El Titremesi

El Titremesi

Genel Bakış

Eğer ileri yaşta bir yetişkinseniz, el titremesini veya baş sallantısını yaşlanma sürecinin normal bir parçası olarak göz ardı etmiş olabilirsiniz Ancak, titremenizin, temel titreme adı verilen bir hareket bozukluğunun işareti olması olasılığı daha yüksektir Temel titreme vücudunuzun hemen hemen her kısmını etkileyebilmesine karşın, titreme en sık biçimde ellerinizde, özellikle bir bardak su içme, ayakkabı bağcıklarınızı bağlama, yazma veya traş olma gibi basit işleri yapmaya çalışırken meydana gelir Zaman zaman, başınızda, sesiniz veya kollarınızda da titreme olabilir Çoğu 60 yaşında veya daha üstü olan 5 milyon gibi çok fazla sayıda Amerikalıyı etkileyen temel titreme birçok hareket bozukluğunun en yaygın nedenidir Zaman zaman karıştırılabildiği Parkinson hastalığından çok daha yaygındır Öte yandan, Parkinson hastalığının aksine, temel titreme ciddi komplikasyonlara neden olmaz Hatta, esas titremedeki esas sözcüğü bozukluğun diğer hastalıklarla bağlantılı olmadığı anlamına gelir Bazı insanlar için, temel titreme sıkıntı yaratıcı olsa da, elden ayaktan düşürmez Bazıları hastalık semptomlarının çalışmayı, ince motor beceriler gerektiren günlük işleri yerine getirmeyi veya zevk aldıkları şeyleri yapmayı zorlaştırdığını düşünebilir Ağır titremeler toplumdan el ayak çekmeye ve yalıtılmaya kadar varabilir Neyse ki, tiremeleri kontrol altına almaya yardımcı olabilecek çeşitli tedaviler mevcuttur

Bulgu ve Belirtiler

Temel titreme çoğu zaman adım adım başlar Bazen ergenlik çağında görülür, daha sonra çekilme aşamasına geçerek, ileride tekrar ortaya çıkar Öte yandan, daha sık olarak, semptomlar hayatın orta-ileri dönemlerinde kendini gösterir En yaygın işareti titreme, ellerinizin yukarı aşağı hareket etmesi olsa da, başınız ve hatta diliniz ve ses sisteminiz (gırtlak) de bundan etkilenebilir Genel anlamda, her iki elinizde titreme olacaktır, ancak hastaların küçük bir yüzdesinde tek bir elde titremeler olur

Titremeler genellikle sadece bir bardak su içmek, yazmak veya iğneye iplik geçirmek gibi istemli hareketlere giriştiğiniz zaman meydana gelir İnce motor beceriler gerektiren edimler, sözgelimi çatal bıçak veya küçük aletler kullanmak özellikle zor olabilir Bitkinlik, kaygı ve aşırı sıcak veya soğuk semptomların daha kötü olmasına neden olur ama uyuduğunuzda ya da dinlendiğinizde titremeler genellikle kaybolur

Bazı insanlarda yaşamları boyunca görece hafif semptomlar olurken, bazıları zaman içerisinde daha ağır titremeler geçirir ve yeti yitimleri artar Kötüleşen titreşimlerin etkileri arasında şunlar olabilir::

· Bir fincan veya bardağı dökmeden tutmada zorlanma

· Normal biçimde yemek yemede zorlanma

· Makyaj yapma veya traş olmada zorlanma

· Eğer ses sisteminiz veya diliniz durumdan etkilenmişse konuşmada zorlanma

· Yazmada zorlanma — el yazısı gitgide daha büyük, titrek ve okunamaz hale gelebilir

· Enstrüman çalma veya çizme gibi ince motor beceriler gerektiren edimleri yerine getirememe

