Panik Bozukluğu Nasıl Bir Hastalıktır?

Panik Bozukluğu Nasıl Bir Hastalıktır?

Panik bozukluğu psikiyatristler tarafından iyi bilinen ve çok sık görülen bir rahatsızlıktır Öyle ki, toplum içinde herhangi 100 kişinin yaklaşık 3-4’ ü bu hastalığı ya daha önce geçirmiştir ya da halen bu hastalığı yaşamaktadır Her yaşta başlayabilmekle birlikte en sık 20-35 yaşları arasında başlar Kadınlarda, erkeklere göre 2-3 kat fazla görülür

PANİK ATAK TÜRLERİ

1-Beklenmedik Ataklar: Nedensiz, birden ortaya çıkan nöbetler, Panik Bozuklukta bu tür ataklar vardır
2-Duruma bağlı olanlar: Korkulan bir kedi, köpek veya başka bir nesneyle yada bir durum karşılığında ortaya çıkar
3-Durumsal yatkınlık gösterilen panik ataklar: Genellikle destekleyici bir etken vardır, ama her zaman panik oluşmaz, örneğin araba kullanırken panik atak oluşmaktadır, bazen araba kullandıktan sonra atak geçirmektedir

Panik Atağın 13 bedensel bilişsel belirtisi vardır Bunlardan 4 tanesinin olması nöbet için yeterlidir çoğunlukla 7-10 arası belirti yaşanmaktadır Nöbet hızlı başlangıçlıdır, 10 dakikada zirveye çıkar Bazen yarım-veya bir saat sürebilir

Panik Atağının Belirtileri Nelerdir?

Göğüs ağrısı yada göğüste sıkışma
Çarpıntı, kalbin kuvvetli yada hızlı vurması
Terleme
Nefes darlığı yada boğulur gibi olma
Soluğun kesilmesi
Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecek yada bayılacak gibi olma
Uyuşma yada karıncalanma
Üşüme, ürperme yada ateş basması
Bulantı yada karın ağrısı
Titreme yada sarsılma
Kendini yada çevresindekileri değişmiş, tuhaf ve farklı hissetme
Kontrolünü kaybetme yada çıldırma korkusu
Ölüm korkusu
Bir panik atağında bu belirtilerden en az 4 yada daha fazlası bulunur
Dörtten daha az belirtinin görüldüğü ataklara ise kısıtlı panik atağı adı verilir

PANİK BOZUKLUKTA SOSYAL-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER:

-Panik Bozukluğu her yaşta başlayabilir
-En sık 20-30 yaş arasında başlar, yaş ilerledikçe başlama oranı düşer
-Etnik, kültürel farklılıklar çok önemli bulunmamıştır
-Şehir yaşamında, kırsal bölgelere göre daha sık görülmektedir
-Ekonomik durumla bağlantısı bulunamamıştır
-Eğitim düzeyiyle panik bozukluğu arasında direkt bir ilişki saptanmamıştır
-Evli insanlarda, dul yada boşanmış insanlara göre daha az görülmektedir, (bir çalışmada boşanmış yada dullarda 5 kat daha fazladır)

PANİK ATAĞIN GELMEMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN DAVRANIŞLAR

