Jet-Lag

jet-lag



Bütün hayvanların periyodik fonksiyonlarını kontrol eden biyolojik saatleri vardır Bu saatlerin çoğu, kendi fonksiyonları için kendi zaman dilimlerinde çalışır; ancak ışık ve sıcaklık gibi dış etkenlerden de etkilenir
Eğer Türkiye'den Amerika'ya uçarsanız, sizin vücut saatiniz hala Türkiye'ye ayarlıdır Örneğin Türkiye'den saat 12:00'de havalanır, sekiz saatlik bir uçuştan sonra Amerika'ya varırsanız, vücut saatiniz 20:00'dedir ama Amerika'da saat 13:00'tür Vücudunuzun saati ortama göre yedi saat ileridedir Karnınız acıkacak, biraz sonra uykunuz gelecektir ama, akşam olmasına bile daha yedi-sekiz saat vardır

İşte bu olaya jet-lag denilir "Lag"in İngilizce'de anlamı gecikmedir Bu durumda uçuştan sonra insanda yorgunluk duyulmakta, özellikle okuma, araba kullanma ve iş görüşmeleri gibi konularda motivasyon ve konsantrasyon eksikliği görülmektedir


Forumacilcom Jet-lag
Hakkında Jet-lag

Jet-lag Nedir?

Hava yoluyla yapılan hızlı seyahatler esnasında yaşanan ve vücut üzerinde etkileri olan değişimler konusunda zaman zaman bazı sorunlar ortaya çıkar Bu duruma Jet-lag adı verilir Bir başka ifadeyle Jet-Lag; uçakla seyahat esnasında dünyanın zaman dilimleri geçilirken insan vücudunun bu hızlı zaman değişimine adapte olamamasıdır Kısaca, yerel saatle beynimizin hipotalamus bezi tarafından düzenlenen vücudun biyolojik saatinin uyumsuzluğu olarak da bilinir
Araştırmalar, özellikle bu durumun batıdan doğuya doğru uçuşlarda daha çok ortaya çıktığını göstermiştir Yine, yapılan araştırmalara göre uzun süreli gündüz uçuşlarında bu problem, gece uçuşarına göre daha fazladır Doğal olarak insan vücudu geceleri uyumaya, gündüzleri ise uyanık yani aktif durumda bulunmaya alışmıştır

Jet-Lag, gençlerde ve çocuklarda daha az görülür Bunun sebebi, gençlerin değşimlere yaşlılara nazaran daha çabuk adapte olmasıdır Uçaktaki havanın kuru olması, seyehat süresince hareketin kısıtlı olması, içki içilmesi, yeterli sıvı içecek alınamaması, farklı iklimde farklı yemekler, insanlarda jet-lag'a karşı direnç kırıcı diğer etkenlerdir

Dünyanın çevresi 360 boylamla bölümlenmiştir Her 2 boylam arası 4 dakikada, her 15 boylam 1 saatte geçilir Buna 1 zaman dilimi denir Dünya çevresinde 24 zaman dilimi vardır 5 veya daha fazla sayıda zaman dilimi kaymaları Jet-lag belirtilerini arttırır Jet-lag belirtilerinin devam süresi, geçilen zaman dilimi kadar gündür

Jet-lag Belirtileri

Jet-lag belirtileri olarak; aşırı yorgunluk, uykusuzluk, mide ve baş ağrıları, oryantasyon bozukluğu, iştahsızlık, alınganlık sayılabilir Düzensiz kalp atışları ve koordinasyon bozuklukları da görülen belirtilerdendir

Ortaya çıkan bu tüm olumsuz etkiler şu şekilde kategorize edilirler; Jetlag, insanları fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak etkilerler Fiziksel etki olarak ayaklarda şişkinlik, zihinsel etkiye örnek şaşkınlık (özellikle, yönlerin şaşırılması) ve duygusal etkiye de korku ve endişe gibi kuruntular örnek verilebilir

Jet-lag Nasıl Önlenir?

