Fosfor Döngüsü Nedir, Fosfor Döngüsü Ne Demek, Fosfor Döngüsü Hakkında Bilgi

Fosfor Döngüsü nedir, Fosfor Döngüsü ne demek, Fosfor Döngüsü hakkında bilgi

Fosfor Döngüsü

Su, kayaların üzerinde akarken zamanla kayaların üst kısmını aşındınr Bu arada kayalardan parça*lar kopup suyla sürüklenir Sularla sürüklenen fosfatlar denizlerin dibinde birikir

Fosfatlann çok azı, balıkların ve deniz kuşlannın faaliyetleriyle tekrar karalara döner Örneğin; de-

niz kuşları karalara bıraktıkları fosfat bakımından zengin dışkılarıyla (gübre) fosforun yeniden devreye girmesinde önemli rol oynar Balıkların, insan ve hayvanlar tarafın*dan yenilmesiyle de fosforun denizlerden karalara geç*mesi sağlanır Böylece fosfor karalardan denizlere, deniz*lerden tekrar karalara taşınarak döngü gerçekleşir

Tüm canlılar, DNA, RNA, ATP gibi molekülleri sentezlemek için fosfor bileşenlerine gereksinim duyar Fos*foru, bitkiler suyla birlikte fosfat tuzlan hâlinde alıp orga*nik fosfatlara dönüştürür Hayvanlar da fosforu içme su*yuyla yedikleri besinlerle inorganik ve organik fosfatlar olarak alır Canlıların artıklarıyla ölüleri ayrıştırılınca fosfor bileşikleri tekrar doğaya dönerek fosfor döngüsü sağlanır

Fosfor Döngüsü

Fosfor döngüsü, gaz formu olmadığı için, maddenin karadan denize oradan tekrar karaya taşındığı çökelti tipi döngüdür Su fosfor içeren kayalardan geçerken, onları yavaş ta olsa aşındırır ve inorganik (PO4) moleküllerini açığa çıkartır Bitkiler aldıkları fosforu nükleik asitler dahil birçok molekülün yapısında kullanırlar Fosfor canlı protoplazmayı, cansız hücrelerden ayıran ve bütün enerji transformasyonlarında yer alan ATP’nin yapısında yer alır Hayvanlar gereksinimleri olan fosfatın büyük bölümünü yedikleri bitkilerden sağlar, bazı içme sularına fosfor içerebilir Karbon ve azot gibi fosfor da besin zincirinde bir organizmadan diğerine aktarılır Hayvansal atıklar ile ölü organik kalıntıların ayrışması sonucu serbest hale gelen fosfor tekrar bitkiler tarafından kullanılır Su ekosistemlerinde de fosforun bitkiler tarafından alınması, bitkisel dokuların heterotroflar tarafından tüketilmesi ve atıkların ayrıştırıcılar tarafından ayrıştırılıp, açığa çıkan fosforun tekrar üreticilerin kullanımına sunulması kara ekosistemlerinde olan gibidir

Yer yüzünde en büyük fosfor deposu, yer kabuğundaki fosfatlı kütlelerdir Fosfatlar biyolojik döngülerden kaybolabilir Hava tesiri ve erozyon yoluyla kayalardan ve biyolojik sistemden ayrılan fosfat nehirlere ve daha sonra denizlerin dibinde birikmekte orada milyonlarca yıl kalmaktadır Jeolojik işlemler sonucu çökeltiler yükselerek yer yüzüne çıkar ve aynı işlemler tekrar başlar Jeolojik hareketlerle fosforun karalara çıkması daha yavaş gerçekleştiğinden, karaya geri gelen miktar, denizlere giden miktardan daha azdır

Su ekosistemlerinden fosforun bir kısmı karalara dönmektedir Deniz canlılarının bir kısmı deniz kuşları tarafından yenir ve kuşlar tünedikleri karalara dışkılarını bırakırlar Bu kuşların gübresine guano denir ve guano fazla miktarda fosfor ve nitrat içerir Bitkiler bu gübrelerin fosforunu kullanır ve kara ekosistemi besin zincirlerine fosforu dahil ederler Güney Amerika’da Peru’nun batı sahilleri guano yataklarınca zengindir

Kaynak: Prf Dr Saim Özdemir

Fosfor Döngüsü

Fosfor da canlılara gerekli temel maddelerdendir Hücrelerde nükleik asitlerin enerji aktarımlarını sağlatan adenozin trifosfat ( ATP ) maddesinde, hücre zarının yapısında ayrıca kemik ve dişlerde bulunur

Fosforun doğadaki deposu, fosfatlı kayalar ve sudur Fosfor döngüsünün temelini, fosforun karalardan denizlere, denizlerden karalara taşınması oluşturulur Fosfatlı kayalardaki fosforun bir kısmı, erozyon yoluyla suda çözünmüş hale gelir Bu inorganik fosfat, bitkilerce, suda çözünmüş ortofosfat biçiminde alınır, organik fosfatlara çevrilir Beslenme zinciriyle ot obur ve et obur hayvanlara aktarılır Bitki artıkları, hayvan ölüleri ve salgılarındaki organik fosfatlar, ayrıştırıcı mikroorganizmalar yardımıyla inorganik duruma çevrilir Böylece, yeniden bitkilerce alınmaya hazırdır

