Tarım Ürünleri Ve Yetişme Dönemleri

Tarım Ürünleri Ve yetişme dönemleri

BUĞDAY

İlk yetişme döneminde (ilkbaharda) yağış ister Olgunlaşma ve hasat döneminde kuraklık gerekirBu özelliğinden dolayı Karadeniz kıyılarında tarımı yapılamaz Ayrıca düşük sıcaklılardan dolayı Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yerlerinde tarımı yapılamaz Bunların dışında bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir

Buğday üretimi iklimdeki karasızlıktan dolayı bazı yıllar artarken, bazı yıllar düşer Üretimin en fazla olduğu bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir İl olarak en fazla Konya,Ankara ve Adana’dır

ARPA

Soğuğa ve sıcağa dayanıklıdır Bundan dolayı buğdayın yetişebildiği her yerde yetişir Ayrıca düşük sıcaklıktan dolayı buğdayın yetişemediği Doğu Anadolu’nun yüksek yerlerinde de tarımı yapılabilir Üretim en fazla İç Anadolu Bölgesinde gerçekleşir

ÇAVDAR

Serin yayla iklimi ister Fazla sıcaktan zarar görürGenellikle besin maddesi ve hayvan yemi olarak kullanılır En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde gelişmiştir

MISIR

Yetişme döneminde bol su ister Bundan dolayı yurdumuzda sulama imkanı olan bütün her yerde tarımı yapılabilir Yağ elde edilmeye başlandıktan sonra tarımı Akdeniz Bölgesinde hızla gelişmiştir Bugün mısır üretimimizin yarısına yakını Akdeniz Bölgesinden elde edilir (Adana çevresi başta gelir) Üretimde 2 bölge Karadeniz Bölgesidir (Buğdayın yerine tarımı yapılmaktadır) Bölge halkının temel besin maddesi olduğundan ticarette değeri yoktur

NOHUT

İlk yetişme döneminde yağış ister Hasat döneminde kuraklık gerekir Yurdumuz iklim şartları genelde nohut tarımına elverişlidir En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde yapılmaktadır Bu bölgemizi Ege ve Akdeniz Bölgeleri takip etmektedir

MERCİMEK

Kuraklığa dayanıklı olduğu için en fazla tarımı G Doğu Anadolu Bölgesinde gelişmiştir Mercimek üretimimizin yarıdan fazlası bu bölgeden karşılanır (kırmızı mercimek) Üretimde ikinci bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir(yeşil mercimek)

FASULYE

Yurdumuzda sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilir Üretimde en büyük paya sahip bölgemiz İç Anadolu'dur

TÜTÜN

Kıraç arazilerde yetişebilir İlk yetişme döneminde su ister Daha sonra mutlaka kuraklık olmalı Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Ancak kaliteli tütün yetiştirilmesi amacıyla ekim alanları devlet tarafından sınırlandırılmıştır

Üretimde 1 Ege Bölgesi'dir ( Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli ve Uşak çevresi)

PAMUK

Alüvyal toprakları sever Ayrıca yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyar Yetişme döneminde bol su, hasat döneminde kuraklık gerekir

Üretimde 1Güneydoğu Anadolu Bölgesidir(En fazla ŞUrfa Çevresi) Gap ile birlikte tarımı hızla gelişmektedir 2Ege Bölgesi (kıyıdaki bütün çöküntü ovalarında), 3Akdeniz Bölgesi (başta Adana olmak üzere Hatay, İçel, Antalya Çevresi), Ayrıca Marmara Bölgesinde Balıkesir, Bursa ve Çanakkale çevresi ile Doğu Anadolu Bölgesinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda tarımı yapılır(Elazığ ve Iğdır çevresi)

ŞEKER PANCARI

Yurdumuzda tarımı 1925 yılında Uşak’ta başlamıştır (ilk fabrika Uşak’ta 1926 yılında kuruldu) Bugün fabrikaların kurulduğu her yerde tarımı yapılmaktadır Belirli iklim ve toprak isteği yoktur Sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilir Üretimde 1 İç Anadolu Bölgesidir

