Kronik Bronşit Nedir, Kronik Bronşit Tedavisi Ve Amfizem

Kronik Bronşit Nedir, Kronik Bronşit Tedavisi ve Amfizem

Kronik bronşitte solunum yollarında oluşan iltihap, hücre infıltrasyo-nu, ödem obstrüksiyona ve hava akımının güçlüğüne sebep olur Öksürük ve balgam hastalığın başlıca belirtileridir Kronik bronşit tanısı için öksürük ve balgamın yılın en az üç ayında ve bu süre günlerinin çoğunda mevcut olması ve en az üst üste iki yıl devam etmesi gerekir Kronik bronşit önemli bir hasta-lıktır, iş kaybına sebep olan hastalıkların en başında yer alır, insidensi yaklaşık %5'dir

Amfızemde akciğerlerde anatomik anormallikler gelişir, terminal bronşiyollere distal hava boşluklarında anormal genişlemeler ve alveol duvarların-da harabiyet oluşur

Etyoloji

Sigara, infeksiyon, hava kirliliği, meslek ve yaş kronik bronşit ve amfi-zem etyolojisinde yer alan başlıca etkenlerdir

Sigara Kronik bronşit ve amfızem etyolojisinde en ön sırada yer alır Sigara içenlerde kronik bronşit 15-20 kat fazladır Sigarayı bırakınca kronik bronşit insidensi ve mortalitesi azalır

İnfeksiyon özellikle ciddi çocukluk infeksiyonlarının örneğin kızamık, boğmaca, pnömoni, virüs infeksiyonlarının, tüberkülozun ve üst solunum yolları infeksiyonlarının (diş iltihapları, gingivit, sinüzit) kronik bronşit etloyoj isinde önemli bir yeri vardır

Hava kirliliği ve meslek

Kentlerde yaşayanlarda kronik bronşitin fazla olmasının önemli bir nedeni hava kirliliğidir Maden ocaklarında çalışanlarda, meslekleri gereği or-ganik ve inorganik toz inhale edenlerde kronik bronşit insidensi artar

İklim değişiklikleri, özellikle fazla nemli (sis) ve soğuk havalar öksü-rük, balgam, hırıltı ve dispnenin artmasına ve kronik bronşitin alevlenmesine sebep olur Hastalığı ilerlemiş olanlar böyle havalarda evlerinden dışarı çıka-mazlar

Patoloji, Amfizem Akciğer Amfizemi

Kronik bronşitte yapışkan ve koyu bir mukus bronş boşluğunu daraltır İnfeksiyonla komplike vakalarda mukus pürülan olur Mukoza ödemlidir Epi-telyum ve bronş bezlerinde hiperlazi ve hipertrofı oluşur Bu nedenle bronş be-ziyle bronş duvarı arasında oran artar Bu oran (Reid indeksi) normalde 025'dir Kronik bronşitte 0,36 'dan fazladır

Amfızemde irreverzibl anatomik değişiklikler izlenir Solunuma katkısı olmayan distal hava boşluklarında anormal genişlemeler, alveollerde harabiyet vardır Anatomik homojen bir bozukluk yoktur Amfızemin başlıca türleri sentrilobüler ve panlobülerdir Sentrilobüler amfızemde hava boşluk-larında genişleme ve respiratuvar bronşiyollerin bulunduğu bölgede ve bun-ların çevresindeki kapilerlerde harabiyet vardır Panlobüler amfızemde harap olmuş ve genişlemiş hava boşlukları ve bronşiyoller lobüllerin ortasında top-lanırlar Özellikle hastalığın ileri dönemlerinde bu iki tür birlikte bulunur Büllöz, fokal, alveoler-duktus, konjenital ve ünilateral (Swyer-James veya Macleod sendromu) amfızemler daha seyrek görülen türlerdir

Klinik Belirtiler, Kronik Bronşit Belirtileri, Amfizem Hastalığı

Kronik bronşitin başlıca belirtileri öksürük, balgam ve dispnedir Çok kez pek belirli olmayan öksürük ve balgam giderek daha belirgin olur ve hasta-lar eski hallerine dönemediklerini söylerler Önceleri günün bazı saatlerinde olan öksürük günün diğer saatlerinde de izlenir ve hastayı uykudan uyandırır Kışın hemen herkesi yoklayan üst solunum yolları infeksiyonları kronik bron-şit hastalan için önemli bir sorundur İklim değişiklikleri, özellikle fazla nemli (sis) ve soğuk havalar hastalık belirtilerinin artmasına sebep olur Kronik bron-şit hemoptizi yapan hastalıkların başında gelir Bu hastalarda yaklaşık %15 he-moptizi izlenir Hemoptizi genellikle azdır, balgamın kanla boyanması şeklin-dedir Kronik bronşitin ileri dönemlerinde hastalar zayıflarlar; başlıca neden-leri hipoksemi, infeksiyonlar, diyaframa fonksiyon bozukluğu ve diğer komp-likasyonlardır Bazı hastalarda tambur çomağı deformasyon (çomaklaşma) hu-sule gelir

