Beslenmeye Bağlı Sağlık Sorunlarının Çözümü

Beslenmeye bağlı sağlık sorunlarının çözümü



TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM), Gıda Enstitüsünden Uzman Araştırmacı Gül Löker, Türkiye'de yapılan yöresel ve bölgesel araştırmaların, toplumda yetersiz beslenmeye bağlı sağlık sorunlarının devam ettiğini gösterdiğini belirtti

Araştırmaların özellikle risk grupları olarak nitelendirilen gebe ve çocuk emziren anneler, bebekler, büyüme, gelişme çağındaki çocuklar ve gençlerin, vücutta ana işlevler gören fiziksel, ruhsal ve mental gelişimi etkileyen bazı besin ögeleri yönünden ileri düzeylerde yetersiz beslendiklerini ortaya koyduğunu vurgulayan Löker, Türkiye'de bebek ve çocuk ölümlerinin pek çoğunun yetersiz beslenmeye bağlı protein, enerji, vitamin ve mineral eksikliğinden kaynaklı önlenebilir hastalıklar olduğunu kaydetti

Yetersiz beslenme sorunları

Türkiye'de 0-5 yaş grubu çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, demir yetersizliği anemisi, raşitizm, okul çağındaki çocuk ve gençlerde ise zayıflık ve şişmanlık, vitamin yetersizliklerine bağlı hastalıklarla diş çürüklerinin sık görüldüğünü anlatan Löker "Büyüme ve gelişme sürecinde yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda boy kısalığı, zayıflık, şişmanlık gibi somatik büyüme gelişme bozuklukları, zeka geriliği, sosyal uyumsuzluk, eğitimde başarısızlık gibi zihinsel gelişme bozuklukları ile seksüel organ, fonksiyon bozuklukları ortaya çıkmaktadır

TÜBİTAK MAM, Gıda Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre, büyüme ve gelişme çağındaki 7-17 yaş grubu 960 çocuk ve gencin besin tüketim düzeyi, antropometrik ölçümler, kan vitamin ve mineral bulguları ile değerlendirildiğinde, çocukların sosyo-ekonomik düzeye bağlı olarak ağırlık ve boy yönünden büyüme ve gelişme geriliği gösterdikleri, B2 ve B6 vitaminleri yetersizlikleri olduğu ve aneminin yaygın olduğu belirlenmiştir" dedi

Güneşe rağmen D vitamini eksikliği
Gül Löker, Türkiye'de güneş ışığının bol olmasına karşın çocuklarda D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm hastalığının yaygın olduğunu ifade ederek, bunun da yeterince güneş ışığından faydalanılmamasından kaynaklandığını kaydetti

TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsünce gebe ve çocuk emziren anneler arasında yapılan bir başka araştırmaya göre, gebe kadınların, B12, B2, B6 vitaminleri, folik asit ve çinko yönünden orta ve yüksek düzeylerde risk altında olduklarının saptandığına dikkati çeken Löker, özellikle fetüs gelişimi için büyük önem taşıyan çinko yetersizliğinin doğum komplikasyonlarına ve erken doğumlara neden olduğunu söyledi

Yetersiz beslenmeye zemin hazırlayan faktörler

Toplumun beslenme durumuna genel olarak bakıldığında temel gıda maddesi olarak ekmek ve diğer tahıl ürünlerinin yoğunlukta olduğunu, günlük enerjinin ortalama yüzde 44'ünün sadece ekmekten, yüzde 58'inin ise ekmek ve diğer tahıl ürünlerinden sağlandığına işaret eden Löker, "Toplumun beslenme profili yıllar bazında çeşitli nedenlere bağlı olarak değişim göstermektedir

Ekonomik nedenlerin yanı sıra beslenme bilincinin yetersizliği ve yanlış beslenme alışkanlıkları, gıdaların depolama, hazırlama, pişirme ve piştikten sonra saklama süreçlerindeki kayıplar, fizyolojik problemler yetersiz beslenmeye zemin hazırlayan çok önemli faktörlerdir" dedi

Toplumda belirlenmiş besin ögeleri yetersizliklerinin önemli bir kısmının marjinal düzeyde olduğunu ve ilk aşamada klinik belirti vermediğini ifade eden Löker, besin ögeleri yetersizliklerinin ortadan kaldırılması ya da en aza indirilmesinin eğitim ve başta ekmek olmak üzere temel gıdaların, yetersizlikleri görünen ögelerce zenginleştirilmesiyle mümkün olabileceğini vurguladı

Türkiye'de gıda zenginleştirmeleri

Türkiye'de son yıllarda toplumun bilinçlenmesine paralel olarak sağlıklı gıda üretim ve tüketiminin önem kazandığını ve zenginleştirilmiş gıdalara talebin arttığını anlatan Löker, zenginleştirme çalışmalarına margarinlerle başlandığını, A ve D vitaminleriyle zenginleştirilmiş margarin üretiminin yaygınlaştığını bildirdi

Löker, ayrıca, sofra tuzlarına iyot eklenmesiyle toplumda yüksek oranlarda gözlenen guatr sorununa önemli ölçülerde çözüm getirildiğine işaret etti

Bu çerçevede TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsünce 1995 yılından bu yana ekmeğin vitamin ve minerallerce zenginleştirilmesinin halk sağlığının korunması açısından öneminin pek çok platformda ortaya konulduğunu dile getiren Löker, 1999 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin talebi doğrultusunda ekmek zenginleştirme çalışmalarının başlatıldığını bildirdi

Löker, halen piyasada çeşitli firmalara ait zenginleştirilmiş ekmek bulunduğunu ifade ederek, enstitüde ayrıca, hazır çorba, pastörize süt, sporcu içeceği, reçel ve makarnanın da vitamin ve minerallerce zenginleştirme çalışmalarının yapıldığını kaydetti

''Mevzuatın acilen düzenlenmesi gerekir''

Gıdaların zenginleştirilmesinde temel ilkenin, toplumda tüketimi yaygın olan gıdaların yetersizliği görülen besin ögelerince zenginleştirilmesi olduğuna işaret eden Löker, zenginleştirilmiş üründe besin ögeleri dengesinin bozulmaması, ürün maliyetinin düşük, duyusal açıdan beğenilir ve kabul edilebilir nitelikte olmasının önemli olduğunu bildirdi

Gül Löker, "Bunların yanı sıra, gıdaların zenginleştirilmesiyle ilgili mevzuatın acilen düzenlenmesi ve pek çok gelişmiş ülkede olduğu gibi öncelikle temel gıdaların zenginleştirilmesinin ülke beslenme profiline göre zorunlu hale getirilmesi büyük önem taşımaktadır" diye konuştu

Türkiye'nin son yıllardaki beslenme ve buna bağlı sağlık görüntüsünü yansıtan ulusal verilerin "maalesef yeterli olmadığını" savunan Löker, bu çerçevede TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsünce Türkiye'nin beslenme ve buna bağlı olarak sağlık görünümünün biyokimyasal verilerle ortaya konulabileceği bir ulusal proje önerisinin enstitü önderliğinde hazırlanmakta olduğunu kaydetti