Devletler Coğrafyası - Ekvador

Devletler Coğrafyası - Ekvador

DEVLETİN ADI: Ekvador Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Quito

NÜFUSU: 11490000

YÜZÖLÇÜMÜ: 270667 km2

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyan (Katolik, Protestan)

PARA BİRİMİ: Sucre

Güney Amerika’nın kuzeybatı kıyısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Kolombiya, doğu ve güneyinde Peru, batısında ise Büyük Okyanus yer alır Büyük Okyanus kıyılarına yaklaşık 1000 km mesafedeki Galapagos adalar topluluğu da Ekvador’a aittir Ülke topraklarının genişliği kuzey-güney doğrultusunda 720 km, doğu-batı doğrultusunda ise 640 kilometredir

Tarihi

On beşinci asrın ilk yarısında, dağlık bölgelerdeki beş yerli kültürü ile, kıyıdaki iki yerli kültürü birleşerek Quito Kraliyeti kuruldu Burası daha sonra İnkalar tarafından işgal edildi Quito mühim bir İnka şehri haline geldi 1531 senesinde İspanyol Francisco Pizarro bugünkü Ekvador kıyılarına ayak bastı Burayı fetheden İspanyollar, sömürgeleri olarak Lima genel valiliğine bağladılar Latin Amerika bağımsızlık savaşlarında Simon Bolivar ve Jose Antonia de Sucre liderliğinde Ekvador’un bağımsızlığı için mücadele eden halk, 1822’de İspanyol sömürgesi olmaktan kurtuldu 1830 senesine kadar kendisi gibi yeni bağımsızlığına kavuşan Venezuella ve Kolombiya ile beraber Büyük Kolombiya Devletini meydana getirdiler 13 Mayıs 1830’da Ekvador kendi bağımsızlığını ilan etti 1832’de Galapogos Adaları tamamen Ekvador’a geçti Çeşitli karışıklıklar ve sınır anlaşmazlıklarından doğan savaşlar ülkeye istikrar kazandırmadı 1941-1942 yıllarında meydana gelen bir sınır anlaşmazlığı savaş neticesinde, topraklarının yaklaşık yarısını kaybetti Ekvador’un temel gayesi o zaman kaybettiği toprakları elde etmekti 1963’te yapılan ihtilalle bir cunta kuruldu 1966’da yeni bir askeri darbe oldu 1968’de başkan seçilen JM Valisco anayasayı kaldırarak ülkeyi diktatörlükle idare etmeye başladı 1972’de o da devrildi Ülke sivil idareye ancak 1978 yılında kavuşabildi Halen sivil hükumet başta bulunmaktadır

Fiziki Yapı

And Dağları, kuzey-güney istikametinde ülkeden geçer Sıradağların batısı alçak kıyı bölgesidir Costa adı verilen kıyı bölgesi, yer yer alçak ve bataklık veya tepe ve kuşak teşkil eden dağlık bölgelerden meydana gelir

And Dağlarının Ekvador’dan kalan kısmının teşkil ettiği dağlık bölgeye Sierra bölgesi denir Doğu ve batı dağları arasında yüksek platolar bulunur Bazı coğrafyacılar bu dağları iki parelel zincire benzetirler Ekvador Andlarının bazı zirveleri kıtadaki en yüksek tepeler arasındadır Eskiden bu bölge volkanikti Bu volkanik dağlar arasında Chimboraze (6850 m), Tungurahua (5500 m), Cotopaxi (6440 m, dünyadaki en yüksek faal volkandır) ve Sangay (5810 m) gibi dağlar yer alır Bu volkanik bölgede pekçok kaplıca ve mineral kaynak vardır Andların güney bölümü ile Kolombiya arasında en alçak geçit bulunur Arazi sulak ve nehirlerin olmasına rağmen pek azı taşımacılığa elverişlidir Güney Amerika’nın Büyük Okyanus (Pasifik) kıyılarının ve Ekvador’un en mühim nehir şebekesi Guayas ve kollarından meydana gelir Bu nehir Büyük Okyanus kıyıları boyunca güneye akan Guayaquil akıntısına karışır Emeraldes Nehri daha küçük olup, kuzeye doğru pasifik istikametinde akar Amazon’un kollarından olan Nepo ve bunun kolları ise kaynağını And içlerinden ve doğudaki dağlık bölgeden alır Pekçok küçük göl vardır Fakat en mühimi Sade’dir

İklimi

Kıyıdaki düz bölgeler, sıcak ve rutubetli olup, sıcaklık 24°C-30°C arasında değişir Guayaquil’in batısı sıcak ve kuraktır İç bölgelerde sıcaklık 32°C, yüksek platolarda 10°C’dir Dağların etek kısımlarında yatağan karlar vardır (2310-2772 m) arasında değişen And Dağları arasındaki düz bölgelerde iklim serin bir bahar havası niteliğinde olup, ahalinin çoğu burada yaşar Buralarda bütün sene boyunca sıcaklık pek az değişir İki mevsim vardır: Aralıktan mayısa kadar yağışlı geçen mevsim ve hazirandan kasıma kadar süren kurak mevsim