Amfizem genellikle sinsi başlar, yıllarca hastalık belirtileri sezilmez Hastalık çok kez kronik bronşit ve astma ile birlikte bulunur Dispne, öksürük, balgam ve hırıltılı bir solunum kronik obstrüktif akciğer hastalığının başlıca belirtileridir Saf amfızemde başlıca sorun dispnedir Genellikle 50 yaşlarından sonra başlar ve giderek ilerler Dispne derecesi ve amfızemin ciddiliği arasında yakın bir ilişki vardır Dispne önce eforla, sonraları basit günlük hareketlerde sezilir Giderek ilerler ve hasta istirahatta dispneden, havasızlıkdan yakınır Nefes darlığı soğuk, nemli havalarda daha belirgindir

Kronik bronşit ve amfizem hastalarında respiratuvar infeksiyonlara da-yanıklılık azalmıştır

Bazı amfizem vakalarında kronik bronşit belirli değildir veya yoktur Bu hastalar büyük bir çaba ile ventilasyon yaparak arter kan gazlarını normal düzeyde tutmaya çalışırlar Renkleri normal veya polisitemi nedeniyle normal-den daha pembedir Bu hastalara "Pembe soluyan veya amfizem tipi (A tipi) " adı verilir Kronik bronşitin ön planda olduğu diğer bir amfizem türüne "Mavi soluyan veya bronşit tipi (B tipi) " amfizem adı verilir Bu hastalarda pnömoni değişiklikleri, fizyolojik sağ-sol şant dolaşım anormallikleri, hipok-semi (syanoz - mavi bir görünüm), pulmoner hipertansiyon ve kor pulmonale, A tipi amfızemden daha sıklıkla izlenir

Amfızemin ileri dönemlerinde hastalar yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık ve kilo kaybından şikayet ederler Bu belirtiler az beslenme, hareket güçlüğü, sinsi infeksiyonlar ve hipoksemiyle ilgilidir

Fizik Bulgular

Kronik bronşit hastalarında en önemli bulgu, özellikle ekspirasyonda sibilan ve ronflan railerin duyulmasıdır Bu railer akciğer tabanlarında daha çokdur Bazı hastalarda oskültasyonda solunum seslerinin azaldığı izlenir Kronik bronşitin ileri dönemlerinde oluşan amfizem komplikasyonuyla ilgili belirtiler ve bulgular gelişebilir Bu vakalarda toraksda fıçı şeklinde bir de-formite, kifoz (toraks ön-arka çapında artma) ve kaburgalarda horizontal bir durum husule gelir Genellikle toraks hareketi azalmıştır Yardımcı solunum kaslarının solunuma katkısı belirgindir Diyafrağmalar aşağı durumda oldu-ğundan karaciğer kostalar kenarından birkaç parmak aşağıya itilmişdir Bronşit hastalarında solunum sesleri azalabilir, ancak en önemli bulgu ronflan ve sibi-lan railerin duyulmasıdır

Kronik bronşitin ileri dönemlerinde hastalar zayıflar Bu zayıflamada hipokseminin, infeksiyonların, diyaframa fonksiyon bozukluğunun ve diğer komplikasyonların etkileri vardır Bazı vakalarda parmak uçlarında tambur ço-mağı deformite (çomaklaşma) husule gelir Ancak böyle bir deformite ön-celikle kanser veya bronşektaziyi düşündürmelidir

Fizik bulgular ilerlemiş amfızemde daha tipiktir Göğüs ön-arka çapı genişler fıçı şeklini alır, toraks vertebralarında kifotik bir deformite oluşur Solunum hareketi üst toraksda daha belirgindir Alt kaburgalarda paradoksal bir hareket vardır (inspirasyonda kostalar kenarı genişleyeceğine içeri doğru çekilir) Bu içeri çekilme fazla hava (hiperinflasyon) nedeniyle yassılaşmış ve aşağıya itilmiş diyafragmaların inspirasyonda kasılmasıyla ilgilidir Hasta yar-dımcı solunum kaslarını kullanır Çok ilerlemiş amfizem hastasının oturuşu ka-rakteristiktir: hasta öne doğru eğilerek ve omuzları kalkık oturur, böylece karın kaslarını kasarak ekspirasyonu kolaylaştırmaya çalışır Solunumun ekspirasyon dönemi uzamıştır Hasta dudaklarını ıslık öttürür gibi büzerek ağzından ekspirasyon yapıp, intratorasik basıncı daha yüksek düzeyde tutarak hava çıkışını kolaylaştırır, yani ekspirasyon güçlüğünü önlemeğe çalışır Hastada belirli bir solunum güçlüğü vardır Sternokleidomastoid, pektoral, interkostal ve karın kaslarının kasılması belirgin bir şekilde görülür Esnekliği azalmış, katılaşmış toraks inspirasyon durumunda kalmış (kilitlenmiş) gibidir

