Türkçe Sözcüklerin Özellikleri

Türkçe Sözcüklerin Özellikleri

BİR SÖZCÜĞÜN TÜRKÇE OLUP OLMADIĞINI ANLAMA YOLLARI

Þ Türkçe sözcüklerde(yansıma sesleri hariç)"f, h, j" ünsüzleri bulunamaz

Örnekler :

Hava jale fakir

Havuz jandarma faaliyet

Hale jilet fakülte

Hayat jüri fanatik

Günah jimnastik fedai

Sabah jeolog fare

Helva jaluzi filiz

* Yansıma sözcükler bu kuralın dışındadır;

Fısıltı, fışkırmak, fırt, havlamak,

Kağan > hakan, Kangı > hangi, Kanı > hani

Þ Türkçe sözcükler (yansıma sesleri hariç) c, f, h, j, l, m, n, p, r, ş, v, z ünsüzleriyle başlayamaz

Örnekler :

Cadde lavivert parça vakit

Can laik pamuk vitamin

Cariye limon palete viran

Canavar lezzet pencere vişne

Cirit lüzum pano venüs

Coğrafya maden radyo vize

Final madalya rahat votka

Fotoğraf masa ritim zabıta

Funda miras ruh zamir

Hakem mantık rütbe zekâ

Hallaç narin şahane zavallı

Hatıra nazar şatafat zehir

Jelatin nesnel şehit zorba

Jips nezih şiir züğürt

Jöle nüfus şüphe zümre

* Bu kurala uymayan "ne, şişman, ver, var" sözcükleri Türkçe'dir

Ver> ber, var >bar, şişman>şişmen sözcüklerin değişimiyle oluşmuştur

Þ İlk ve son iki harfi ünsüz olan sözcükler Türkçe değildir

Örnekler :

Fren krisital lüks

Kral kreş prens

Tren program lens

Spor psikoloji feminizm

Flört staj form

Prova stopaj faks

Þ İçinde ikiz ünsüz bulunan sözcükler Türkçe değildir

Örnekler :

Millet mürekkep izzet

Şiddet hiddet minnet

Cennet himmet şirret

Cinnet iffet zillet

Þ "b, c, d, g" ünsüzleriyle biten sözcükler Türkçe değildir

Örnekler :

Sosyolog monolog hac

Mirac yad sac

Þ İki ünlüsü yan yana bulunan sözcükler Türkçe değildir

Örnekler :

Şair vaat şiir

Kainat şuur cemaat

Saat kanaat sait

Ziraat camii fiil

Þ Büyük ünlü uyumuna uymayan sözcükler Türkçe değildir

(Uyarı : -yor, -ken, -ki, -leyin, -mtrak ekleriyle uyumsuz olan Türkçe sözcüklerde ses değişimine uğrayarak büyük ünlü uyumuna ters düşen; anne, kardeş, elma gibi Türkçe sözcükler ve bileşik sözcükler hariç)

Örnekler :

Dünya saniye zamir

Kitap şahit edat

Mani kâfi faiz

Þ Küçük ünülü uyumuna uymayan sözcükler Türkçe değildir

(Uyarı : -yor ekiyle çekimlenmiş fiillerle; çamur, yağmur, kabuk gibi "i,u" değişimine uğramış Türkçe sözcükler hariç)

Örnekler :

Fotoğraf kitap horoz

Monolog mahir sismografya

Lâkin tarih biyolog

bir de bu var

* Türkçe sözcüklerde ilk heceden sonra o, ö bulunmaz

doktor (Fransızca), horoz (Farsça), atom (Fransızca), aktör (Fransızca), maydanoz (Rumca), tiyatro (İtalyanca), rekor (Fransızca)…

* Türkçe sözcüklerde uzun ünlü yoktur

cezâ (Arapça), fedâ (Arapça), âlem (Arapça), âşık (Arapça)…

* Türkçe sözcüklerde ince a (â) ünlüsü yoktur

kâğıt (Farsça), kâtip (Arapça), rüzgâr (Farsça), hikâye (Arapça)…

* Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez

kuaför (Fransızca), seans (Fransızca), saat (Arapça), aile (Arapça), şiir (Arapça), şair (Arapça), kauçuk (Fransızca)…

* Türkçe sözcüklerde j sesi yoktur

pijama (Fransızca), jeton (Fransızca), jilet, jandarma (İtalyanca), jüri (Fransızca)…

* Türkçe sözcüklerde f sesi yoktur

fakir (Arapça), fayton (Fransızca), fırın (Rumca), fasulye (Rumca), fındık (Arapça), fayda (Arapça), fizik (Fransızca), fatura (İtalyanca)…

* Türkçe sözcüklerde h sesi yoktur

hasta (Farsça), haydut (Arapça), hayvan (Arapça), hayat (Arapça), sabah (Arapça), hiza (Arapça), his (Arapça), hür (Arapça), hayal (Arapça)…

* Türkçe sözcüklerin başında l, r, ğ, c, m, n, v, z ünsüzleri bulunmaz

limon (Rumca), lale (Farsça), radyo (Fransızca), roman (Fransızca), rakam (Arapça), cevap (Arapça), cuma (Arapça), moral (Fransızca), mektup (Arapça), numara (İtalyanca), normal (Fransızca), vücut (Arapça), vaat (Arapça), viraj (Fransızca), zeytin (Arapça), zehir (Farsça), zaman (Arapça), zil (Farsça)…