**Şpancarı tarladan söküldükten sonra kısa bir süre sonra işlenmesi gerektiğinden tarımı fabrikalar çevresinde yapılır Ayrıca pancar küspesi hayvan yemi olarak kullanıldığı için buralarda besi hayvancılığı da gelişmiştir

***Kıyı bölgelerimizde tarımı yapılmaz Sebebi buralarda daha fazla gelir getiren ürünlere öncelik verilmesidir

ÇAY

Tropikal iklim bitkisidir Bol ve düzenli yağış ister Bulutlu gün sayısı fazla olmalıdır Kışlar ılık geçmelidir Yurdumuzda en iyi yetişme şartlarını Doğu Karadeniz Bölümünde bulmuştur Bugün Rize başta olmak üzere Ordu’dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı kesimde tarımı yapılmaktadır Yurdumuzda çay tarımı Cumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır (1924) Çay tarımının tamamı Karadeniz bölgesindedir

HAŞHAŞ

Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Ancak uyuşturucu elde edildiği için üretimi devlet kontrolündedir Bugün başta Afyon olmak üzere Kütahya, Uşak, Denizli, Burdur, Isparta, Konya çevresinde tarımı yapılır Gıda sanayisinde ve tıpta narkoz yapımında kullanılır Son yıllarda tütün bitkisine alternatif bitki olsun diye Manisa'nın kırsal kesimlerinde (Gördes, Demirci, Kula ,Selendi gibi) haşhaş tarımına müsaade edilmiştir

KETEN & KENEVİR

Kenevir lifleri dokuma sanayisinde , ip ve halat yapımında kullanılır Yurdumuz üretiminin tamamına yakını Karadeniz Bölgesinden karşılanır Başta Kastamonu olmak üzere Samsun ,Amasya ve Çorum çevresinde tarımı yapılır Ege Bölgesinde ise Kütahya çevresinde tarımı yapılmaktadırKenevirden uyuşturucu elde edildiğinden üretimi devlet kontrolündedir

Keten tarımının tamamı Kocaeli çevresindedir

AYÇİÇEĞİ

İlk yetişme döneminde su , hasat döneminde kuraklık ister Bundan dolayı Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde sulama ile tarımı yapılır Üretimde birinci olan bölgemiz Marmara Bölgesi (Ergene Bölümü)dir

ZEYTİN

Akdeniz iklim bitkisidir Ancak Akdeniz Bölgesinde tarımı fazla gelişmemiştir Daha fazla gelir getiren ürünlere öncelik tanınmasından dolayı Bugün üretimde 1 Ege Bölgesi (Kıyı Ege Bölümündeki ova ve kenarlarında- Manisa, Aydın, İzmir, Muğla , Denizli çevresi) 2Akdeniz Bölgesi (Antalya çevresi en fazla)

3 Marmara Bölgesi-Güney Marmara kıyıları (en kaliteli sofralık zeytin bu bölgeden Gemlik çevresinden elde edilir)

Ayrıca Doğu Karadeniz’de Çoruh vadi oluğunda (Artvin) ve GAntep çevresinde tarımı yapılır

Zeytinin devirli üretim özelliğinden dolayı; üretim bir yıl fazla , bir yıl azdır

Dünya zeytin üretiminde İtalya , İspanya ve Yunanistan'dan sonra 4 sıradayız

SOYA FASULYESİ

Tohumlarında %18-24 oranında yağ, %35-45 oranında protein içeren ve toprağa organik madde ve azot sağlayan bir bitki olan soya fasulyesi ülkemizde hem ana ürün hem de ikinci ürün olarak kullanılmaktadır

Ege , Akdeniz, Güneydoğu Anadolu bölgelerinin sulanır tarım alanlarında 2 ürün olarak ekilmektedir

