Papatya-Kır Bitkisi- Compositae

Papatya-Kır Bitkisi- Compositae

Ortadaki san bölümü ince beyaz yapraklarla çevrelenmiş zarif çiçekleriyle papatyalar kırlann en sevilen bitkileridir Aynı cinsten olmasalar da, çiçeklerinin benzerliğinden ötürü "papatya" olarak adlandınlan pek çok bitki türü vardır Hepsi de bileşikgiller {Compositae) familyasında yer alan bu türlerin bazılan süs bitkisi olarak yetiştirilir, bazısından da ilaç olarak yararlanılır

Yer aldığı familyanın öbür üyeleri gibi papatyalann da çiçeklerinin her biri tek bir çiçek değil, çok sayıda minik çiçeği kapsayan bir çiçek başıdır (kömeç) Bu çiçek başlan, tam ortada kümelenmiş san, minik tüpsü çiçekler ile bu göbeğin çevresine dizilmiş beyaz dilsi çiçeklerden oluşur San dilsi çiçekler taşıyan türleri de vardır

Papatya dendiğinde hemen herkesin aklına ilk gelen çayırpapatyasıdır {Bellis perennis) Bahar geldiğinde kırlan bembeyaz bir çiçek tarlasına döndüren bu papatya türünün toprağın üzerinde yatık öbekler oluşturan yapraklan vardır Bu yaprak kümelerinin arasından uzanan yapraksız, düz çiçek saplannın ucunda san ortalı beyaz çiçekler açar Melezleme çalışmalan sonucunda, bahçelerde süs amacıyla yaygın olarak yetiştirilen çayırpapatyasımn kırmızı ve pembe çiçekli çeşitleri de geliştirilmiştir

Aynı bu tür gibi çok geniş bir dağılım gösteren bir grup papatya da Matricaria cinsinde yer alır Bunlann içinde en önemlisi, Avrasya'nın hemen her yerinde olduğu gibi ülkemizde de bolca yetişen adipapatyadır {Matricaria chamomilla) Çiçeklerinin açıldığı dönem nedeniyle "mayıspapatyası", tedavi amacıyla kullanıldığı için de "tıbbipapatya" gibi adlarla da anılan bu papatya türü 50 santimetreye kadar boylanabilen biryıllık bir bitkidir Dallanmış gövdesi parçalı yapraklarla donanmıştır Dal uçlarında açan, san göbeği kubbe gibi çıkıntılı beyaz çiçekleri vardır

Çiçeklerinden hazırlanan çay iştah açıcı, yatıştırıcı, idrar, gaz ve safra söktürücü olarak içilir Dışarıdan yara iyi edici olarak etki eder, ayrıca saç rengini açmak için kullanılır Bu yüzden de Avrupa'da bazı ülkelerde özel olarak tarımı yapılır
Gene başta Almanya Federal Cumhuriyeti olmak üzere çeşitli ülkelerde tarımı yapılan almanpapatyası {Anthemis nobilis) da şifalı bitkiler arasında yer alır Öbürlerinden farklı olarak yalnızca dilsi çiçeklerden oluşan katmerli çiçek başlarından hazırlanan çaylar aynı adipapatya gibi kullanılır

Ayrıca özütleri saç şampuanlarının bileşimine girer; içine katılıp bekletildiği zeytinyağı da romatizma ilacı olarak deriye sürülür Bu türe yakın akraba olan öbür bazı Anthemis türleri ise süs bitkisi olarak yetiştirilir Türkiye'de almanpapatyası yabani olarak yetişmez, ama buna yakın bazı türlere bolca rastlanır
Park ve bahçelerde çok yetiştirilen bir kasımpatı türüne de, aynı iri bir papatyayı andıran çiçeklerinden ötürü halk arasında yanlışlıkla papatya denir