Palpasyonda toraksın az genişlediği, vibrasyonun azaldığı izlenir Kalp tepe vurumunun palpasyonu güçtür veya palpe edilemez Perküsyonda hipersonorite veya timpanik ses alınır, diyafrağmalar normal düzeyden aşağıdadır ve hareketleri azalmıştır Karaciğer ve kalp matitesi azalmıştır Oskültasyonda ekspirasyon süresi uzamıştır Kalp yetersizliği vakalarında sağ kalp hipertrofı-si, hepatomegali, perifer ödem vardır

Radyolojik Bulgular

Kronik bronşitte akciğer radyografisi daha çok başka bir hastalık olup olmadığına yararlıdır Vakaların %40'nda normaldir Başlıca anormallikler tübüler gölgeler ve akciğer çizgilerinde artma, vasküler eksiklikdir Bronkogra-fıde genişlemiş bronş bezlerinin kontrast madde ile dolmasıyla bir divertikül görünümü "bronşiyal divertikülosis" ve mukusla tıkanan bronşun birden son-landığı, ampute olduğu izlenebilir Genişlemiş bronşlar silendirik bronşektaziye benzer

Amfizemde başlıca 4 grup radyolojik anormallikler oluşur:

1- Hiperinflasyon (akciğerlerin fazla hava ile şişmesi) Radyografide fazla havalı siyah bir görünüm, diafrağma kubbesinin yassılaşması, kostofrenik sinüslerin daha az belirgin olması ve kostalar aralıklarının artması izlenir La-teral radyografide retrosternal, retrokardiak hava boşluğunun arttığı, sternumun öne itildiği ve toraks vertebralannda kifoz görülür

2- Kardiovasküler anormallikler Akciğer periferinde vasküler göl-geler azalır, kaybolur (oligemi) Bazı bölgelerde ise damar gölgelerinde belir-ginlik oluşur Damar anormallikleri daha çok alt loblarda görülür Pulmoner hipertansiyon gelişmişse hilus arterleri genişler

3- Akciğer çizgilerinde artma Bronş ve damar anormallikleriyle ilgilidir, "bronkovasküler çizgilerinde artma" olarak tanımlanır Genellikle kronik bronşitle ilgilidir

4- Bül Yaygın amfızem vakalarında daha çok görülür Büller içi hava dolu lokal kistik boşluklardır Duvarları kıl gibi incedir Tomografi ile daha kolay teşhis edilirBüllerin çapları 1-2 sm'den tüm bir hemitoraksı kaplayacak kadar büyük olabilir Tek veya mültipldir

Laboratuar Bulguları

Kronik bronşitin erken dönemlerinde balgam mükoid ve köpüklüdür, akut alevlenmelerde pürülan olur Kronik bronşitin son dönemlerinde balgam sürekli mükopürülan nitelik kazanır Balgamda en çok görülen iltihap hücreleri polimorf çekirdekli lökositlerdir Balgamda sık sık kültür ve ilaç duyarlığı (antibiogram) incelenerek uygun antibiotik tedavisi yapılmalıdır Kültürde üre-yen bakteriler çok kez streptokokus pnömonia ve hemofılus inflüenza'dır Akut infeksiyon komplikasyonu olunca kanda lökositler artar Eozinofıli olan vakalarda reverzibl bronş daralması (hırıltılı solunum-astma ) vardır Bu has-talar bronkodilatör tedaviden yararlanırlar Hematokrit artması kronik hipok-semiyi endike eder

Amfizemde infeksiyon komplikasyonu varsa hafif lökositoz oluşur Nötrofıller artar Hipoksemi olan vakalarda hematokrit yükselir Bazı amfızem ve kronik obstrüktif akciğer hastalarında alfa 1- antitripsin maddesi ek------

Ciddi amfizem dönemlerinde (örneğin kor pulmonale) EKG'de P dalgası ve QRS komplekslerinde anormallikler oluşur