PANİK BOZUKLUKLU HASTALARIN DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞ ÖZELLİKLERİ:
Panik Bozukluğu olan hastalar, yaşadıkları panik ataklar nedeniyle zamanla yaşamlarında bazı değişiklikler yaparlar Çok şiddetli ölüm korkusu veya kontrolünü yitirme duygusu yaşadıklarından düşünce davranışların da aşırılıklar abartılar, korkular, dikkati çeker, fakat bütün bunlar hastanın elinde ve iradesinde değildir Yapılan panik tedavisiyle bütün belirtiler ortadan kalkar
Örnekler: "Her an bana bir şey olabilir, düşüp bayılırım" korkusuyla aşağıdaki davranışlar geliştirilir:
Yanında su taşıma,
Sürekli kalbini ve nabzını dinleme ve tutma,
Tansiyon aletiyle dolaşma, sürekli tansiyonunu ölçme ve ölçtürme,
Yakınlarının adreslerini, telefonlarını özel bir şekilde yanında taşıma,
Panik krizi yaşanır endişesiyle cinsel ilişkiden kaçma, sportif aktiviteleri bırakma,
Sürekli yanında birilerinin bulunmasını isteme, yalnız kalamama, sokağa çıkamama, kalabalık, kapalı yerlere girememe, toplu taşıma vasıtalarına binememe
Bulunduğu muhitten uzağı gidememe,
Tatile seyahate çıkamama,
Birçok sağlık sigortasına üye olup, kartları yanında taşıma,
Bir yere gideceği zaman sağlık kuruluşlarının olduğu güzargahlar dan gitme,
Sık sık, acil ünitelerine başvurup kalp grafikleri (EKG) çektirme, Check-Up,lar Yaptırma,
Berbere diş hekimine gidememe,
Boğazını sıkan bir şey giyememe,
Sütyen takmaktan sıkıntı duyma,
Camiye gidememe, veya en arka safta namaz kılma,
Cenaze arabası, ambulans, itfaiye aracı görünce hastanelere gidince fenalaşma hissi,
Uykuda panikle ölürüm diye uyumama ve uykusunu kaçırma,
Tansiyon yükselecek, kalp krizi geçirilecek veya felç kalınacak korkusu ile aşırı rejim-diyet uygulaması (bazı panik krizlerinde tansiyon ciddi bir şekilde yükselmekte ve yapılan kan tahlillerinde kolesterolda yüksek çıkmaktadır),
Tv'lerdeki, basındaki intihar, cinayet, felaket haberlerinden aşırı etkilenme, onlar gibi olma korkusu,
Otomobilde panik yaşarım korkusu ile, otomobiline binememe, otomobilini satma,
Uçağa, vapura binememe,
Tek başına banyo yapamama, tuvalete gidememe, kapıda birisini bekletme,
Bayılırım, ölürüm diye aylarca banyo yapamama,
Panik krizi geçtikten sonra, aşırı yorgunluk, keyifsizlik halinin ortaya çıkması
Tünellerden, köprülerden geçememe, yüksek yerlere çıkamama Kendisini aşağı atma korkusu,
Panik anında bayılırım korkusuyla organlarını ve cildini belli etmeyecek giysi giymek
Değerli takı takmamak,
Panik sürecinde tuvalete gitme isteği,
Daha fazla güvenebileceği birilerinin yanına taşınma (aileden biri, doktoru ya da hastanelere yakın)
Kriz süresince bildiği bütün duaları okumak,
Uyumadan önce dua etmek Birgün panikle ölebilirim diye yakınlarına ve sevdiklerine servetini dağıtma ve vasiyet yazma
Her gömleğinin, ceketinin cebine kriz anında kullanılmak üzere ilaç koyma,
Issız ve şehirden uzak yerlere gidememe
PANİK BOZUKLUKTA TEDAVİ

Panik atak kesinlikle kontrol altına alınabilir
Tedavide Temel ilkeler şunlardır:
1-Panik atakları ortadan kaldırmak
2-Sürekli atak yaşayacağım diye bunaltı, kaygı yaşamayı önlemek
3-Panik atak korkusuyla yapılmayan davranışların yapılır hale gelmesi (tek başına yola çıkabilmek, kapalı mekanlara girebilmek, yalnız kalabilmek gibi )
4-Panikle birlikte görülebilen diğer bedensel ve psikolojik sorunları gidermek
5-Zamanla paniği önemsemeyecek ve unutacak seviyeye gelmek
6-Panikten dolayı bozulan aile, iş-sosyal yaşamın eskisi gibi normalleşmesi
7-Hiçbir panik belirtisi ve davranışı olmadığı halde tedaviye bir süre daha devam ettirmek