Adana başta olmak üzere İçel, Hatay çevresinde tarımı gelişmiştir Türkiye üretiminin % 92 ‘sini Akdeniz Bölgesi karşılar

YER FISTIĞI

Yerfıstığı tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein , %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir

Yerfıstığının Türkiye'ye ne zaman ve nasıl girdiği kesin olarak bilinmemekle, ilk olarak Trakya ve oradan Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yayıldığı sanılmaktadır Güney bölgesinde yerfıstığının ilk ekildiği yerin Osmaniye olduğu aktarılmaktadır

Yerfıstığı baklagil bitkisi olmasından dolayı, havanın serbest azotunu toprağa bağlayarak kendinden sonra gelen bitkiye azot ve organik madde depolayan önemli bir bitkidir

Ülkemizde yerfıstığı son yıllarda yaklaşık 34000 ha alana ekilmekte ve 80000 ton ürün kaldırılmaktadır Ortalama 235kg/da ürün alınmaktadır

Yerfıstığının 32 türü tespit edilmiş, bunların bir kısmı tek yıllık, bir kısmı çok yıllıktır Yerfıstığı ekimden 7-8 gün sonra çimlenmekte, 40-50 gün sonra çiçeklenmektedir Çiçeklenmeden 60 gün sonrada ilk meyve oluşmaktadır

Akdeniz iklim şartlarında iyi yetişmektedir En fazla tarımı bu bölgede Adana çevresinde gelişmiştir(%90)

SUSAM

Susam sıcağı çok seven bir yağ bitkisidir Tropik, suptropikal ve ılıman iklim kuşağının sıcak bölgelerinde yetiştirilen susam, 90-120 günde gelişme devresini tamamlar

Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir Boyu (30-125 cm) ye kadar uzayabilir Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylüdür Ülkemizde tarımı yapılan yağ bitkileri içerisinde önemli bir yeri olan susam, tohumlarında %50-60 yağ içeren yazlık ve otsu bir bitkidir Bileşiminde ayrıca %25 protein bulunmaktadır Besleyici özelliği ve lezzetinden dolayı insan besini olarak çok miktarda tüketilir GAP'ın devreye girmesiyle bölgemizde sulanabilir 1997 yılında GAP bölgesinde susamın ekiliş alanı 40,642 ha olup,bu üretim alanından 9,548 ton susam elde edilmiştir

Yurdumuzda başta GDoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere Akdeniz ve Ege Bölgelerinde tarımı yapılır

KANOLA

Bitkisel yağ kaynağı olarak yağlı tohumlu bitkiler olan ayçiçeği, soya, pamuk ve yer fıstığı arasında üretim açısından üçüncü sıraya sahiptir Ülkemize Balkanlardan gelen göçmenler ile kolza adı ile 1960 yıllarında getirilmiş ve Trakya'da ekim alanı bulmuştur Ancak kolza ürününün yağında insan sağlığına zararlı Erusik asit, küspesinde de hayvan sağlığına zararlı Glukosinolat bulunması nedeniyle 1979 yılında ekimi yasaklanmıştır

Kolza'da erusik asit ve glukosinolat ihtiva etmeyen çeşitler araştırmalar sonucu geliştirilmiştir Bu çeşitler ilk önce Kanada'da ıslah edilmesi nedeniyle kanola adı verilmiştir Ülkemizde bitkisel yağ açığını kapatmak amacıyla kanola tarımının yaygınlaşması için çalışmalar yapılmaktadır

Ülkemizde kanola tarımına tekrar son yıllarda Tekirdağ, Edirne, Kırklareli ve Samsun yörelerinde başlanmıştır, ancak ekilişi henüz 2000 ha gibi çok küçük alanda yapılmaktadır

Kanola bitkisinde olgunlaşma aşağıdan yukarı doğrudur Hasatta bitkilerin tam olgunlaşması beklenirse alt kapsüllerde çatlama ve dökülmeler görülür Erken hasatta ise üst kapsüller tam olgunlaşmadığından hasat kaybı olur

