pişman olmalarına rağmen bir kaç kez vurmuşlardı bileÇoğu zaman annesi hayır dediğinde babası yorgun olduğunu ileri sürerek bağırmasını dinleyemeyeceğini ve Ayşegül’ün istediğini alacağını söylüyorduBir kaç kez de baba kızdığı halde anne babaya şunu bağırtmasana ,çocuk alt tarafı oyuncak istiyor bu kadar üzmeye ne gerek var diye söyleniyorduAyşegül artık evde anne ve babasını nasıl yola getireceğini iyice öğrenmişti ,evde otorite oydu

Ayşegül’ün anne ve babası çocuk sahibi olacaklarını öğrendiklerinde çok sevinmişlerdi Bebek doğduğunda sevimli ,uysal bir çocuktuAile de ilk torundu ve tüm aile üzerine titriyorduAncak gün gelipte Ayşegül istediklerini yaptırmak için evdeki huzuru bozduğunda oturup nerede yanlış yaptıklarını,evde yeniden disiplini nasıl sağlayacaklarını düşünmeye başladılarO sevimli küçük bebek nereye gitmişti,bir dediğini iki etmedikleri halde şimdi onlara karşı çıkıyorduYanlış neredeydi?

Disiplin,kişinin düzen sağlaması,düzenli yaşaması demektirAilede disiplinden söz edecek olursak ,aile bireylerinin belirli bir düzende yaşamalarını düşünebilirizHer ailenin farklı bir düzeni olduğuna göre,farklı bir disiplin anlayışı var diyebilirizBazı aileler daha katı bir disiplin uygularken ,bazı aileler daha esnek olabilmekte ya da kurallara fazla yer vermemektedirler

Çocuğa disiplin öğretmenin yolu ise genellikle ödüller ve cezaların uygulanması ile denenirAnne ve baba, çocuk onların istediği gibi davranmadığı zaman ne yapmaları gerektiği konusunda çoğunlukla kararsızdırlarBazen şiddetli tepki gösterirler,cezalar birbirini izler , bazen de yapılan hata görmemezlikten gelinebilir

Bütün çocuklar kuralları öğrenirken açıklamalara gerek duyarlarEbeveynler kuralları çocuklarına öğretirken öncelikle kendi aralarında disiplini nasıl sağlayacakları hakkında konuşmalı ve bir tutarlılık sağlamalıdırlarÇocuk anne ve babanın aynı olaya farklı tepkiler göstermesi karşısında nasıl davranacağını kestiremezBazen aile içinde annenin izin verdiği bir şeye baba hayır diyebilirBu sorunu aşmak ancak anne ve babanın aynı dili konuşması ile mümkün olacaktırAksi takdirde çocuk hayır yanıtını aldığı babadan anneye gidecek ve istediğini elde edene kadar uğraşacaktırYa da bir kez yaptığı davranışa peki ,bu seferlik öyle olsun yanıtı vermek çocuğun sınırları tanımasında sorun oluşturacak ve çocuk her defasında sınırları genişletmek için uğraşacaktır

Çocuğa istenilen bir davranışı öğretmek istediğimizde neler yapmalıyız?

Anne ve babaların en sık şikayetlerinden biri defalarca söylediğim halde aynı şeyi yapıyor , her türlü cezayı denedik ama olmadıdırDisiplin demek ceza demek değildirKatı davranışlar sergilemek,her şeyi kurallı hale getirmek ve bu kurallar uygulanmadığında cezalandırmak istenilen davranışın yerleşmesini sağlamazAynı zamanda katı yaklaşımlar çatışmanın büyümesine ve evdeki yaşantının keyifsiz bir hale dönüşmesine neden olacaktırÇocuk ancak önündeki örneğe bakarak model alır ve öğrenir Dikkat edilecek noktalardan biri de çocuğa öğretmeye çalıştığımız disiplini önce kendimizin uygulamasıdırÖrneğin çocuğa arkadaşlarına kötü davranmasının ne kadar yanlış olduğunu söyleyip bu nedenle onu cezalandırmadan önce evde aile bireyleri olarak birbirimize nasıl davrandığımıza dikkat etmemiz, küfür etmenin kötü olduğunu söyleyip trafikte sinirlenip çocuğun yanında diğer sürücüye küfür etmemiz ne derece tutarlı olacaktırEğer ebeveynler olarak disiplinli, düzenli bir davranış sergilersek çocukta bunu örnek alacaktır

Bir diğer noktada çocuğa evdeki kuralların ne olduğunu , kendisinden neler beklediğinizi ona anlatmaktırÇocuk bilmediği konularda kurallara uyamazBugünden itibaren çocuktan daha önce hiç uygulamadığım bir kurala uymasını beklemek haksızlık olurÇocuk önceden kendisinden neler beklendiğini bilirse evde çatışmalarda ortadan kalkacaktırYapacağımız açıklamalar,beklentilerimizin ne olduğunu doğru ve açık bir dille anlatmak ona doğru davranışı sergileme şansını sağlayacaktırBir önemli noktada beklentilerimizin çocuğun yaşına ve yapısına uygun olmasıdır

Disiplin kişinin belirli bir düzende yaşamasıdır demiştikKuralları öğretmeye başladığımızda asıl hedefimiz çocuğun bunları benimsemesi,düzenli yaşamayı kendi başına uyarılara gerek duymadan yapabilmesini sağlamaktırBöylece çocuğu sürekli olarak uyarmaktan, cezalandırmaktan ve evde çatışma yaşamaktanda kurtulmuş oluruz ve çocukta her fırsatta eleştirilmekten ,azarlanmaktan ve cezalandırılmaktan kurtulmuş olur

