Türkiye’Yi Etkileyen Hava Kütleleri

Türkiye’yi etkileyen hava kütleleri

Türkiye soğuk aylarda polar, sıcak aylarda ise tropikal hava kütlelerinin etkisi altındadır:

Sibirya üzerinden gelen cP hava kütlesi karasal karakterli soğuk ve kurudur Kış aylarında sis ve ayaza neden olur, bazen Karadeniz'i geçerken nem kazanarak orografik yağışlar yapabilir

Atlas Okyanusundan gelen mP hava kütlesi ise Avrupa ülkeleri ve Balkanları geçerek Ükemizi etkiler Yerde belirgin olmayan AB Sistemleri ile gelmedikleri için kararsızlık yağışları yapar Yağış olarak Karadeniz sahilinde yağmur iç kesimlerde kar bırakabilir Akdeniz Üzerinden geldiğinde ise daha fazla etkili olur ve her türlü yağışı bırakır

mT hava kütlesi sıcak ve nemli karakterli olduğu için batı bölgelerimizde oldukça fazla yağış bırakır

cT hava kütlesi ise K Afrika üzerinden gelir karasal sıcak ve kurudur Kuzey sistemlerle karşılaşırsa Akdeniz cephesini oluşturup yağış bırakabilir Diğer taraftan Akdeniz'den geçerken yeterli ölçüde nem kazandığı takdirde yine yağış yapması söz konusudur Zaman zaman gördüğümüz çamur yağışları da bu hava kütlesinin ülkemizi etkilemesinin bir sonucudur

TÜRKİYE İKLİMİ

Türkiye ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların uzanışı ve yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır Yurdumuzun kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür Kuzey Anadolu Dağları ile Toros Sıradağları, deniz etkilerinin iç kesimlere girmesini engeller (Şekil 514) Bu yüzden yurdumuzun iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür Dünya ölçüsünde yapılan iklim tasniflerinde kullanılan ölçütler esas alınarak, ülkemizde şu iklim tipleri ayırt edilebilir (Atalay, İ, 1997)

Karasal İklim (a, b, c, d)

Karadeniz İklimi

Akdeniz İklimi

Marmara (Geçiş) İklimi

1Karasal İklim

Yaz ile kış arasında sıcaklık farkı fazla, yağışlar genellikle ilkbahar ve kış mevsiminde gerçekleşmekte, yazın kuraklık egemen olmaktadır Bu iklim; İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri ile Trakya'nın iç kısmında hüküm sürmektedir Yağış ve sıcaklık özelliklerine bağlı olarak karasal iklim dört alt tipe ayrılabilir

1a İç Anadolu Karasal İklimi

Yazları biraz sıcak, kışları soğuktur ve soğuğun şiddeti Orta Anadolu’nun doğu kısmına doğru artmaktadır Doğal bitki örtüsü, yaz kuraklığından dolayı alçak kısımlarda bozkırlardan, yüksek kesimlerde ise kuru ormanlardan oluşur Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı -07°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 22°C, yıllık ortalama sıcaklık 108°C dir Ortalama yıllık toplam yağış 4138mm dir ve yağışların çoğu kış ve ilkbahar mevsimindedir Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %147 dir Yıllık ortalama nispi nem %637 dir

1b Doğu Anadolu Karasal İklimi

Kış mevsimi oldukça soğuk ve uzun, yazı serin geçer Ancak düşük rakımlı sahalarda yazın sıcaklık yüksektir Soğuk periyot boyunca bu bölge kar altındadır ve don olayı sık görülür Doğal bitki örtüsü, yüksek rakımlı yerlerde çayırlardan, düşük rakımlı yerlerde ise bozkırlardan ve bunların çevresindeki yüksek kesimlerde kuru ormanlardan oluşur Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı –42°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 242°C, yıllık ortalama sıcaklık 102°C dir Ortalama yıllık toplam yağış 5794mm dir ve yağışların çoğu kış ve ilkbahar mevsimindedir Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %95 dir Yıllık ortalama nispi nem %602 dir

1c Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi

Yazları çok sıcak, kışları ise nadiren soğuk geçer Doğal bitki örtüsü, düşük rakımlı düzlüklerde cılız bozkırlar ve kuraklığa dayanıklı çalılardan oluşur Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 37°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 298°C, yıllık ortalama sıcaklık 164°C dır Ortalama yıllık toplam yağış 5657mm dır ve yağışların çoğu kış ve ilkbahar mevsimindedir Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %26 dır Yıllık ortalama nispi nem %536 dır Bölgede nispi nem oranının düşük olması buharlaşma miktarını artırmakta ve yaz yağışları zaten az olan bölgede, yaz kuraklığı oldukça yoğun ve uzun sürmektedir

1d Trakya Karasal İklimi

Yazı sıcak ve kışı nispeten soğuk geçer Doğal bitki örtüsü kuru ormanlardan oluşur Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 28°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 239°C, yıllık ortalama sıcaklık 132°C dır Ortalama yıllık toplam yağış 5597mm dır ve yağışların çoğu kış, ilkbahar ve sonbahar mevsimindedir Bölgede az da olsa yazın da yağış olur Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %176 dır Yıllık ortalama nispi nem %696 dır

2 Karadeniz İklimi

Bu iklim tipi Karadeniz Bölgesi'nin kıyı ve dağların kuzeye bakan kesimleri ile Marmara Bölgesi'nin Karadeniz kıyı kuşağında etkilidir Yaz ile kış arasındaki sıcaklık farkı fazla değildir Yazlar nispeten serin, kışlar ise kıyı kesiminde ılık, yüksek kesimlerde karlı ve soğuk geçer Her mevsimi yağışlı olup su sıkıntısı görülmez Doğal bitki örtüsünü, kıyı bölümünde geniş yapraklı nemli ormanlar ve yüksek kesimlerde ise soğuk ve nemli şartlarda yetişen iğne yapraklı ormanlar oluşturur Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 42°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 221°C, yıllık ortalama sıcaklık 130°C dır Ortalama yıllık toplam yağış 8426mm dır Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %194 dır Yıllık ortalama nispi nem %71 dır

3 Akdeniz İklimi:

Bu iklim, Ege Bölgesi'nin büyük bir bölümü ile İç Anadolu'nun batı kesiminde ve Akdeniz Bölgesi'nde Torosların güneye bakan kesimlerinde etkilidir Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır Kıyı kuşağında kar yağışı ve don olayları nadir olarak görülür Yüksek kesimlerde kışlar karlı ve soğuk geçer Kıyı kuşağının doğal bitkisini, sıcaklık ve ışık isteği yüksek ve kuraklığa dayanıklı olan kızıl çam ve bunların tahrip edildiği yerlerde her zaman yeşil olan makiler oluşturur Yüksek yerlerde ise iğne yapraklı karaçam, sedir, ve köknar ormanları hakimdir Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 64°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 268°C, yıllık ortalama sıcaklık 163°C civarındadır Ortalama yıllık toplam yağış 7259mm dir ve yağışların çoğu kış mevsimindedir Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %57 dir Bu yüzden bölgede yaz kuraklığı hakimdir Yıllık ortalama nispi nem %632 dir

4 Marmara İklimi:

Marmara Bölgesi'nin kuzey Ege'yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür Kışları Akdeniz iklimi kadar ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir Karasal iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir Bu özelliklerden dolayı Marmara iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 49°C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 237°C, yıllık ortalama sıcaklık 140°C dir Ortalama yıllık toplam yağış 5952mm dir ve yağışların çoğu kış mevsimindedir Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %117 dir Yıllık ortalama nispi nem %73'tür