Tabii Kaynakları

Yüksek And Platoları ve ülkenin Pasifik kıyılarındaki bölgeler hariç, çok orman vardır Umumi olarak ormanlık bölge denizden başlayıp, 3000 m yüksekliğe kadar devam eder Bu ormanlık bölgelerde çok çeşitli ağaçlar bulunur En mühimlerinden birisi, hafifliği ve mukavemeti sebebiyle talep gören balsa ağacıdır Jeolojik şartlar ekvatordaki mineral kaynakların çokluğunu gösteriyorsa da, bu kaynaklar bakımından Ekvador pek zengin sayılmaz Petrol, sülfür, altın, ticaret bakımından mana ifade eden kaynaklar arasında yer alır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Nüfusu, Amerindolar (yerli halk) ile melezler meydana getirir Azınlık olarak zenciler de bulunur Nüfus yoğunluğu dağlık bölge (Sierra) ve kıyı bölgesinin (Costa) bazı yerlerinde fazladır Kızılderili olan yerli halk yüksek bölgelerde tarımla uğraşırlar Doğu bölgelerde göçebe olarak yaşayanlar da vardır Doğudaki balta girmemiş ormanlarda yaşayan Jivarolar ile Saparoslar hakkında iyi bir inceleme yoktur Nüfusun % 27’si Kızılderilidir, % 54’ü melezdir İspanyollar % 8 gibi bir azınlığa sahip olmalarına rağmen ülke hakimiyeti ellerindedir Nüfusun büyük bir kısmı dağlarda yaşar Doğu kısımlarla alçak yerlerde nüfus azdır Resmi dili İspanyolcadır İlköğretim 6-12 yaşları arasında mecburi olmasına rağmen bu kanun genellikle tatbik edilmemektedir Ülkede okuma-yazma oranı yüksektir Dört adet üniversitesi mevcuttur Bunlar Quito, Quayaguil, Cuenca ve Loja’dadır

Ekvador halkı Hıristiyan olup, Katolik mezhebine bağlıdır Ülkede 1904 senesinden beri kilise devletten ayrıdır Önemli şehirleri; başkenti Quito, Guayaquil, Cuenca’dır

Siyasi Hayat

Hükumet şekilleri, ABD ve Latin Amerika’ya benzer Bağımsızlıklarını kazandıklarından beri on altıncı defa siyasi hayat değişmesine rağmen 1967 anayasası da asılda pek değişiklik getirmemiştir Tarihine bakılacak olursa, Ekvador Cumhuriyetinin politik tekamülü anayasa değişiklikleriyle düzelecek bir halde değildir

Milli hükumet: Kuvvetlerin ayrılığı prensibine uyulur Oy verme hakkına sahip olanlar tarafından 4 sene iş başında kalacak şekilde bir başbakan seçilir Bu başbakan bir daha seçilemez Bakanlar kurulu azaları 2 sene müddetle seçilir Her il, en az iki aza seçer Her bir aza 80000 kişiyi temsil eder Dört sene müddetince iş başında kalacak şekilde her ilden iki senatör seçilir Buna ilave olarak silahlı kuvvetlerden, üniversitelerden kıyı bölgelerindeki ziraat alanlarından ve “Sierra”lardan da toplamı 15 kişiyi tutacak kadar senatör seçilir Bu fonksiyonel temsiliyet sistemi birkaç anayasa değişikliğiyle beraber sürmüş olup, bunun başka bir memlekette benzeri yoktur

Ekonomi

Ziraat başlıca geçim kaynağıdır Kıyıdaki alçak nehir yataklarında tropikal nebatlar yetişirken, yüksek nehir yataklarında, iç bölgelerdeki dağ yamaçlarında ise meyve ve sebzecilik ehemmiyet kazanır % 74,1’i ormanlık, % 4,5’u tarıma elverişli olup, geri kalan kısmı tarıma elverişsizdir Ana üretim maddesi kakaodur 1920’den beri kakaonun hastalıkla mücadelesinin zor olması, pekçok ziraatçiyi muz, kahve, pirinç vs yetiştirmek zorunda bırakmıştır Yılda 20 bin tonu geçen kakao üretimi vardır Bunun ekserisi ihraç edilir Dünyada muz üretimi yapan ülkelerin başında Ekvador gelmektedir Pirinç, şeker, tütün, mısır, patates ve diğer sebzelerle, portakal, limon, ananas gibi meyveler üretilir Ziraatin dörtte birini teşkil eden Tagua fındığından başka, ormanlardan elde edilen maddeler arasında kapak lifi, kırmızı hindmeşesi (tanik asit elde edilir) ve pek az da kauçuk yer alır Hayvancılık önemlidir 1923 ve 1948 tarihlerinde, Santa Elena Yarımadasında çıkan petrol, ülkenin ihtiyacını karşıladığı gibi, önemli bir bölümü de ihraç edilmektedir İkinci Dünya Savaşı sırasında altın çok çıkmıştır Bugün eski ehemmiyetini kaybetmiştir Altınla beraber, bakır, gümüş ve kurşun da elde ediliyorsa da pek önemli değildir Yılda 30000 ton sülfür üretilir Santa Elena Yarımadasında mutfak tuzu çıkarılır Endüstri malları olarak tekstil, ilaç, kimyevi maddeler, süs eşyaları, konfeksiyonculuk, bisküvi, kauçuk mamulleri, selülozik maddeler ve çimento sıralanabilir Bunların yanında şeker, ayakkabıcılık, mobilya sanayii, konservecilik, yemeklik yağlar, zımpara tozu, domuz yağı sayılabilir Alkol, tütün, tuz ve kibrit hükumet tekelindedir Ekvador petrol ihraç eden ülkelerin meydana getirdiği OPEC’in tam üyeleri arasına girmiştir