İstanbul'un Kiliseleri Ve Manastırlarından Olan Atik Mustafa Paşa Hagia Thekla (Fatih)

Atik Mustafa Paşa /Hagia Thekla (Fatih)

Ayvansaraydadır Bu binanın önceleri havarilerden Markos ve Petros'a ithaf edilmiş V inci yy a ait bir kilise olduğu ileri sürülmüşse de sonradan İmparator Theophilos (829-842) 'un kızı olup,sonraki yıllarda azize kabul edilen Thekla'nın adına yaptırdığı kilise olduğu iddia edilmiş ve bu hipotezin daha doğru olduğu kabul edilmiştir Aslında her iki hipotez de tam anlamıyla ispat edilememiştir 1059 da II İsaakios Komnenos'un bu kiliseyi önemli ölçüde tamir ettirip genişlettiğini Anna Komnena'nın "Aleksiad" isimli kitabından öğrenmekteyiz Fetih sırasındaki durumu hakkında bir bilgimiz yoktur Bina II Bayezıd 'ın sadrazamı olup 1512'de Yavuz Sultan Selim'in idam ettirdiği Koca Mustafa Paşa tarafından camiye çevrildiği kayıtlardan anlaşılmaktadır1729 yılındaki Balat yangınında bina büyük zarar görür ve yeniden onarılır 1894 depremi bu binayı da etkilemiş ve 1906 yılına kadar boş bırakılmış ve bu tamirden sonra tekrar cami olarak işlevini sürdürmeye devam etmiştir 1922 de tekrar bir onarım görür Halen cami olarak kullanılmaktadır

Kilisenin planı Orta Bizans devrinin çok sevilen tipi olan kapalı Yunan Haçı şeklindedir Ortada dört kalın sütun üzerine kubbe oturmakta idi Bu kubbe Türk devri tamirlerinde kaldırılmış ve yerine Türk mimarisinde görülen örtü sistemi uygulanarak basık kubbe yapılmış ve yeni pencereler açılmıştır Apsis içeriden yuvarlak dışarıdan ise üç köşeli olup her iki yanında da yuvarlak küçük apsisleri olan diakonikon ve prothezis hücreleri vardır Bina camiye çevrilirken minrabın aksı farklı olduğu için apsis bozulmuş ve içine,burada öldüğü ve gömüldüğüne inanılan , Peygamberin sehabelerinden Câbir'in makam kabri yapılmıştır Narteks bölümünden günümüze hiçbir parça gelmemiştir Bilinmeyen bir tarihte tamamen yıkılmış olduğunu tahmin ettiğimiz bu bölüme bugün mimari hiçbir değeri olmayan bir son cemaat yeri eklenmiştir 1957 de burada çalışmalar yapan Amerikan Bizans Enstitüsü,binanın güney cephesinde badana ve sıvaların altında kalmış bazı aziz resimlerini bulmuşlardır Bunlar hekim azizlerden Kosmos ve Damianus ile baş melek Mikael'dir Üzerleri tahta ile kapatılan bu fresklerin bugünkü durumunu bilemiyoruz