Temel titremeye karşı Parkinson hastalığı

Birçok kişi titremeler ile ciddi bir hareket bozukluğu olan Parkinson hastalığı arasında bağlantı kurar Ancak temel titreme ve Parkinson hastalığı bağlantılı değildir, iki rahatsızlık arasında kilit yönlerden farklılıklar bulunmaktadır:

· Ellerdeki temel titreme genellikle eller kullanılırken oluşur Parkinson’dan kaynaklanan titremeler en çok eller yanlardan sarkarken veya kucağa konmuşken belirginleşir

· Temel titreme başka hiçbir sağlık sorununa neden olmazken, Parkinson, titremenin dışında, vücudun eğik duruşu, kol ve bacakların sağlamlığında azalma, ağır hareket, ayak sürür gibi yürüme, konuşma sorunları ve zaman zaman bellek kaybı ile bağlantılıdır

· Temel titremeye elleriniz, başınız ve sesiniz dahil olabilir Parkinson’dan ileri gelen titremeler genellikle ellerinizi etkiler, ancak başınızı veya sesinizi etkilemez

Sebepleri

Genler hücrelerinizin içinde bulunan, vücudunuzun büyümesini, gelişmesini ve işlevini etkileyen bilgi merkezleridir Gerçek sayı hala tartışmalı olsa da, en az 30000 gene sahip olmanız muhtemeldir Bu genlerden sadece birinde meydana gelen mutasyon vücudunuzun çalışma şeklini büyük ölçüde değişikliğe uğratabilir

Temel titreme vakalarının tümünün yaklaşık olarak yarısı genetik mutasyondan ötürü meydana gelmektedir Araştırmacılar bu işin içinde olduğu görünen iki gen tespit etmişlerdir: ETM1 ve ETM2 Ancak diğer genlerdeki mutasyonların da rahatsızlığa neden olması mümkündür

Temel titremeye genetik mutasyon olmadan tam olarak neyin yol açtığı bilinmemektedir Doktorlar sorunun hareketlerimizi kontrol eden beyin devrelerinde meydana geldiğini bilmektedirler Pozitron emisyon tomografisi taraması (PET) adı verilen görüntüleme tekniğinin kullanıldığı araştırmalar beynin bazı bölümlerinin (acıyı ve diğer duyu mesajlarını ileten) faaliyetinin, temel titremenin görüldüğü kişilerde arttığını göstermektedir Ancak, bilimcilerin bu hastalığın ardından yatan mekanizmayı tam olarak anlaması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır

Doktorlar birçok kişinin, titremelerinin başlangıcı ile, bir kaza veya sevdikleri birinin ölümü arasında bağ kurduğunu bilmektedir Stres temel titremeye yol açıyor görünmese de, semptomları daha kötü hale getirebilir

Risk Faktörleri

Temel titreme, otosomal baskın bir bozukluktur, bu da tek bir ebeveynden gelen arızalı genin rahatsızlığın iletilmesi için gerekli olduğu anlamına gelir Eğe temel titreme ile ilgili genetik mutasyonu olan bir ebeveyniniz varsa, bozukluğun sizde de gelişmesi olasılığı yüzde 50’dir Temel titreme ailede birden fazla kişiyi etkilediğinde, çoğu zaman ailevi titreme adı verilir Bilinen tek diğer risk etkeni yaştır Temel titreme her yaştan insanı etkileyebilse de, genellikle hayatın ileri aşamalarında görünür

Ne zaman tıbbi yardım alınmalı

Titremelerin günlük faaliyetlerinizi yerine getirmenizi zorlaştırması veya hayatınızı istediğiniz gibi dolu dolu yaşamanızı engellemesi halinde doktorunuza görününüz Doktorunuz sorununuzun kökeninde hangi temel titreme olduğunu belirleyebilir ve semptomlarınızı iyileştirmek için tedaviler tavsiye edebilir

