Zihin Yavaşlamasını Engellemek Sizin Elinizde

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof Dr Ahmet Çelikkol, bedenin olduğu gibi zihnin de egzersizle güçlendirilebileceğini söyledi

Prof Dr Çelikkol, beden egzersizinin, önemli oranda ruh sağlığını da güçlendirdiğini, depresyon gibi ruhsal bozuklukta yararlı etkiye sahip olduğunu belirterek, zihin sağlığı için de zihin egzersizinin ihmal edilmemesi gerektiğini ifade etti

Zihnin yıllar içinde yıprandığını, hatırlama ve sorun çözme kapasitesinin yavaşladığını belirten Çelikkol, ''beden yıpranmasını yavaşlatabildiğimiz gibi, zihin yaşlanmasını yavaşlatmamız da elimizdedir'' dedi

Çelikkol, beden için nasıl egzersiz yapılıyorsa, zihin sağlığı için de egzersiz yapılması gerektiğini belirterek, şunları söyledi:

''Beden jimnastiği, belirli kurallar içinde yapıldığında, beden sağlığımızı her anlamda nasıl yükseltiyorsa, zihin jimnastiği de zihin sağlığımızı yükseltir Bu amaçla zihnimizi çalıştırmalıyız Satranç gibi oyunlar, okuma, yazma, tartışma, sanat uğraşıları, sosyal uğraşlar, bilmece çözme, değişik beyin jimnastiği örnekleridir Amacı belirledikten sonra, siz kendinize uygun başka zihin jimnastikleri de bulabilirsiniz Gazete ve dergilerde yer alan bilmeceler de bu kategoridedir ama bu bilmeceler üstünkörü hazırlanıyorsa, birkaç ay içinde kendini tekrarlamaya başlar Bir bilmece meraklısına sorarsanız, birçok bilmecenin cevabı belleğinde hazırdır O zaman artık bilmece çözme amacına ulaşmış demektir, sonrası çok yararlı olmaz Boş bir makilik alanda yürümeye kalksanız çalılardan, taşlardan yürüyemezsiniz Eğer bu makilikte sürekli, düzenli yürümeye başlarsanız makilikte geçitler oluşmaya başlar ve kolaylıkla yürüyebilmeye başlarsınız Beynimiz de böyle çalışır''

İnsan beyninde yüz milyar nöron (gerçek beyin hücresi) bulunduğuna dikkati çeken Çelikkol, ''beyin hücrelerimiz arasındaki bağlantı, zihnin çalışmasıyla oluşmakta ve artmaktadır Bir kişi, diyelim keman çalmayı öğrendiyse, beynin ilgili alanının nöronları arasındaki bağlantılar artar Şimdilerde modern görüntüleme teknikleriyle bu gelişmeyi kolaylıkla saptayabilmekteyiz Mesela kolunu kaybeden bir insanın ayağıyla yazı yazabilme becerisini kazanması bu şekilde olmakta, beyin de olumlu anlamda yeni, ileri bir yapılanma içine girmektedir'' diye konuştu

Çelikkol, müzik aleti çalmayı öğrenerek, sürekli okuyarak, yazarak, konuşarak, tartışarak, bilmece çözerek, sosyal faaliyette bulunarak, hayvan besleyerek nöronlar arasındaki bağlantıların artırabileceğini ifade ederek, beynin ve bu yolla zihnin güçlendirebileceğini söyledi