Hasta-hekim arasında çok iyi bir iletişim olmalıdır Hasta hekimine her an ulaşmalıdır
Tedavide kullanılan ana ilaçlar antidepresanlardır Yardımcı olarak; sakinleştiriciler, yatıştırıcılar, bedensel belirtileri önleyen ilaçlar kullanılır
Antidepresanların bir kısmı eski kuşak ilaçlardır (Anafranil, tofranil, ludiomil, insidon, laroxyl, tolvon gibi )
Yeni kuşak, ilaçlar (efexör, seroxat, cipram, remeron, prozac, lustral, serzone, faverin, gibi )
Bu ilaçların bir kısmı paniği tedavi eder Hekimin yaptığı muayene ve tecrübesi sonuca en uygun ilaç seçilir Bir ilaç her hasta da aynı sonucu vermeyebilir
İlaçların bir kısmı (eski kuşak) başlangıçta belirtileri arttırabilir, ağız kuruluğu, sıcaklık hissi, terleme, kiloartışı , kabızlık, cinsel problemler yapabilir Yeni kuşakta bulantı, titreme, cinsel problemler, kilo artışı gibi yan etkileri olabilir Bunlar kalıcı değildir Bir süre sonra azalabilirler
Panik bozuklukta ilaç tedavisinin en aşağı bir buçuk yıl olması gerekir
-Hekim önerisi dışında kesinlikle ilaç almamak gerekir
-Panik belirtileri düzelir düzelmez ilaçları ne azaltmak nede kesmek gerekir Yoksa kısa sürede tekrarlar
-Yardımcı ilaçlar yeşil reçeteye tabi olanlar (Xanax, diazem, nervium benzeri ilaçlar)
Ve bazı kalp-tansiyon ve mide ilaçlarıdır Bunların kısa süreli kullanılması gerekir
-Başka hastalıklarınız nedeniyle ilaç alacaksanız doktorunuza danışın
-ilaçlar zamanla iştahınızı arttırır Özellikle -tatlıya- karşı dayanılmaz istek olur Bunun için tedbir alın bol su için, meyve ağırlıklı beslenin
İlaç tedavisi dışında -bilişsel, davranışsal, terapi'nin panikte iyi sonuç verdiği bilinmektedir
Burada kişinin bedensel belirtileri algılama ve onlara "kötü anlamlar yükleme" olayı anlatılır
Düşünce, beden ve belirtilerin ilişkisi; belirtilerini-düşünceyi nasıl etkilediği konuşulur Yani önce hastalığın nasıl oluştuğu, belirtilerinin anlamını ne olduğu ve nelere yol açamayacağı anlatılır Daha sonra kaçınma davranışlarının nasıl yok edileceğini geçilir Bunları mutlaka bir terapistle birlikte yürütmek gerekir !!

Terapiye istekli ve azimli olduktan sonra bir ayla üç ay arasında epey yol alınır
-Paniğin süresi ne kadar olursa olsun, tedavi edilebilir

Doktorunuz önermedikçe korkularınız ile baş etmek için kalp, tansiyon, çarpıntı ilacı, vitamin, sakinleştirici ilaç ya da alkol kullanmayınız yada gerekir diye yanınızda taşımayınız
Sadece doktorunuzun önerdiği ilaç ya da ilaçları kullanınız
İlacınızı doktorunuzun söylediği şekilde ve dozda kullanınız, o gün iyi ya da kötü oluşunuza göre dozu azaltıp arttırmayınız
Tamamen iyileşseniz bile doktorunuza danışmadan tedavinizi kesmeyiniz