ÜZÜM

Kışın –40ºC ye kadar dayanabilir Bundan dolayı meyveler içinde yetişme alanı en geniş olanıdır Üzüm üretiminde başta Ege Bölgesi (Manisa, İzmir, Denizli ) gelir 2 GDoğu Anadolu Bölgesidir

Dünya kuru üzüm üretimde 1 yiz ve ihracat yapmaktayız

ELMA

Üzümden sonra yetişme alanı en geniş olan meyvedir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Niğde, Nevşehir, Amasya, Tokat, Kastamonu, Bursa, Burdur, Isparta, Antalya önemli elma üretim merkezlerimizdir

İNCİR

Akdeniz iklim bitkisidir Kış ılıklığı ister ve yaz kuraklığı ister En fazla tarımı Ege Bölgesi’nde gelişmiştir (Başta Aydın gelir) Üretimin %81 i bu bölgeden karşılanır Ayrıca Akdeniz Bölgesi, G Marmara ve GDoğu Anadolu Bölgesi'nin batısı ile Karadeniz kıyılarında (Doğu Karadeniz kıyıları hariç) tarımı yapılabilir Türkiye Dünya kuru incir üretiminde ilk sırada yer alır ve önemli ihracat ürünümüzdür

FINDIK

Ülkemizde fındık yetiştiriciliği bakımından en uygun iklim özelliğine sahip bölge Karadeniz kıyı bölgesidir Fındık Karadeniz Bölgesinde sahilden 60 km içeriye ve 750 m yüksekliğe kadar ekonomik olarak yetiştirilebilmektedir Yıllık ortalama sıcaklığın 13-16 C olduğu yöreler fındık yetiştiriciliği için en uygun yerlerdir Haziran ve Temmuz aylarındaki oransal nemin de %60’ın altına düşmemesi gerekir

Toprak istekleri olarak fazla seçici olmamakla birlikte besin maddelerince zengin, tınlı-humuslu ve derin topraklarda iyi bir gelişme gösterir

Yurdumuz üretiminin %83 ‘ünü Karadeniz bölgesi karşılar En fazla Ordu- Giresun olmak üzere Karadeniz kıyılarında tarımı yapılmaktadır Ayrıca Marmara Bölgesinde Sakarya çevresinde tarımı yapılır

Türkiye dünya fındık üretiminde ve ihracatında ilk sırada yer alır (%60-70)

ANTEP FISTIĞI

En iyi yetişme şartlarını GDoğu Anadolu Bölgesinde bulmuştur Başta ŞUrfa ve GAntep gelir Ayrıca Akdeniz ve Ege Bölgelerinde çitlembik ağaçlarının aşılanması ile de tarımı yapılabilmektedir Önemli ihracat ürünümüzdür

ÜLKELER 1998

İRAN 130000

ABD

88450

TÜRKİYE

60000

SURİYE 36437

ÇİN 28000

YUNANİSTAN 5000

İTALYA 3000

AFGANİSTAN 1600

DİĞER 1778

DÜNYA

354265

TURUNÇGİLLER

(Narenciye) (Portakal , mandalina, limon , greyfurt ve turunç)

Tropikal iklim bitkisidir Yurdumuz, dünya turunçgil üretim alanının en kuzey sınırındadır Bu nedenle, turunçgil yetişen tüm bölgelerimizde, zaman zaman dondurucu düşük sıcaklık zararları görülür

Yurdumuzda tarımı en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir (% 62) Antalya başta olmak üzere bütün Akdeniz kıyılarında tarımı yapılabilmektedir Ayrıca Ege Bölgesinde İzmir’e kadar olan güney kıyılarında, GMarmara Bölümünün soğuktan korunmuş kıyılarında, Doğu Karadeniz Bölümünde Rize çevresinde ve GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında tarımı yapılmaktadır

