Aşıların Yan Etkileri

Aşıların Yan Etkileri



1) Yerel Yan Etkiler

Sık görülür Aşı yerinde hassasiyet ve ağrı bir iki gün içinde kaybolur Bazan aşı uygulanan bölgede bir sertlik oluşabilir, haftalarca devam edebilir Abseleşme olmadıkça tedavi gerektirmez

2) Genel Yan Etkiler

Ani tansiyon düşmesi, gırtlakta gelişen ödem, şiddetli allerji hayatı tehdit edebilir Bazı çocuklarda baş ağrısı, mide barsak sistemi rahatsızlıkları görülebilir, bir iki gün içinde kendiliğinden geçer Aşı sonrasında % 10-20 olasılıkla ortaya çıkan ateş, ateş düşürücülerle bir iki günde kaybolur Kızamık ve kızamıkçık aşılarının ateşi geç olarak 5-12 gün içinde ortaya çıkmaktadır Tedavi yaklaşımı aynıdır

3) Deri Reaksiyonları

Aşı yerinde, bazan da aşı yeri dışında döküntüler görülebilir Kızamık aşısı olanların % 2-5'inde, kızamıkçık aşısı yapılan çocukların % 5-10 kadarında 6-12 günler arasında cilt döküntüleri ortaya çıkabilmektedir

4) Böbrekle İlgili Sorunlar

Böbrek hastalığı olan çocuklarda aşılama sonrasında idrarda protein çıkışı artmaktadır

5) Sinir Sistemiyle İlgili Sorunlar

a) Havale:

Boğmaca aşısına bağlı havale sıklığı 6-18 aylık çocuklarda binde bir civarındadır Meydana geldiğinde herhangi bir iz bırakmaz Ancak asellüler boğmaca aşısıyla bu tip sorunların sıklığı çok düşük seviyelere indirilmiştir

b) Şok:

Boğmaca aşısından sonra 6-10 saat içinde cilt renginde solma, bazan morarma ve huzursuzluk birdenbire başlayabilir Bir kaç dakikada kendiliğinden iyileşir Allerjik çocuklarda daha sık görülmekle birlikte genel olasılık on binde bir kadardır

c) Uzun Süren Ağlama:

3-6 aylık çocuklarda aşıdan 6-10 saat sonra ortaya çıkan ve nadir görülen bir durumdur

d) Beyinde Fonksiyon Bozukluğu

Boğmaca aşısına bağlı olarak milyonda bir olasılıkla meydana gelir Daha önce de sözünü ettiğimiz asellüler boğmaca aşısı iyi bir alternatif olabilir

e) Ölüm:

Çok nadiren boğmaca aşısı sonrasında, bilinmeyen nedenlerle meydana gelebilmektedir

6) Felç

Canlı çocuk felci aşısısından sonra üç milyonda bir olasılıkla felç ortaya çıkabilmektedir Bu ciddi sorun özellikle bağışıklık sistemiyle ilgili problemleri olan bebeklerde meydana çıkabilmektedir İnaktif (ölü) çocuk felci aşısı uygulanan bireylerde bu gibi yan etkiler görülmemektedir

7) Beyin İltihabı

Kızamık aşısı sonrasında binde bir, kuduz aşısını takiben 16-32 binde bir sıklıkla beyin iltihabı meydana gelebilmektedir Son yıllarda üretilmiş olan kuduz aşılarında bu problem tümüyle ortadan kaldırılmıştır kızamıkçık ve çocuk felci aşısından sonra nörolojik yan etki nadirdir

8) Eklem Problemleri

Kızamıkçık aşısı eklem reaksiyonlarına neden olan tek aşıdır Sıklığı çocuklarda % 1, erişkinlerde % 5-10 kadardır Tedavisiz kendiliğinden iyileşir

9) Lenf Bezesi Şişmesi

Kotuk altında lenf bezesi şişmesi, BCG (verem) aşısı sonrasında % 6-12 sıklıkla karşımıza çıkmaktadır Başka bir deyişle BCG yapılan her 20 çocuktan bir ikisinde bu reaksiyon görülmektedir BCG aşısına bağlı lenf bezesi şişmesi genellikle kendiliğinden düzelir, ilaç tedavisi gerekmez Abseleşme olursa ayrıca müdehale gerekebilir

10) Kemiklerle İlgili Sorunlar

BCG aşısı yapılan çocuklarda kemik iltihabı gelişme sıklığı milyonda bir civarındadır Aşı yerine yakın bölgedeki kemikte görülür Özel tedavi yaklaşımlarını gerektirir

AŞILAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

1) Ateşli, ağır hastalıklarda aşılama ertelenmelidir (Böylece hastalığa ait bir belirtinin, aşıya bağlanması önlenmiş olur)

2) Beslenme bozukluğu, orta-hafif ateş, solunum yolu infeksiyonları aşılamaya engel oluşturmaz

3) Şok, 405 derecenin üzerinde ateş, aşıdan sonra 48 saat içinde ortaya çıkan havale ve diğer sinir sistemi belirtileri varlığı durumlarında kombine difteri-boğmaca-tetanoz aşısına ara verilmelidir Bundan sonra boğmaca, takvimden çıkarılarak difteri-tetanoz ikilisi (DT) kullanılmaya başlanmalıdır

4) İshal sırasında canlı çocuk felci aşısı yapılmışsa, ishal düzeldikten sonra tekrarlanması uygun olur

5) Bağışıklık eksikliği olan ya da kortizon, kanser ilaçları, ışın tedavileri gibi nedenlerle bağışıklığı baskılanmış çocuklarda canlı aşılar kesinlikle yapılmamalıdır

6) Kızamık kızamıkçık kabakulak aşıları, yakın zamanlarda gamma globulin yapılmış olan kimselerde en az altı hafta süreyle ertelenmelidir

DrÇağatay Nuhoğlu