Akciğer Fonksiyonları

Kronik bronşit'in ilk dönemlerinde solunum fonksiyon testlerinde be-lirli anormallik izlenmez Hastalık ilerledikçe zorlu vital kapasite 1 saniye (ZVK1) %75 altına düşer, akım-volüm eğrilerinde ekspirasyon akımları azalır ve rezidüel volüm artar Daha ciddi vakalarda difuzyon kapasite, arter kanında 02 basıncı (Pa 02) azalır ve C02 basıncı (Pa C02) artar

Amfizem tanısı ve derecesinin saptanmasında akciğer fonksiyon test-lerinin(AFT) önemli bir yeri vardır Koroner hastalığında EKG nedenli önemli ise amfizemde AFT o denli önemlidir Amfizemde total akciğer kapasitesi (TAK) artmıştır ve bu artış genellikle rezidüel volümün (RV) artmasıyla ilgili-dir Böylece RV/TAK oranı artar Hastalığın erken dönemlerinde vital kapasite (VK) normaldir, amfızem proçesi arttıkça VK azalır

Amfızemde obstrüktif anormalliğin değerlendirilmesinde zorlu vital kapasite 1 Saniye ve akım-volüm eğrileri pratikte en çok kullanılan testlerdir Hastalık ciddileştikçe difüzyon kapasite azalır, ve arter kan gazları analizinde önce P02 nin azaldığı (hipoksemi), daha ileri hastalık döneminde ise PC02 nin arttığı (respiratuvar asidoz) izlenir

Tedavi ve prognoz

Sigaranın bırakılması kronik bronşit ve amfızemin prevansiyonu, yapı-lacak tedavinin daha etkili ve prognozun daha iyi olması bakımından önemli-dir Prevansiyonda, hava kirliliği, infeksiyon ve sosyo-ekonomik koşullarda göz önünde bulundurulmalıdır Tekrarlayıcı infeksiyonu olan kronik bronşit vakalarında intermitan nitelikde uzun süre antibiotik tedavisi uygulanır Örne-ğin özellikle kışın her ay 5-7 gün antibiotik verilir Akut bir infeksiyon olunca antibiotik tedavisine başlanır ve hasta eski durumuna döndüğü zaman (genel-likle 7-10 gün) tedavi kesilir Sık sık inflüenzaya yakalananlarda, ciddi kalp ve akciğer hastalığı olanlarda, diabet hastalarında ve yaşlı kronik obstrüktif akci-ğer hastalarında yılda bir kez, kış dönemine girmeden önce (ekim sonu ve kasım ayında) multivalan inflüenza aşısı koruyucu bir etki gösterir Bundan başka, KOAH'nın önemli bir komplikasyonu olan pnömoni prevansiyonu için yılda bir kez pnömoni aşısı yapılır

Hırıltılı bir solunumu olan veya özgeçmişinde astma nöbetleri bulunan hastalar bronkodilatör tedaviden daha çok yararlanırlar Bronkodilatör ilaç te-davisinden sonra zorlu vital kapasitesi 1 Saniye (ZVK1) ve hava akımını öl-çen testlerde belirli bir düzelme olması kronik obstrüktif akciğer hastalığına (KOAH) astma katkısını doğrular Bu bulgu tedavi programına yardımcı olur Başlıca bronkodilatörler beta-adrenerjik ajanlar, teofilin ve antikolinerjik ajan-lardır Ekspektoran ilaçlar balgamı sulandırarak yapışkanlığını azaltır ve dışarı çıkarılmasını kolaylaştırır En iyi ekspektoran (sulandırıcı) sudur, günde 8-10 bardak su, bu amacı sağlar Hipoksemik hastaya oksijen tedavisi gerekir Has-tayı ideal ağırlıkta veya bunun altında tutmalıdır En önemli solunum kası olan diafrağma aktivitesi şişmanlarda azalır Rehabilitasyon ve genel egzersizler hastanın fizik aktivitesini arttırır, öksürük, balgam ve dispne gibi şikayetleri azaltır ve psikolojik olumlu bir etki sağlar

Üst solunum yolları infeksiyonları, vejetasyon, nasal septum deviasyonları, paranasal sinüzitlerin tedavisinin kronik obstrüktif akciğer hastalığı kontrolünde önemli bir yeri vardır Alkolün kronik obstrüktif akciğer hastalığının ilerlemesine etkisi vardır, içilmemelidir

Kronik obstrüktif akciğer hastalıklarının prognozunda başlıca etken bronş ve akciğer infeksiyonlarıdır Hastalığın infeksiyonla veya başka bir ne-denle alevlenmesi bir konjestif kalp yetersizliğine sebep olursa prognozun kötü bir yönde olduğunu endike eder Kilo kaybı kötü bir prognoz belirtisidir Oksi-jen metabolizmasındaki yetersizlikle ilgilidir Hastalığın oluşu ve prognozunda sigaranın önemli etkisi vardır