Para çeşitleri

Para çeşitleri

Bugün birçok ülkede ödeme aracı olarak kâğıt ve madeni paralar kullanılır, ama tarihte farklı paralar kullanılmıştır İÖ 2000'den önce Eski Mezopotamya'da kira, vergi ve para cezalannın ödenmesi ile alışverişte gümüşün yanı sıra tahıl da kullanılmaktaydı Mısır'daki papirüs ile Afrika'daki deniz salyangozu kabuklan öteki eski para çeşitleri arasında sayılabilir

Bugün bile bazı halklar arasında sığır ya da çeşitli kabuklar para yerine geçmektedir Para olarak seçilen nesneler bir değer taşır ve bu değerini koruyabilirdi Örneğin, çilek çabuk çürüdüğü için para olarak kullanılamaz Aynı biçimde taşın değeri de o kadar düşüktür ki, para yerine kullanılırsa alışverişe giden insanlann tonlarca taş taşımaları gerekecektir Para olarak kullanılacak madde kıt olmalı, ama çok da ender

bulunmamalıdır Kolay aşınmayan ve yıpranmayan, niteliğini zaman içinde koruyan bir madde olmalıdır Elmas sağlam bir taştır Ama o kadar ender bulunur ki, para olarak kullanmak için çok küçük parçalara ayırmak gerekir Her bölünüşünde niteliği de çok değişeceğinden her küçük parçanın değerinin yeniden saptanması gerekecektir
Önceleri tuz, hayvan, hayvan derileri ve çeşitli kabuklar para görevini görürken, zamanla kolayca taşınabilen, bölündüğünde değeri değişmeyen, aşınmayan ve bozulmayan altın ve gümüş bu malların yerini aldı Yüzlerce yıl boyunca gümüş ve altından madeni para yapıldı Ama günümüzde bu metaller para olarak kullanılmak için fazla değerli olmuştur Bunların yerine bakır ve bakırnikel alaşımı gibi daha bol bulunan metaller kullanılmaktadır

Madeni Para

Madeni para, belirlenmiş ağırlıkta olan ve parayı bastıran yetkili makamın nişanını ya da damgasını taşıyan bir metal parçasıdır İlk madeni para İÖ 7 yüzyılda Anadolu'da yaşamış zengin bir halk olan Lidyalılar tarafından kullanılmıştır Bir fasulye tanesi büyüklüğünde ve biçimindeki bu madeni paralar yüzde 75 altın ve yüzde 25 gümüş alaşımı olan elektrumdan yapılmıştı Lidya Kralı Krezüs, daha sonra saf altın ve gümüş paralar bastırdı {bak Krezüs) Kısa bir süre sonra Eski Yunan, Anadolu, Ege Adaları, Sicilya ve Güney İtalya kentleri kendi paralarını bastırmaya başladılar En değerli olanlar altın paralardı Sonra sırasıyla gümüş ve bakır paralar geliyordu

Yunan madeni para basımı 500 yıl sürdü İlk madeni paralarında tunç, daha sonralarıda gümüş kullanan Romalılar da benzer yöntemlerle para bastılar Çin'de ise, ortasında kare delikler olan tunç madeni paralar günümüzden en az 2500 yıl önce kullanılıyordu
İlk İslam parası Hz Ömer (634644) döneminde bastırıldı İlk Osmanlı gümüş parası olan akçenin 1326'da Orhan Gazi döneminde bastırıldığı kabul edilmişse de, yakın dönemde babası Osman Bey'in bastırdığı bir akçe bulunmuştur

Osmanlılar Fatih Sultan Mehmed yönetimine kadar akçe ve pul denen gümüş ve bakır sikkeler bastılar İlk Osmanlı altın parası Fatih tarafından 1477'de çıkarıldı Üzeri tuğralı ilk Osmanlı parası III Mehmed döneminde (15951603) basıldı 1687'de bütün madeni paralara darphane damgası vurulmaya başlandı Kâğıt para çıkarma yetkisi 1863'te Osmanlı Bankası'na verildi Cumhuriyetin ilk yıllarında Osmanlı madeni paralarının kullanımı sürdü 192425'te çıkarılan yasalarla altın ve gümüş paralar kaldırıldı