Her insanın yeni bir şey öğrenirken deneme ve yanılma yolu kullanması,denerken hatalar yapması doğaldırÇocukta yeni kurallar öğrenirken deneyecek,sonuçlarını görecek belki bir-iki kez daha aynı hatayı yapacak ancak öğrenecektirÖnemli olan bu deneme yanılmalarda ona gereken sabrı ve desteği göstermektirYaptığı ilk hatada kızmak yada cezalandırmak, düşünmesine olanak tanımadan yaptığın yanlış diyerek kestirip atmak davranışı öğrenmesini engellemekten başka bir işe yaramaz

Çocuk istenilen davranışı gösterdiğinde ,bu davranış için gösterdiği çabayı fark ettiğinizi , onu takdir ettiğinizi ,bazen sonucu yanlış olsa bile sadece harcadığı çaba için bile onu takdir ettiğinizi,bu kez neden olayın olumlu sonuçlanmadığını ve gelecek sefere ne yapması gerektiğini sabırla anlatmak gerekir Çocuğu başaramadığı konularda fazlasıyla uyarırızpeki ya olumlu davranışlarOnlar genellikle olağan ve yapılması gereken davranışlar olduğu için takdir etmeye çoğu zaman gerek bile duymayız

Olumlu davranış ancak olumlu bir tepki görürse pekişecektirKendimize ne kadar hata yapma fırsatı tanıyoruz,çocuğumuza ne kadar Bazen bir süre için sadece yapılan olumlu davranışları görüp,onlara odaklanmak ,hatalı davranışları sık sık hatırlatmamak gerekebilirTakdir etmek ve ödüllendirmek istenilen davranışın hemen ardından yapılmalıdırAksi takdirde çocuk ne için ödüllendirildiğini ya da beğenildiğini unutacak,aynı olumlu davranışı sergilemeyi de hatırlamayacaktır

Sabır göstermek bazen gerçekten zor gelirZira çocuklar ebeveynlerin sabırlarını zorlamada çok başarılıdırlarÖncelikle patlayacağınızı hissettiğinizde çocuğa duygunuzun ne olduğundan bahsedin ve o sırada tartışmayı kesip,hem kendinizin hem de çocuğun sakinleşmesini bekleyinKendinize çocuğa sinirlendim ama acaba bu öfkenin gerçekten ne kadarı çocuğa yönelik,ne kadarı başka nedenlerden diye sorunBazen işte yaşadığınız bir sorunu eve taşıdığınız için ya da o gün sizi kızdıran bir olay için patlayacak yer ararsınızKarşınızdaki en kolay hedefte çocuk olurTartışma başladığını hissettiğinizde çocuğa çok kızgınım ya da yorgunum ,üzgünüm diye duygunuzu açıklayınÇocuk bunu anlayacaktırBazen aynı davranışı sizi anlamamazlıktan gelip sürdürebilir ancak her defasında aynı şekilde davranırsanız bir süre sonra çocuk bu değişikliği fark edecek ve o da duyguları yolu ile konuşacak belki de neden o gün böyle davrandığı ,canını sıkan bir şey olup olmadığını anlatacaktırÇocuk istenmeyen bir davranış yaptığında bunun sonuçları hakkında düşünmesini sağlamak ve açıklamak önemlidirEvde belirlenen kurallara uyulmadığı zaman bunun kendisine ya da başkasına ne gibi zararları olacağı çocuğa anlatılmalı ve bunlar hakkında düşünmesi sağlanmalıdırBunun için çocuğa fırsat tanımak gerekirÇocuk ısrarla kardeşinin eşyalarını karıştırıyor,bozuyor ve dağıtıyorsa ,bunun yanlış olduğu anlatılmalı,kardeşini üzdüğü hakkında düşündürülmeli ve kardeşinin eşyalarını toplaması sağlanarak yaptığı olumsuz davranış hakkında davranışını telafi etmesine ve düşünmesine yardımcı olmalıdır Cezalandırmak çocuğunuzun öfkesinin artmasına neden olacaktırArtan öfkenin kaynağı ise siz olacağınız için çocuk aldığı ceza ile davranışı arasında bağlantı kurmak yerine , ceza ile sizin aranızda bağlantı kuracak,böylece davranışının sonucunu düşünmesine fırsat kalmayacaktırHalbuki amaç ,sonucu öğrenmesi ve sonuca katlanmasını, düşünmesini sağlamak olmalıdırÖdüllendirme yönteminde de dikkat edilmesi gereken yapılan her davranışı maddi olarak ödüllendirme yöntemidirDersini yaparsan sana şeker alacağım ya da seni gezmeye götüreceğim gibi ödüllendirmelerde bir süre sonra çocuğun istekleri karşılanamaz boyuta varabilirÇocuk rüşvetle davranmayı öğrenirÖdülünde dozu önemlidirÖdül önceden değil mutlaka istenen davranış yapıldıktan sonra verilmeli,mutlaka maddi bir ödül olmamalıdır,örn;sözlü takdirde bir ödüldürİstenen davranışın yapılması bir süre sonra ödül olmadan da olmalıdırHedef ödüllendirme ile öğrenilen davranışın yerleşmesi ve ödüle gerek duymadan yapılması olmalıdır

Unutmamalıdır ki çocuğa ne kadar olumlu yaklaşırsak o kadar olumlu cevap alabilirizBurada kendimiz için neler bekliyorsak aynısını çocuğa da uygulamamız gerektiğini hatırlamalıyız