*** Ege Bölgesinde kıyıdan 200 km içerilere kadar tarımı yapılabilmektedir Sebebi bölgede dağların kıyıya dik uzanması sonucu deniz etkisinin iç kesimlere kadar sokulabilmesidir

*** Doğu Karadeniz Bölümünde yetiştirilebilmesi kış ılıklığı ile ilgilidir

MUZ

Muz, Güneydoğu Asya’dan çıkmıştır Anavatanı Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ile Avustralya arasında kalan adalardır Muzu ilk kültüre alanların balıkçılar olduğu sanılmaktadır Balıkçılar ağ yapmak için muzun yapraklarından yararlanmışlar ve bu şekilde tarımı başlamıştırMuzla ilgili ilk eser MÖ 600-500 yıllarına aittir ve Hindistan’da bulunmuştur Muz bitkisi ülkemize ilk defa 1750 yıllarında Mısır’la ilgisi olan zengin bir aile tarafından süs bitkisi olarak, Mısır’dan Alanya’ya getirilmiştir O yıllarda daha çok süs bitkisi olarak yetiştirilen Muzun meyve verdiğinin görülmesi üzerine, 1930'lu yıllardan sonra meyvesi için ticari amaçla yetiştirilmeye başlanmıştır Bugün ülkemizde sadece Anamur, Bozyazı, Gazipaşa ve Alanya ilçeleri ile çevresinde Musa Cavendish dediğimiz bodur muz üretimi yapılmaktadır

Muz, nemli, tropik iklimlerin bitkisidir 30° Kuzey ve 30° Güney enlemleri arasında kalan bölgenin uygun alanlarında, tarımı rahatlıkla yapılır

Akdeniz bölgesinde muz yetişen yerlerimiz 36-37 enlem derecelerinde Toros Dağları tarafından korunmuş, dağların eteklerindeki mikroklima yerlerdir Buna rağmen muz bahçeleri zaman zaman soğuktan zarar görmektedir

Türkiye'de üretilen muzun tamamı Akdeniz Bölgesi'nde, Alanya-Anamur kıyılarından elde edilmektedir

Dünyadaki muz üretimi en fazla Asya kıtası ülkelerinde yapılmakta, bu kıtayı sırasıyla Güney Amerika, Orta Kuzey Amerika, Afrika, Okyanusya ve Avrupa Ülkeleri izlemektedir

KAYISI

Kayısı dünya üzerinde Asya'da İran, Afganistan ve Türkistan'da, Avrupa'da özellikle Akdeniz kıyılarında; Afrika ve Avustralya'da Güney Amerika, Arjantin ve Şili'de Amerika Birleşik Devletlerinde ve burada da özellikle Kaliforniya'da geniş ölçüde yetiştirilmektedir

Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir En fazla tarımı DAnadolu Bölgesi’nde Malatya-Elazığ çevresinde gelişmiştir

ŞEFTALİ

Şeftalinin ana vatanının Doğu Asya ve Çin olduğunu düşünülmektedirOradan İran'a gelmiş, Yunanlılar ve Romalılar MÖ 1000 yıllarında bu meyveyi tanımışlardır Ülkemizde şeftali yetiştiriciliği birkaç ilimiz dışında tüm illerde yapılabilmektedir

Şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı bölgeler içerisinde Marmara Bölgesi başta gelmektedir Özellikle Bursa başta gelen ilimizdir

BADEM

Bademin anavatanı Çin ve Orta Asya'dır Asya ile Avrupa arasındaki İpek yolunda bademin seyyahlar tarafından yendiği bilinmektedir Seyyahlar bademi bu yol vasıtasıyla Yunanistan, Türkiye ve Orta Doğuya getirmişlerdir Uzun yıllardır Akdeniz kıyılarında özellikle İspanya ve İtalya'da badem yetiştiriciliği yapılmaktadır