Tarama ve tanı

Temel titreme tanısı size ancak doktorun diğer semptomlarınızın olası diğer nedenlerini olasılık dışı bırakmasından sonra konacaktır Bu nedenle, tiroid hastalığı, ağır metal zehirlenmesi, ilaç yan etkileri ve Parkinson hastalığı gibi sorunların kontrol edilmesi için kan, idrar ve nöroloji testlerinden geçmeniz gerekli olabilir

Ayrıca, doktorunuz eksiksiz olarak sağlık geçmişinizi öğrenecek ve kiriş reflekslerinizin, kas gücünüzün ve tonunuzun, belirli hisleri hissetme yetinizin, beden duruşunuzun ve koordinasyonunuzun da kontrol edilmesini içerebilecek, kapsamlı bir fiziksel ve nörolojik muayene gerçekleştirecektir

Titremenin kendisi, sizden yazmanız, bir bardaktan bir şey içmeniz veya bir kağıt sayfasını elinde tutmanız istenen performans testleri de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde değerlendirilebilir

İlaçlar

İlaçlar kabaca yarı ölçüde titremelerin azaltılmasını sağlarlar Bunlar:

· Beta engelleyiciler Normal şartlarda yüksek tansiyonun tedavisinde kullanılan, propranolol (Inderal) gibi beta engelleyiciler bazı kişişlerde titremelerin hafifletilmesine yardımcı olur Olası yan etkileri arasında baş dönmesi, yorgunluk, bulantı ve iktidarsızlık yer alır Beta engelleyicilerin özellikle daha yaşlı yetişkinlerde kafa karışıklığına ve hafıza kaybına neden olması olasılığı olduğundan ötürü, daha genç kişiler için daha iyi bir seçenek olabilirler Eğer astım, diyabet hastası iseniz veya bazı kalp sorunlarınız varsa, iyi bir seçenek olmayabilirler

· Nöbet önleyici ilaçlar Bu ilaçlar, özellikle primidon (Mysoline) beta engelleyicilere yanıt vermeyen kişilerde etkili olabilir Başlıca yan etkileri genellikle kısa süre içerisinden yok olan uyuma isteği ve nezle benzeri semptomlardır

· Sakinleştiriciler Doktorlar zaman zaman titremeleri gerilim veya kaygıdan ötürü daha kötü hale gelen kişileri tedavi etmek için diazepam (Valium) ve alprazolam (Xanax) gibi ilaçlar kullanırlar Yan etkileri arasında kafa karışıklığı ve bellek kaybı bulunabilir

· Botulinum toksin (Botox) enjeksiyonları Muhtemelen yüzdeki kırışıklıklar için tedavi amacıyla kullanılan Botox’u biliyorsunuzdur, ancak özellikle kafada ve sesteki bazı titreme türlerini iyileştirmede de işe yarayabilir Eldeki titremeleri tedavi amacıyla kullanıldığında Botox bazen parmaklarınızda güçsüzlüğe neden olabilir

Cerrahi müdahale

Cerrahi müdahale titremeleri ağır düzeyde rahatsız edici olan ve ilaçlara yanıt vermeyen kişiler için bir seçenek olabilir:

· Talamotomi Bu uygulama temel titremesi kendilerini takatsiz bırakan az sayıdaki insana yardımcı olabilir Talamotomi beyninizin derinlerindeki mesaj iletim merkezi olan talamsunuzun minik bir parçasının yok edilmesini içerir Beyninizin bir tarafında bulunan talamusun küçük bir bölgesinin tahrip edilmesi vücudunuzun diğer tarafındaki titremeyi genellikle iyileştirir Bu ameliyatı geçiren insanları çoğunluğunda temel titreme somut biçimde iyileşmektedir, ancak ameliyat genellikle gerçekleştirildiği şekilde sadece vücudunuzun bir yanındaki titremeleri iyileştirebilir Cerrahlar normal koşullarda talamusun her iki yanında ameliyat gerçekleştirmezler, çünkü bu hareket genellikle geriye çevrilemeyecek konuşma yitimi ve başka komplikasyonlar konusunda risk oluşturmaktadır