Jet-lag'dan korunmak için uçağın havalanışında veya inişlerinde kulak ve baş ağrıları olabileceğinden soğuk algınlığı rahatsızlığı olanlar uçak yolculuğunu tercih etmemelidir Seyahat öncesinde iyi bir dinlenme tavsiye edilen diğer bir durumdur Yolculuk sırasında ayakkabılar çıkarılarak ayakları rahat ettirip gerçekleştirilecek uykular bu problemin hafif atlatılmasına yardımcı olur Uyku hapı alınarak uyumak, uzmanlar tarafından önerilmemektedir çünkü bu şekildeki ağır bir uyku sonucunda hareketsiz hale gelen vücuttaki kan dolaşımı çok yavaşlar

Seyahat bittikten sonra da varılan bölgenin yeme, içme ve uyuma saatlerine uymaya çalışmak, sosyal aktivitelere katılmak uyum süresini kısaltmaya yardımcı olur Protein açısından zengin kahvaltı ve karbonhidrat açısından zengin akşam yemeği yemek de yine yardımcı olacaktır



Jet-lag'ı önleme yollarından biri de melatonin hapı kullanmaktır Melatonin beyin tarafından saat 23:00 ile 05:00 arası salgılanan bir hormondur Hormonun temel görevi vücudun biyolojik saatini koruyup ritmini ayarlamaktır dolayısıyla Jet-lag sendromunun da sebebi de bu hormondur

Melatonin beyin tarafından saat 23:00 ile 05:00 arası salgılanan bir hormondur Bu hormonun temel görevi, hücre sistemini yenileyerek, bağışıklık sistemimizi arttırmasıdır ama asıl görevi vücudun biyolojik saatini korumaktır Bu işleme tıp dilinde Jet-lag deniliyor Her ne kadar Jet-lag için "uçakla yapılan uzun yolculuktan sonra, özellikle doğu-batı veya batı-doğu yönünde 5'ten fazla zaman dilimi geçilmesiyle, yapılan yolculuklarda, zaman farklılığından dolayı ortaya çıkan rahatsızlık" deniliyorsa da uzun süre uykusuz kalıp, ertesi gün yine yoğun tempoda işe başlamak ve gün içinde dalgalı seyirde yaşam temposunu ayak uydurmaya çalışmak, hatta uzun süre uykusuz araba kullanmak da yine kısmen de olsa Jet-lag'ı meydana getirebiliyor İşte bu biyolojik saati dengeleyen tek faktör ise melatonin hormonudur Özellikle, pilotlar ve sürekli yolculuk yapmak zorunda kalanlar, vücut saatini dengeleyen bu hormonu güçlendirmek için dış takviye yaparlar

Jet-lag denilen "biyolojik saat" hadisesinin sebebi olan bu hormon, aynı zamanda diğer antioksidan tesirlerini güçlendiriyor, kanserli hücrelere karşı müthiş bir koruma sağlıyor, üreme sistemiyle bağlantısından tutun da yorgunluk, isteksizlik gibi durumların nedenlerini oluşturabiliyor Ayrıca, bu hormon yaşlanmayı geciktirici etkisinden dolayı da üzerinde önemle durulan bir hormondur

Melatonin, beyinde yalnızca geceleri ve karanlıkta salgılanır Yapılan çalışmalar melatoninin kanseri önleyici etkileri ve hücresel hasarın onarımında çok önemli rolü olduğunu, ayrıca bağışıklık sistemini destekleyici etkileri de olduğunu gösteriyor Yapılan hayvan deneyleri de melatoninin kanser ile direk ilişkisi olduğunu gösteriyor Ayrıca körlerin daha az kansere yakalanması da bunun bir göstergesidir

Melatonin hapları Amerika'da Jet-lag Sendromu ve kanser için takviye olarak kullanıldığı halde henüz Türkiye'de yaygınlaşmadı