Türkiye'de Doğu Karadeniz'in kıyı Bölgesi ile çok yüksek yaylalar dışında her yöresinde badem yetiştirilmektedir Badem yetiştiriciliği ülkemizde Ege Bölgesi'nde yoğunlaşmış olup, bunu Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleri izlemektedir Özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde Türkiye badem üretiminin üçte ikisi üretilmektedir Badem yetiştiriciliği açısından en önemli bölge Ege Bölgesi, burada da Datça Yarımadasıdır

İklim, Badem için, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi idealdir Bununla beraber, odun kısmının kış soğuklarına dayanıklı olması nedeniyle, kış soğuklarının fazlaca olduğu yerlerde de yetişebilmektedir Ağacının odun kısmı -20°C, -30°C'ye kadar soğuğa dayanabilir

Çiçeklenme zamanında -4°C, -5°C'ye dayanabilen çiçekler, körpe çağla döneminde -1°C, -O,5°C'lerde zarar görürler Dona dayanım bakımından çeşitler arasında büyük farklar görülmektedir

KİVİ

Bütün Dünyada yetiştirilen çeşitlerin orijini Yeni Zelanda’dır

Kivi asmaları sarılıcı-tırmanıcı bitkilerdir Toprak üstü aksamı çok kuvvetli değildir Kök yüzlek ve saçak kök yapısındadır Çoğunlukla toprağın 0-40 cm derinliğinde bulunur Ancak uygun koşullarda 1-15 m derine gidebilir Kılcal kökler hızlı gelişir ve yenilenir

Gözlerinin uyanmasında yaprak dökümüne kadar 240-260 gün don olmayan gelişme süresi ister İlkbaharın geç donlarında sürgünler zarar görebilirBitkiler sürekli ve sert rüzgar alan yörelerde gelişemez

Normal olarak çiçek ve meyve dökümü olmaz Tozlanan bütün çiçekler meyve tutar Bu yüzden kış budamasında yeterli sayıda göz bırakılmalı veya seyreltme ile meyve yükü dengede tutulmalıdır

Etkin bir tozlama ve meyve tutumu için çiçeklenme zamanı bahçede arı kovanı bulundurulmalıdır Erkek çiçeklerin polenleri arılarla dişi çiçeklere taşınırlar Rüzgarla tozlanma çok az olur

Türkiye’de henüz ticari amaçlı kivi üretimi çok yenidir Bu nedenle tüketilen meyvelerin hemen tamamı ithal yoluyla sağlanmaktadır

PATATES

Alüvyal ve kumlu topraklarda iyi yetişir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde gelişmiştir ( Nevşehir) Ayrıca Ödemiş-İzmir, Sakarya, Trabzon, Erzurum diğer önemli patates üretim merkezlerimizdir

SOĞAN-SARMISAK

Soğan üretiminde en önemli bölge Karadeniz Bölgesi'dir il olarak Bursa Karacabey yurdumuzun en önemli soğan üretim merkezidir Kastamonu ise sarmısakta önemli merkezimizdir Soğan-sarmısak tarımı bütün bölgelerimizde yapılabilir

SEBZECİLİK

Ülkemiz iklimi itibarıyla çok çeşitli sebze yetiştirilmesine olanaklıdır Birçok insan geçimini bu yolla sağlarBunun yanında çoğu insan evinin sebze ihtiyacını karşılamak için sebze yetiştirir

Sebzeler çok fazla su isterler Yurdumuzda sebze yetiştiriciliği en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir Bu bölgeyi Ege ve Marmara Bölgeleri takip eder En az geliştiği bölgemiz DAnadolu bölgesidir Sebebi yaz mevsiminin çok kısa sürmesidir Ayrıca İç Anadolu Bölgesinde de sulama yetersizliğinden dolayı sebze tarımı gelişmemiştir

Sebze tarımı seracılık faaliyetleri ile Akdeniz ve Ege Bölgelerinde bütün yıl yapılabilmektedir Seracılığın buralarda gelişme sebepleri; kışların ılık geçmesi ve güneşli gün sayısının fazla olmasıdır