· Derin beyin uyarılması (DBS) Talamik uyarıcı adı verilen bir beyin nakil cihazını içeren bir tedavi eğer ağır titremeleriniz varsa ve ilaçlar etkili değilse yerinde olabilir Kalp piline benzer bir göğüs ünitesi talamusunuza nakledilen bir başlığa kablo aracılığı ile elektrik itkileri iletir Acı vermeyen itkiler talamusunuzdan gelen, titremelere neden olmaya yardımcı olan sinyalleri kesintiye uğratabilir Itkiİtki üreticisini göğsünüz üzerinden bir mıknatıs geçirerek açıp kaparsanız Bu işlem talamotomi riski oluşturmaz ve beyninizin her iki tarafında da gerçekleştirilebilir

Kişisel bakım

Aşağıdaki tavsiyeler bazen titremelerin azaltılmasına veya hafifletilmesine yardımcı olabilir:

· Kafeinin yarattığı endişeden kaçının Kafein vücudunuzun daha fazla adrenalin üretmesine neden olabilir, bu da titremenizi daha kötü yapabilir

· Alkolü ihtiyatlı biçimde alın Bazı kişiler, alkol almalarından sonra bir saat kadar titremelerinin iyileştiğini fark etmektedir, ama içki temel titremesi olan insanlar için iyi bir çözüm değildir Çünkü alkolün etkileri geri çekildiği zaman titremeler genellikle daha da kötüleşmektedir Dahası, en nihayetinde titremeleri hafifletmek için daha bol miktarda alkol gerekli olur, bu da kronik alkolizme neden olabilir Eğer sizde temel titreme varsa, ihtiyatlı içmek veya hiç içmemek en iyisidir

· Rahatlamayı öğrenin Stres genellikle titremeleri daha kötü yapar, rahatlama durumu ise çoğu zaman iyileştirir Stresi hayatınızdan bütünüyle silmek mümkün olmasa da, bir dizi rahatlama tekniği kullanarak stresli durumlara verdiğiniz tepkileri değiştirebilirsiniz Bunlara derin nefes alma, aşamalı kas rahatlatma, yönlendirilmiş imgelem ve masajın yanı sıra, yoga ve tai çi gibi disiplinler de dahildir Birçok insan, yürüme, jogging, yüzme veya bisiklete binme gibi fiziksel egzersizlerin de stresi büyük ölçüde rahatlattığını görmektedir

· İyi dinlenin Yorgunluk titremeleri daha vahim hale getirebilir Her gece en az yedi saat uyumaya çalışın Eğer uyumakta zorluk çekiyor ya da erken uyanıyor ve tekrar uykuya dönemiyorsanız, doktorunuzla konuşun

· Ellerinizi güçlendirin Doktorunuz ellerinizde ve bileklerinizdeki sağlamlığı artıracak egzersizleri öğrenmek için bir uzmanla çalışmanızı salık verebilir Bunlara genellikle bileklerinize bağlı yarım veya 1 kiloluk ağırlıkların kullanımı da dahildir Bu egzersizleri evde yapmaya devam edebilirsiniz

· Destek grubuna katılmayı düşünün Birçok insan için, temel titremenin ciddi sosyal ve psikolojik sonuçları olabilir Eğer temel titremenin etkileri yaşamınızı eskiden olduğu gibi dolu dolu yaşamanızı engelliyorsa, bozukluğun bulunduğu insanlara yönelik bir destek grubuna katılmayı düşünün Destek grupları herkes için değildir, ama sizin neler atlattığınızı anlayan insanların teşviğine sahip olmayı yararlı bulabilirsiniz ya da size temel titremenin zorluklarıyla başa çıkmada yardımcı olabilecek bir danışman ya da memur ile görüşmeyi düşünebilirsiniz