* Türkçe sözcüklerin başında iki ünsüz bulunmaz

Tren (Fransızca), kral (Sırpça), kravat (Fransızca), spiker (Fransızca), spor (Fransızca), plaj (Fransızca), krema (İtalyanca), kredi (Fransızca), plan (Fransızca), prenses (Fransızca)…

* Türkçe sözcüklerin kökünde aynı iki ünsüz yan yana bulunmaz

Millet (Arapça), dükkân (Arapça), bakkal (Arapça), madde (Arapça), sarraf (Arapça), seyyar (Arapça), cadde (Arapça), zerre (Arapça), sıhhat (Arapça)…

* Türkçe sözcüklerin sonunda b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz

Katalog (Fransızca), hac (Arapça), kod (Fransızca)…

Kitap (kitab – Arapça), mektup (mektub – Arapça), dolap (dolab – Arapça), ilaç (ilac – Arapça), talep (taleb – Arapça)…

Yukarıda öğrendiğimiz kuralları birkaç sözcük üzerinde uygulayalım, incelediğimiz sözcüklerin neden Türkçe olmadığını görelim:

Jeton sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna uymaz İlk hecesinde ince ünlü (e) var, sonraki hecede ince ünlü (e, i , ö, ü) gelmesi gerekirken kalın ünlü (o) gelmiş

* Küçük ünlü uyumuna uymaz Düz ünlü (e) bulunan bir heceden sonra, ya düz-geniş ünlü (a, e) ya da dar yuvarlak ünlü (u, ü) gelmesi gerekirken geniş yuvarlak ünlü (o) gelmiş

* Türkçe sözcüklerin ilk hecesinden sonra o, ö bulunmaz

* Türkçe sözcüklerde j sesi yoktur

(Jeton sözcüğü dilimize Fransızcadan geçmiştir)

Tiyatro sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna uymaz İlk hecesinde ince ünlü (i) var, sonraki hecelerde ince ünlü (e, i , ö, ü) gelmesi gerekirken kalın ünlü (a, o) gelmiş

* Küçük ünlü uyumuna uymaz Düz ünlü (a) bulunan bir heceden sonra, ya düz-geniş ünlü (a, e) ya da dar yuvarlak ünlü (u, ü) gelmesi gerekirken geniş yuvarlak ünlü (o) gelmiş

* Türkçe sözcüklerin ilk hecesinden sonra o, ö bulunmaz

(Tiyatro sözcüğü dilimize İtalyancadan geçmiştir)

Millet sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Türkçe sözcüklerin başında m ünsüzü bulunmaz

* Türkçe sözcüklerin kökünde aynı iki ünsüz yan yana bulunmaz

(Millet sözcüğü dilimize Arapçadan geçmiştir)

Fasulye sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna uymaz Sözcüğün ilk hecesinde kalın ünlü (a) var, sonraki hecelerde de kalın ünlü (a, ı, o, u) olması gerekirken, son hecede ince ünlü (e) kullanılmış

* Küçük ünlü uyumuna uymaz Düz ünlü (a) bulunan bir heceden sonra yine düz ünlü (a, e, ı, i) gelmesi gerekirken yuvarlak ünlü (u) gelmiş

* Türkçe sözcüklerde f sesi yoktur

(Fasulye sözcüğü dilimize Rumcadan geçmiştir)

Limon sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna aykırıdır Sözcüğün ilk hecesinde ince ünlü (i) var, sonraki hecede de ince ünlü (e, i, ö, ü) olması gerekirken kalın ünlü (o) gelmiş

* Küçük ünlü uyumuna aykırıdır Düz ünlü (i) bulunan heceden sonra yine düz ünlü (a, e, u, ü) gelmesi gerekirken yuvarlak ünlü (o) gelmiş

* Türkçe sözcüklerin ilk hecesinden sonra o, ö bulunmaz

* Türkçe sözcüklerin başında L bulunmaz

(Limon sözcüğü dilimize Rumcadan geçmiştir)

Aile sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna uymaz Sözcüğün ilk hecesinde kalın ünlü (a) var, sonraki hecelerde de kalın ünlü (a, ı, o, u) olması gerekirken, ince ünlü (i, e) gelmiş

* Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez

(Aile sözcüğü dilimize Arapçadan geçmiştir)

Âlem sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna uymaz İlk hecede kalın ünlü (â) var, sonraki hecede de kalın ünlü (a, ı, o, u) olması gerekirken ince ünlü (e) gelmiş

* Türkçe sözcüklerde uzun ünlü yoktur

(Âlem sözcüğü dilimize Arapçadan geçmiştir)

Viraj sözcüğü Türkçe midir?

Hayır değildir; çünkü,

* Büyük ünlü uyumuna aykırıdır Sözcüğün ilk hecesinde ince ünlü (i) var, sonraki hecenin de ince ünlülü (e, i, ö, ü) olması gerekir, fakat kalın ünlü (a) gelmiş

* Türkçe sözcüklerin başında v ünsüzü bulunmaz

* Türkçe sözcüklerde j sesi yoktur

(Viraj sözcüğü dilimize Fransızcadan geçmiştir)