Devletler Coğrafyası - İzlanda

Devletler Coğrafyası - İzlanda

DEVLETİN ADI: İzlanda Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Reykjavik

YÜZÖLÇÜMÜ: 102829 km2

NÜFUSU: 261000

RESMİ DİLİ: İzlandaca

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Kron

Atlas Okyanusunun kuzeyinde volkanik bir ada üzerinde kurulmuş ve çevresindeki birçok küçük adadan meydana gelmiş bir devlet En yakın komşusu Grönland olup, 300 km uzaktadır Diğer komşuları Norveç 1000 km, İskoçya 800 km uzaklıktadır

Tarihi

861 yılında Norveçliler tarafından keşfedilen adaya ilk kez 9 ve 10 yüzyılda Norveç’ten gelen Vikingler yerleşmişlerdir Bu toplulukların önderleri birleşerek 930 yılında parlamentonun ilk örneği sayılabilecek Athing’i meydana getirdiler İç anlaşmazlıklar sonucu bağımsızlığını kaybeden ada 1262 yılında Norveç’in egemenliği altına girdi On dördüncü yüzyılda Norveç’in Danimarka’ya bağlanmasıyla, Danimarka’nın hakimiyeti altına girdi Danimarka önceleri adadan ticari bakımdan faydalanmaktaydı Daha sonra İzlanda’yı tamamen idaresi altına aldı 1551 yılında Protestanlığı zorla kabul eden İzlandalılar, 1662 yılında Danimarka kralına bağlılık yemini ettiler On yedinci yüzyılda adada hastalık, kıtlık ve volkan püskürmeleri ortalığı kasıp kavurdu 1838’de Reykjavik’te on üyeli bir meclis kuruldu 1843’te de Althing yeniden teşkil edildi 1904’te İzlanda’ya diplomasi dışında muhtariyet tanındı

On dokuzuncu asırda ortaya çıkan milliyetçilik akımları sonucu 1918 yılında İzlanda, Danimarka’ya bağlı bir devlet haline geldi İkinci Dünya Savaşı sırasında stratejik bir değer kazanan İzlanda’yı korumak bahanesiyle İngiltere tarafından işgal edildi Daha sonra 1941’de Amerikalılar burayı devraldı 1941 yılında Althing, Danimarka ile bağlarını koparma kararı aldı 1944 yılı Mayıs ayında halk oyuna sunulan yeni anayasa oylandıktan sonra 17 Haziran da Cumhuriyet ilan edildi İzlanda 1949 yılında NATO’ya üye oldu

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov 11-12 Ekim 1986’da Reykjavik’te, nükleer silahların sınırlandırılması görüşmelerinin başlatıldığı bir doruk toplantısı yaptılar

Fiziki Yapı

İzlanda’nın büyük bir bölümü volkanik olup adadaki yanardağlar hala faaldir Bunların asyısı 200’ü bulmaktadır En önemlisi 1490 metre yüksekliğindeki Hekla’dır İzlanda’nın kıyıları güneyde düz, öteki yerlerde girintili çıkıntılıdır Kıyılarının uzunluğu 6000 km’den fazladır Adanın bazı bölümleri geçmişteki yanardağ püskürmelleri sonucu ortaya çıkmıştır Lav ovalarıyla kaplıdır Bu ovalarda yer yer jökül adı verilen buz kubbelerine rastlanır Bunların en büyüğü Vatnapöhull 8500 km2yi bulan yüzölçümüyle Avrupa’nın en geniş buzuludur Adada bol çağlayanlı birçok ırmak bulunmaktadır Bunlar kısa ve ulaşıma elverişsizdir Irmaklarından en önemlisi Tjorsa (210 km)dır İzlanda’da çok sayıda krater gölü vardır En önemlisi olan Thingvallavat Gölü120 km2 olup, 116 metre derinliktedir

Adanın yanardağlarından sonra en önemli özelliği gayzerlerdir Bu sıcak su kaynakları ısınma ve elektrik enerjisi elde etmede kullanılır

İklimi

İzlanda’nın bulunduğu enlem dairesine karşı iklimi çok soğuk değildir Golf Stream akıntısının etkisinde kalan adada yazlar nemli ve serindir Kışlar ise çok yumuşaktır Isı ortalaması başkent Reykjavik çevresinde kışın -1C°, yazın ise +11C° dir Fakat kuzey bölgeleri daha soğuk olup, ısı ortalaması kışın -8°C civarındadır Kuzey kesiminde haziran ayında güneş 18 gün süre ile hiç batmadan ufuk hattı üzerinde durur