Panik Bozukluk ( Panik Atak )
Yazar : Uzm Psk Umut Ulusu
PANİK BOZUKLUK NEDİR ? PANİK BOZUKLUĞU NASIL TANIMLAYABİLİRİZ ?
Panik bozukluk, bir tür kaygı bozukluğu olup özellikle gençlik döneminde çok sık rastlanan bir rahatsızlıktır Öncelikle “kaygı ve kaygı bozukluğu nedir” sorusunu açıklamakta yarar var
KAYGI: Kişinin davranışlarını ve sosyal hayatını kısıtlayan; stres, gerilim ve huzursuzluk halidir
Kişinin davranışlarını ve sosyal hayatını kısıtlayan gerilim ve huzursuzluk halinin temelinde, olumsuz yaşantılardan kaynaklanan abartılı düşünceler ve değerlendirmeler vardır İnsanın varlığını sürdürme mücadelesi evrimle birlikte başlamıştır Kaygı insan varlığının başlangıcından beri var olan bir tepkidir İnsanın varlığının ve yaşamının tehlikeye düşüğü durumda kaygı ortaya çıkmaktadır Yaşamın sürekliliği için belli düzeyde kaygının olması gerekmektedir Aksi takdirde kişinin tehlikelerden sakınması ve kendini koruması mümkün olmayabilir Örneğin ilk çağda insanların ormanda vahşi hayvandan kaçmak ve korunmak için belli düzeyde kaygı ve korkuya ihtiyacı vardı
Ne zaman ki kaygı kişinin davranışlarını ve sosyal yaşamını kısıtlamaya başlamışsa ve herhangi bir tehlike yokken de kaygı belirtileri ortaya çıkıyorsa, bu durum psikolojik bir rahatsızlık olmaya başlamış demektir

BELLİ BAŞLI KAYGI BOZUKLUKLARI:
· GENEL YA DA SÜREKLİ KAYGI BOZUKLUĞU
· FOBİLER
· OBSESSİVE-KOMPULSİVE BOZUKLUK
· PANİK BOZUKLUK (PANİK ATAK)
PANİK BOZUKLUK : Aniden ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan; kalp çarpıntısı, terleme, titreme, göğüs ağrısı, nefes almasa güçlük, kişinin kendini çıldıracakmış gibi hissetmesi şeklinde görülen yoğun bir kaygı nöbetidir

HANGİ BELİRTİLER PANİK BOZUKLUĞA İŞARETTİR ?
Kalp atımının aniden hızlanması ve kalp atımlarını duyumsama
Terleme
Titreme ya da sarsılma
Nefes darlığı yada boğuluyor gibi olma
Soluğun kesilmesi
Göğüs ağrısı yada göğüste sıkıntı hissi
Bulantı yada karın ağrısı
Baş dönmesi, sersemlik hissi, bayılacakmış gibi olma
Gerçek dışı duygulara kapılma ya da benlik algısında bozulma
Kontrolünü kaybetme ve çıldıracakmış gibi hissetme
Kalp krizi geçirme korkusu ve şiddetli ölüm korkusu
Kollarda ve tüm vücutta uyuşma – karıncalanma hissi
Üşüme, ürperme ya da ateş basması

Bu belirtilerden 4’ünün ya da daha fazlasının, birden başladığı ve 10 dakika içinde en yüksek düzeye ulaştığı yoğun korku ve huzursuzluk durumu Panik Bozukluğa işarettir
Bu belirtileri olanların en kısa zamanda bir psikolog ya da psikiyatriste başvurması en doğru olandır