PANİK BOZUKLUĞU ve AGORAFOBİ

Tanım ve Klinik
Somatik belirtilerin de eşlik ettiği yoğun korku ya da rahatsızlık dönemlerine panik atak denmektedir Ataklar sırasında şiddetli bir ölüm, kontrolünü kaybetme ve çıldırma korkusu vardır Anksiyetenin psişik belirtileri denilen bu belirtilerin yanında, baş dönmesi, bayılacakmış gibi olma, boğuluyormuş hissi, nefes darlığı ya da soluğun kesilmesi, çarpıntı, göğüste sıkıntı ya da ağrı, bulantı ya da karın ağrısı, terleme, titreme uyuşma ve karıncalanma gibi fiziksel belirtilerin bir kısmı da panik atağa eşlik eder Ölümün kalp ya da solunum yetmezliğinden olacağına inanan hastalar, çarpıntı ve göğüs ağrısı gibi anksiyetenin fiziksel belirtilerini yaklaşan ölümün delilleri olarak algılarlar Hasta telaşlı ve şaşkın bir halde bulunduğu ortamdan kurtulmak ve yardım sağlamak için aşırı bir gayret gösterir Panik atak sırasında, hiperventilasyonun oluşturduğu alkaloza bağlı belirtiler gelişebilir ve %20 olguda senkobal bayılmalar görülebilir Ataklar esnasında hastalar konsantrasyon, hatırlama ve konuşma güçlüğü çekerler
Fobik, obsessif-kompulsif, depresif bozuklukta, posttravmatik stres bozukluğunda, madde kullanımı ya da yoksunluğunda ve miyokard enfarktüsü gibi çeşitli tıbbi hastalıklarda da panik ataklar ortaya çıkabilmektedir Bu hastalıklarda ortaya çıkan panik ataklarda korku duyulan bir nesne ile karşılaşma, aşırı kirli bir madde ile temas etme gibi panik oluşturan bir neden vardır Bir neden olmadan ve beklenmedik zamanlarda ortaya çıkan tekrarlayıcı panik atakları panik bozukluğun tipik özelliğidir Panik bozukluğundaki ataklarda da aşırı fizik uğraşı, cinsel ilişki, ani ve aşırı ışığa maruz kalma gibi heyecan oluşturan durumlar ile olağandışı yeme, uyku, kafein, nikotin ve çeşitli madde kullanımı gibi faktörlerin panik atakları tetiklemesi mümkün olabilmekle birlikte, panik bozukluğu tanısı için en azından ilk ataklarda bu tür bir etkenin bulunmaması gerekmektedir
Panik bozukluktaki ataklar günde birkaç ile yılda birkaç arasında değişkenlik gösteren sıklıkta olabilir Panik atak genellikle 10 dakika içinde hızla en şiddetli düzeye ulaşır, 20-30 dakikada yavaş yavaş, bazen de aniden kendiliğinden düzelir Atakların 1-15 saat kadar devam etmesi enderdir Panik bozukluğu tanısı koyabilmek için panik atak ya da atakları izleyen, yeni atak olur endişesi, atak sonucu ölüm, çıldırma gibi korkular ya da atak gelmesin diye yaşam tarzındaki değişiklerin yapıldığı en az bir ay süren bir dönemin olması gerekmektedir
Panik atak gelince kaçmanın ve yardım sağlamanın zor olacağı yerlerde bulunmaktan korkmaya agorafobi denir Agorafobik hastalar panik gelince doktora ulaşamam korkusu ile sinema, tren ve uçak yolculuğu, kırlarda, kalabalık cadde ve dükkanlarda dolaşma, asansör, tünel gibi yerlerde bulunma şeklindeki etkinliklerden kaçınırlar ya da zorunlu hallerde çok sıkıntı çekerek bu durumlara katlanırlar Ağır olgular hiç evden çıkmayabilirler
Agorafobinin bulunduğu panik bozukluğuna ”Agorafobi ile Birlikte Panik Bozukluğu”, bulunmadığı durumlara ise ”Agorafobi Olmadan Panik Bozukluğu” adı verilmektedir Hiç panik atak geçirilmemiş olmasına karşın agorafobi bulunması ise ”Panik Bozukluğu Olmadan Agorafobi” olarak nitelendirilir Bazı araştırıcılar panik bozukluğunda, agorafobinin panik ataklara mutlaka eşlik ettiğini ileri sürmekle birlikte, bugün kabul edilen agorafobi olmadan da panik atakların bulunabileceğidir Agorafobi genellikle panik atakların başladığı ilk yıl içinde ortaya çıkmaktadır