Yağış ortalaması ise başkent dolaylarında 865 mm, güneydoğuda ise 1710 mm’dir

Tabii Kaynaklar

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Bitki örtüsü adada çok azdır Buzulların bulunmadığı kesimlerde otlaklar vardır Bitki örtüsü genelde çalılar ve dikenlerden meydana gelmiştir Büyük ve iri gövdeli kayın ağaçlarından meydana gelen ormanlar giderek azalmış, günümüzde yok denecek hale gelmiştir Ormanların çok az oluşu ve iklim şartları adada yabani hayvanların bulunmamasına sebeb olmaktadır

Madenler: Yer altı kaynakları bakımından fakir olan İzlanda’da alüminyum çıkar

Nüfus ve Sosyal Hayat

İzlanda’nın nüfusu 261000 dir Nüfusun % 80’i şehirlerde, diğer kısmı köylerde yaşar Nüfusun yarısına yakın kısmı başkentte yaşamaktadır Şehirlerin çoğu kıyı kesimlerde ve güneydeki ovalarda kurulmuştur İzlanda halkı için Theogir’in koyduğu kurallar bu gün de geçerlidir İzlanda’da bugün topluma açık yerlerde bira ve benzeri alkollü içkiler içmek yasaktır Bunlar yalnız gizlice evlerde içilebilmektedirler İzlanda halkı kendilerine özgü dillerini, kültürlerini, efsanelerini ve geleneklerini korumak için ellerinden geleni yapmaktadırlar

Din: Halkın büyük kısmı Hıristiyanlığın Evangelist mezhebine (%95,6) bağlıdır Geri kalan kısmının %3,7 Protestan, %0,7’si Katoliktir

Eğitim: İzlanda’da eğitim düzeyi yüksektir 7-15 yaşları arasında eğitim mecburi olup, okuma-yazma bilmeyen yoktur İzlanda’da beş üniversite ve iki kolej bulunmaktadır

Siyasi Hayat

İzlanda’da 1944’te Cumhuriyet ilan edilmiştir Cumhurbaşkanı dört yılda bir seçilmektedir Biri 40 üyeli, diğeri 20 üyeli iki meclisi vardır ve her ikisinin de görev süresi dört yıldır Üyeler seçim yolu ile tesbit edilirler

Ekonomi

İzlanda ekonomisinin temelini bir ada devleti olduğu için balıkçılık teşkil etmektedir

Tarım: İzlanda topraklarının büyük bir kesimi tarıma elverişsizdir Ancak % 0,5’inde tarım yapılmaktadır Nüfusun % 11’i tarım sektöründe çalışmaktadır Başlıca ürünleri hayvan yemi, patates ve şalgamdır

Hayvancılık: Adanın buzullarla örtülü olmayan kesimlerindeki otlaklarda hayvancılık yapılır Küçük baş hayvancılığı ağır basar

Balıkçılık: İzlanda’nın en önemli gelir kaynağını meydana getiren balıkçılık, 106487 gross tonluk 866 gemi ile yapılmaktadır Yıllık tutulan balık yaklaşık olarak 1500000 tondur Başlıca tutulan balıklar balina, moriya ve ringadır

Endüstri: Balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve balıktan elde edilen ürünler imali başlıca sanayi faaliyetidir Balık konservesi ve balık unu fabrikası vardır Küçük gemilerin yapıldığı, büyük gemilerin tamir edildiği tersaneleri; dokuma, çimento, ayakkabı fabrikaları bulunmaktadır Ayrıca Reykjavik’in doğusunda alüminyum dökümhaneleri ve amonyum sülfat fabrikası bulunmaktadır Nüfusun %30’u sanayide çalışmaktadır

Ticaret: Ülkenin ihracatının % 80’ini balık ürünleri, balık konservesi, tuzlanmış ve dondurulmuş balık, balık unu, balık yağı ve gübre meydana getirir Bunun yanında hayvan ürünleridir İthal ettiği mallar sanayi ve besin mamulleridir

Ulaşım: İzlanda’da demir yolu yoktur Kara yollarının uzunluğu 12 bin kilometreyi bulmaktadır Başkent Reykjavik’te uluslararası bir liman ve havaalanı vardır