Devletler Coğrafyası - Tayvan

Devletler Coğrafyası - Tayvan

DEVLETİN ADI: Milliyetçi Çin (Tayvan) Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Taypey

YÜZÖLÇÜMÜ: 36182 km2

NÜFUSU: 20727000

RESMİ DİLİ: Çince, Tayvan Dili, (Hakka Dili)

DİNİ: Budizm, Taoizm, Konfüçyüsizm

PARA BİRİMİ: Yeni Tayvan Doları

Batı Pasifik Okyanusunda, doğudan ve güneyden Çin Deniziyle çevrili, Çin Halk Cumhuriyetinin (kıyılarının) güneydoğusuna düşen bir Çin ada cumhuriyeti

Tarihi

Tayvan’a 17 yüzyıl başlarında büyük ölçüde Çinli göçü olmuştur 1620’li yıllarda ada, Felemenklerin (Hollandalıların) kontrolü altında kalmıştır 1895’ten 1945 yılına kadar 50 yıllık bir süreJapon idaresi altına girmiştir İlk olarak Tayvan Devleti kendini Japon baskısı altında, 1 Ocak 1912’de göstermiştir Mançu Sülalesinin idaresine son verilmiş ve cumhuriyet ilan edilmiştir Bu aynı zamanda genel mahiyette olmak üzere Çin Devletinin başlangıcı sayılır Bu devletin asıl kurulma başlangıç hareketiniyse 1911 Wuçang Ayaklanması meydana getirir

Komünizmin 1949’da Çin’de rejim olarak yerleşmesi üzerine Çankayşek liderliğinde komünizme karşı olanlar birleşip, Milliyetçi Çin olarak devlet kurdular Önceleri BM’ye üye bir ülke olan Tayvan, Kızıl Çin’in 1972’de BM’ye kabul edilmesi üzerine üyelikten vazgeçti Bundan sonra iki ülke arasındaki gerginlik sürüp gitti 1978 yılında ABD, Tayvan Cumhuriyetiyle olan münasebetlerini sertleştirdi 1979’da iki ülke arasındaki savunma anlaşması iptal edildiyse de 1980’li yıllarda dolaylı ticari ilişkiler kuruldu Chiong Ching-Kuo’nun yönetimi sırasında ilk defa muhalefet partilerinin kurulmasına izin verildi 1949’dan beri devam eden sıkıyönetim 1987’de kaldırıldı 1988’de Chiong Ching-Kuo’nun ölümü üzerine yerine Lee Tenghui geçti 1989Aralık ayında ilk defa çok partili seçimler yapıldı

Fiziki Yapı

Tayvan’ın yüzölçümü yaklaşık 36182 km2dir Bu yüzölçüme çevresindeki küçük adacıklar da dahildir Çin’den yaklaşık 130 km doğuda olup, esas kıtadan Tayvan Boğazıyla ayrılır Kuzeyden güneye olan uzunluğu yaklaşık 393 km ve batıdan doğuya genişliğiyse 165 km kadardır Çevresinde yaklaşık 77 tane adacık vardır

Tayvan toprakları doğuya doğru dikleşir ve batıya doğru da gittikçe yükselir Orta bölgede yer alan Chungyang Shanmo dağ silsilesi ülkenin yarısına yakın bir bölümünü meydana getirir ve ada boyunca kuzeye ve güneye uzanan 4 büyük dağ zincirini ihtiva eder Bölgedeki zirvelerin çoğu 3500 m’yi aşmaktadır En yüksek nokta olan Morrison Dağı 3997 m’dir Doğu kıyı bölgelerindeyse Taitung Dağları bulunur Kuzeydeki Tatun grubuysa volkanik dağlardan meydana gelmiştir

Merkezi dağ silsilesinin etrafını 100 ila 500 m arasında değişen bir yüksekliğe sahip olan dar bir etek bölgesi çevirmektedir Buradan itibaren arazi yaylalara kadar alçala açala devam eder Kıyı bölgeleri ve nehir havzaları oldukça düzdür Batı kıyı bölgesindeki alçak yaylaları; sellerin ve gel-git olayının getirdiği topraklardan meydana gelmiştir

Tayvan, esas olarak 35966 km2lik büyük bir adayla toplam olarak 1255 km2 eden üç adacık grubundan teşekkül etmiştir Bu gruplardan başşehri Makung olan Pescador Adaları 127 km2, Spartlay Adaları 0,7 km2 ve Pratos Adaları 1,5 km2lik yüzölçüme sahiptir Ayrıca Milliyetçi Çin Birlikleri, Kıta Çini önündeki Jinmen, Matsu ve Tungyin adalarını işgal etmiş durumdadır

İklim

Tayvan Adası, Yengeç dönencesi tarafından iki bölgeye ayrılır Dolayısıyla ülke iklimi, bulunduğu yerin coğrafi tesirlerinin etkisi altındadır Ayrıca ada etrafını, Sıcak Sapon veya Kara Akıntısı diye bilinen okyanus akıntısı çevirmiştir Ada, kuzeydoğu kış musonları sebebiyle bol yağışlıdır Bu bölge nispeten kuru bir hava içine girdiğinde, bu sefer güneybatı musonları güney Tayvan’a yağış getirir Yıllık yağış miktarı aşağı yukarı 1000 ila 1500 mm civarındadır Bu rakam dağlık bölgelerde 5000 mm’ye kadar ulaşır Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 25°-33°C arasında ve kış aylarında 10°C ila 15°C arasında değişiklik gösterir

