Asya'nın Yüzey Şekilleri

ASYA'NIN YÜZEY ŞEKİLLERİ

Asya altı ana bölgeye ayrılır, "Orta Asya" yüksek, ırak yaylalarla, dağ kütleleriyle kaplı üçgen biçimi geniş bir alandır Tibet'i Moğo-listan'ı ve batı Çin'in bazı kesimlerini içine alır Pamir Yaylası'nda birçok yüksek sıradağ birbirine kavuşur Bu yüzden buraya "Dünyanın Çatısı'da denir Bu dağlardan biri de Himalaya Sıradağları'dır Dünyanın en yüksek yeri olan Everest Tepesi (8708 m) bu sıradağlardadır

'Kuzey Asya" uçsuz bucaksız Sibirya ovalarını içine alır Bu bölge batıda Ural Dağ-lan ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır Büyük ırmaklar bölgeyi sular "Doğu Asya" ya da "Uzak Doğu adıyla anılan üçüncü bölge dağlık bir alandır Çin'in büyük bir kesimini,-Japonya'yı, Kore'yi ve Formoza'yı kapsar Asyalılar'in hemen hemen yarısı bu bölgede yaşar

"Güney Asya" Himalaya Dağlan'nın gü-neyinde kalan kesimdir Afganistan'ın yaşlı yayalalarını, Bhutan'ı, Hindistan ve Pakistan'ı içine alır "Güneybatı Asya" ise oldukça kurak bir bölgedir Türkiye, İran ve Arabistan Yarım-adası'nı kapsar "Güneydoğu Asya" Çin'in güneyini, Hindistan'ın doğusunu, İndonezya'yı, Malezya'yı ve Filipin adalarını içine alırhüküm sürer Anakaranın güney kesimleri ise ekvator bölgesine girer Asya'nın iç kesimlerinde şiddetli bir kara iklimi görülür Kışlar çok soğuk, yazlarsa bunaltıcı sıcaktır Bu aşırı sıcaklıklar ve soğukluklar basınçta birtakım değişiklik-lere, dolayısıyla rüzgârlara yol açar Şiddetli "muson" (mevsim rüzgârları) rüzgârlarının ne-deni budur Muson rüzgârları mayıstan ekime kadar bütün güneydoğu Asya'ya yoğun yağ-murlar getirir

Asya'nın iç kesimlerinde büyük su toplu-lukları vardır Dünyanın en büyük iç denizi olan Hazar Denizi Asya ile Avrupa arasında yer alır Lut Gölü ise İsrail ile Ürdün arasında uzanır Bu göl deniz düzeyinden 390 m aşa-ğıdadır

Asya'daki büyük ırmaklardan Lena, Yeni-sey ve Obi'nin kimi kesimleri yılın altı ayı bo-yunca donar İlkyazın, yükselmiş olan bu ır-makların ağızları hâlâ buzlarla tıkalı olur Bu yüzden büyük taşkınlar meydana gelir Asya'nın öbür önemli ırmakları Lübnan'dan güneye doğru akarak Lut Gölü'ne dökülen Ürdün Irmağı, Irak'tan denize dökülen Dicle, ve Fırat, Bengal Körfezi'ne dökülmeden önce birleşip bir delta meydana getiren Ganj ve Brahmaputra, Ti-bet'in batısından doğup Umman Denizi'ne dökülen İndüs'tür

Çin'in başlıca ırmakları ise Hvang, Si-Kiang ve Yang-Çe'dir Mançurya ovasını Amur ile, Amur'un bir kolu olan Sungari ırmakları sular Tibet ve çevresindeki yüksek dağlardan birçok büyük ırmak doğar; Hvang, Brahmaputra, İndüs, Mekong, Yang-Çe gibi

Asya'da birçok da çöl vardır Arabistan Yarımadası'nın büyük bir kesimi çöldür Orta Asya'daki Gobi Çölü ise büyük bir alanı kap-sır

Asya'nın en kuzey kesiminde kutup iklimi