Zap Suyu, Yeni Çığlı Suyu, Yukarı Çığırı

Zap Suyu, Yeni Çığlı Suyu, Yukarı Çığırı

BÜYÜK ZAP ya da ZAP SUYU, yeni Çığlı suyu, yukarı çığırı
Türkiye topraklarında, aşağı çığırı Irak’ta olan akarsu Toplam uzunluğu 426 km, Türkiye topraklarındaki uzunluğuysa 189 km D Anadolu bölgesinin G-D kesiminde, İran sınırındaki Yiğit dağı ve B’daki Mengene ve Merkez dağları gibi 3 000 m’yi aşan yüksek dağlar arasındaki Başkale havzasının yamaçlarından inen derelerin birleşmesiyle oluşur, önce havzanın eksenini izleyerek G’e doğru akar; Yüksekova havzasını akaçlayan Mehil suyunu sol yakasından aldıktan sonra G-D Toroslar’ın Hakkâri dağları denilen yüksek sıralarını çok dik yamaçlarla çevrili dar boğazlarla yararak aşar


Çukurca’dan sonra Anadolu topraklarından çıkarak Toroslar’ın Irak’ taki önülkesinde jeolojik yapıya uyar; önce G-D’ya döner, sonra bu düzenli kıvrımları da yararak Musul’un 40 km Cinde Dicle’ye kavuşur Türkiye sınırları içinde 12 695 kmz’lik bir havzayı akaçlayan Büyük Zap’ın ortalama debisi saniyede 86,6 m3 kadardır Yağmurlar ve daha çok eriyen kar ve buzul sularıyla beslenir, bu yüzden de sulan özellikle ilkbahar sonu ve yaz başlarında kabarır; şiddetli don olaylarının hüküm sürdüğü kış mevsiminde çekilir Boğazlardaki hızlı akışı nedeniyle, ancak çekildiği zamanlarda ve bazı geçitlerden geçilebilir