Tabii Kaynakları

Tayvan tropikal bitkilerden, yüksek dağ bitkilerine kadar değişen çeşitlilikte zengin bir bitki örtüsüne sahiptir Ülkenin yaklaşık % 60’ını ormanlar kaplamıştır Alçak bölgelerde çoğunlukla bambu ve akasya tipi ağaçlar bulunur Biraz daha yükseklerde alt tropikal ve orta sert tahtalık ağaçlar vardır Daha da yükseklerde 200 çeşide yakın ağaç türü yetişir Bunlardan selvi, meşe, köknar, çam ve ladin ağaçları ekseriyeti teşkil eder Ayrıca az da olsa mangrov, eğreltiotu, banyan (hintinciri), açalya (Amerikan hanımeli), zambak ve rodedendron türü bitkiler oldukça çoktur

Tayvan’da hayvan cinsi olarak genellikle geyik, keçi, yaban domuzu, maymun türleri, manda ve sarı öküz yetişir Yaklaşık 12’si zehirli olmak üzere 37 tür de yılan çeşidi vardır Kıyılarıysa zengin balık kaynağıdır

Ülkede 70’in üstünde mineral elde edilir Bunların en önemlisi kömürdür Bundan başka mermer ve kireçtaşı da oldukça boldur

Nüfus ve Sosyal Hayat

Tayvan’ın nüfusu yaklaşık 20727000’dir Nüfus artışı % 2 dolayındadır Ülkenin nüfus yoğunluğu 553’tür Nüfusu meydana getiren insanların % 98’ine yakın bir bölümü esas olarak Han Çinlileri soyundan gelmektedir Ayrıca Endonezya kökenli bir kısım insanlar da mevcuttur Çinli nüfusun büyük bir kısmı Kızıl Çin zulmünden kaçan insanlardan müteşekkildir Ayrıca bir miktar da Malezyalı ve Polinezyalılar vardır

Nüfusun % 60’ına yakın bir bölümü şehirlerde, geri kalanı da köylerde bulunur Çince resmi dildir Fakat bugünkü konuşulan Çince, Kızıl Çin’de konuşulandan farklı olarak, Eski Çincedir Bundan başka Tayvan dili de yaygındır Özellikle Hakka ve Fukien lehçeleri konuşulur

Ülke insanlarının büyük bir bölümü Konfüçyüs inancına bağlıdır Ayrıca Taoist ve Budistler de vardır Son yıllarda İslamiyet, diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi burada da hızla yayılmaktadır Halen 350000’i aşkın Müslüman yaşamaktadır

Halkın okuma-yazma oranı % 80 dolayındadır Eğitim ve öğretim Çincedir Çocukların milliyetçi olarak yetişmelerine çok dikkat edilir

Tayvan, Çince “Tay-Van” kelimelerinden gelmektedir Ülkenin resmi adı Milliyetçi Çin veya Çin Cumhuriyetidir Ayrıca Formoza Devleti olarak da bilinir Başşehri Taypey’dir Diğer önemli şehirleri Takao, Tainan, Kiilun, Kagi, Tartya, Syakwo, Herta ve Kwarrenko’dur

Siyasi Hayat

Tayvan, cumhuriyetle idare edilen bir ülkedir Hemen hemen sınırsız yetkileri haiz cumhurbaşkanı 6 senede bir milli meclis tarafından seçilir Milli meclisi meydana getiren yasama meclisi 386 üyeden ve denetleyici meclisiyse 60 üyeden meydana gelir Ayrıca başşehir Taypey, ayrı bir eyalet parlamentosuna sahiptir Taypey sitesininse yine kendine ait bir parlamentosu vardır Ülke idari olarak bir merkez, 4 eyalet ve 16 il (Hsien)e bölünmüştür Her ilin, kendisine ait kaza ve nahiyeler üzerinde geniş nüfuz ve selahiyeti mevcuttur

Ekonomi

Tarım, Tayvan ekonomisinin ana unsurudur Yaklaşık toprakların dörtte biri ekilidir Pirinç ve çay en önemli iki üründür Bundan başka tatlı patates, buğday, yerfıstığı, soyafasulye, darı, muz, şekerkamışı ve yerelması da yetiştirilir Nüfusun % 45’i tarım alanında çalışır % 25’lik bir bölümse sanayi sektöründedir

Ticaretini daha çok, ABD, Japonya, Kuveyt, Suudi Arabistan, Hong Kong ve Birleşik Almanya ile yapar Dışarıya tekstil, kimya ürünleri, kereste, şeker, çay, pirinç, ananas, madenler, tuz ve muz, endüstri ürünleri ve elektrik, elektronik alet ve malzemeleri satar

Ülkedeki başlıca endüstriler şunlardır: Şeker, petrol, kömür, alüminyum, gübre, alkali, makina, elektrik enerjisi, balık, gemi yapımı, (metal) madencilik, tekstil, elbise ve kumaş, elektrik ve elektronik, cam, kağıt ve kimya endüstrileri Yeraltı madenleri oldukça zengindir Kömür, kireçtaşı, mermer, alüminyum ve petrol başlıca önemli mineralleridir Dışarıdan petrol, çeşitli mineraller, kereste ve çeşitli sanayi ürünleri satın alır

Tayvan ayrıca turizm bankacılık ve sigortacılık alanlarında da söz sahibi bir ülkedir

Yaklaşık olarak 19945 km uzunluğundaki karayolu sistemi ve 4800 km civarındaki demiryolu uzunluğu ülke ulaştırması için kafi gelmektedir Karayollarının % 85’i asfalt kaplamadır Deniz ve hava ulaştırma sistemiyse hem iç, hem de dış hat seferler olmak üzere oldukça gelişmiştir Taoyünan ve Kao-hsiung’da milletlerarası havaalanı vardır