Jeolojik hareketlerden başka, fosforun denizlerden karalar dönüşü, balıkçılık ve balık yiyen deniz kuşlarının dışkıları yoluyla olur

Fosfor Döngüsü

Yaşam için gerekli önemli minerallerden biri fosfordur Fosforun asıl kaynağı kayaçlardır Fosfor kayaların yapısında fosfat olarak bulunur Kayaların aşınması ve erozyon gibi süreçlerle fosfat ırmaklara ve akarsulara karışır ve buradan okyanuslara taşınır Burada, diğer minerallerle birlikte depolanır Milyonlarca yıl burada bekler Kabuk çarpışmaları sırasında deniz tabanının bir kısmı yüzeye çıkar ve karasal yapı oluşturur Kayaların yeniden aşınmaya başlamasıyla da tekrar döngüye katılır Oldukça yavaş ilerleyen bu döngüde, karadan okyanuslara daha hızlı bir geçiş yaşanır Fosforun yeniden karaya dönüşü, yüzbinlerce yıl alır

Fosforun ekosistemlerdeki döngüsü daha hızlı ilerler Tüm canlılar az miktarda fosfora gereksinim duyar Fosfor, ATP, NADPH, fosfolipitler, nükleik aistler ve diğer organik bileşiklerin başlıca bileşenidir Bitkiler, fosforun çözünüp iyonlaşmış formunu kullanırlar Bunu öyle hızlı yaparlar ki, topraktaki fosfor miktarı birden bire olması gerekenin oldukça altına düşebilir Otçul hayvanlar için fosforun tek kaynağı bitkilerdir Etçil hayvanlar da, otçul hayvanları yiyerek fosfor gereksinimlerini karşılarlar Hayvanlar, fosforun bir kısmını dışkı ve idrar yoluyla atarlar

Ölü canlıların çürümesiyle de bir kısım fosfor toprağa taşınır Toprağa karışan fosfor, buradan yine bitkiler tarafından alınarak döngüye katılır Fosfor, özellikle sucul ekosistemde çoğunlukla bitki büyümesinde sınırlayıcı besindir Fosforun ana kaynağı kayaçlar olmasına karşın, ticari gübrelerle döngüye daha fazla fosfor katılır Fosforun döngüde fazla miktarda bulunması çevresel sorunlara yol açar Örneğin, tarım alanlarında gübre olarak kullanılan fazla fosfor sığ göllere taşındığında, bu besin fotosentetik bakteri ve alglerin sayılarının birden bire patlamasına neden olur Bu durum, su yüzeyinin kaplanmasına ve güneş ışığının sualtındaki bitkilere ulaşmasına engel olur Bu bitkiler ve yüzeydeki bakteri ve algler öldüğünde diğer bakteriler tarafından tüketilir Bu bakteriler beslenme sırasında sudaki çözünmüş oksijeni kullanırlar Göldeki oksijen miktarının düşmesiyle de, balıklar ölür Göllerdeki bu kirlenmeye ötrofikasyon denir

Fosfor çevrimi (zinciri): Fosfor da protoplazma için önemli bir maddedir Bunun zinciri oldukça basittir Önemli denebilecek fosfor havada değil yer tabakalarında bulunur Fosfor, bitkilerden hayvanlara geçer Hayvan ve bitkilerin toprağa karışmasında da bakteriler önemli rol oynar

Fosfor Döngüsü

Fosfor, protoplazmanın gerekli ve önemli bir birimidir Fosfor biyolojik sistemlerde genetik bilginin iletilmesi, DNA ve RNA makro moleküllerinin yapısına girmesi ve tüm enerji taşınımı, enerji bağlamada rol alması bakımından önemlidir Fosforun ana kaynağı fosfat içeren kayalardır Erozyon ve ayrışma sonucu bitkilere inorganik fosfat erimiş koşullarda ulaşır Bu şekilde oluşan fosfatın belli bir oranı denize akarDenizden karasal sisteme akış yapacak oranı ise çok az olup, bu dönüşte insanlar tarafından yapılan balıkçılık ve bazıkuşlar ile gerçekleşmektedir Fakat insan faaliyetleri sonucu sularla denizlere taşınımı artmış, karaya dönüş ise yavaşlamıştır Bitkilerce tespit edilen fosfor besin zinciri ile diğer organizmalara geçer Ölü organik maddelerin artıkları ve kemikler ile karmaşık organik bileşikler, fosfatı parçalayıcı bakterilerce indirgenir ve böylece fosfatlar erimiş duruma geçer Bunlardan bir kısmı akıp gider, bir kısmı ise biyolojik sisteme geri döner