HANGİ DURUMLARI PANİK BOZUKLUKTAN AYIRT ETMEK GEREKİR?
Panik bozukluğu olanlar sıklıkla hastanelerin acil servislerine başvurmaktadırlar Doktorlar bu kişilere fiziksel bir hastalığının olmadığını söylediği halde ikna olmazlar Doktorun uygun gördüğü tetkiklerin yaptırılmasından sonra (örneğin: çeşitli kan tetkikleri, tiroid gibi hormon tetkikleri, kardiyolojik ve nörolojik tetkikler) kişinin herhangi bir fiziksel rahatsızlığı yoksa az önceki saydığımız belirtilere panik bozukluk diyebiliriz
Ancak genel bir tıbbi hastalığın fizyolojik etkisiyle panik nöbetlere benzer nöbetler oluşmuşsa bunu Panik Bozukluktan ayırt etmek gerekir
Örneğin:
Troid fazlalığı (hipertroidi), kansızlık, demir eksikliği gibi çeşitli hormonal düzensizlik sonucunda panik bozukluğa benzer belirtiler görülebilmektedir
Madde bağımlılarında panik bozukluğa benzer belirtiler görülebilmektedir
Çeşitli kalp hastalıkları durumunda panik bozukluğa benzer belirtiler görülebilmektedir
Epileptik bozukluktan kaynaklı panik bozukluğa benzer belirtiler görülebilmektedir
PANİK NÖBETLERİ HANGİ DURUMLARDA ORTAYA ÇIKMAKTADIR?
Hiçbir neden olmaksızın aniden ortaya çıkan “BEKLENMEDİK PANİK NÖBETLER”
Kaygı ve korku yaratan bir duruma bağlı olarak ( örneğin yılan, fare veya köpek görme durumunda, korku verici durumu düşünme, stres ve üzüntü hali ) ortaya çıkan “DURUMA BAĞLI PANİK NÖBETLER”
Önceden panik nöbeti geçirilmiş bir ortam, kişinin ortama olumsuz koşullanmasına neden olabilmektedir Bu ortama tekrar giren kişi koşullanmışlık nedeniyle kaygı yaşamaktadır ve panik nöbeti geçirebilmektedir Yani kişi sürekli panik nöbetin geleceği kaygısını yaşamaktadır
Bu tür durumlarda bu kişiler genellikle bu ortamlara olumsuz koşullanırlar ve bu ortamlardan kaçmaya çalışırlar
Kahve, çay, kola, çikolata gibi kafeinli içecekler ve yiyecekler; madde ve alkol kullanımı da panik nöbetlerini tetikleyebilmektedir
Panik bozukluğu olanların özellikle kahve, kola, demli çay, çikolata gibi kafeinli içecek ve yiyecekleri ve alkollü içecekleri mümkün oldukça kullanmamaları gerekir

PANİK NÖBETLERİ HANGİ SIKLIKLA GÖRÜLÜR ?

Panik nöbetlerinin sıklığı ve şiddeti değişkenlik göstermektedir Bazı kişilerde aylarca süren bir zaman dilimi içerisinde ortalama haftada bir panik nöbet görülebilir Bazı kişilerde ise haftalar hatta aylar boyunca panik nöbet görülmeyebilir
Panik nöbetler ortalama 15-20 dakika sürelidir, ancak bazen bir veya iki dakika, bazen de bir saatten daha uzun sürebilir

PANİK BOZUKLUĞUN OLUŞMASINA NEDEN OLAN FAKTÖRLER NELERDİR?
Uzun süreli stres koşullarına maruz kalma
Savaş, kaza, tecavüz vs gibi geçmişte yaşanılan travmatik olaylar ve korkular
Heyecanlı, pasif ve içe dönük kişilik yapısı
Beyinde kimyasal iletimi sağlayan; nörokimyasal maddelerin işleyişinde bozulmaların olması
Ailesinde ve yakın akrabalarında panik bozukluk olanlarda genetik yatkınlık söz konusudur Olumsuz koşullara maruz kalmaları durumunda, bu kişilerde panik bozukluk görülme olasılığı yüksektir

PANİK BOZUKLUĞU KİŞİNİN YAŞANTISINDA NE GİBİ OLUMSUZ DURUMLAR YARATMAKTADIR ?
Doktorlar bu kişilere fiziksel bir hastalığının olmadığını söylediği halde ikna olmazlar ve hastanelerin acil servislerine ya da kardiyoloji servislerine başvururlar Bu nedenle zaman ve ekonomik açıdan kaybauğramaktadırlar
Bu kişilerde şiddetli ölüm korkusu nedeniyle çökkün ruh hali yani depresyon görülmektedir
Panik bozukluğu olanların bir çoğu sosyal ortamlara girmekten kaçınırlar Yalnız kalamama, sokağa çıkamama, kalabalık ortamlara girememe en belirgin görünen durumlardır
Panik bozukluğu olanların bir çoğunda agorafobi de görüldüğünden bu kişiler aylarca evden dışarı çıkmazlar Bu nedenle işini veya okulunu aksatırlar ya da bırakırlar

PANİK BOZUKLUĞUN TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜDÜR ?
Panik bozukluğu, tedavisi mümkün olan bir psikolojik rahatsızlıktır Rahatsızlığı olan kişinin öncelikle tedaviyi kabullenmesi ve rahatsızlığının psikolojik nedenlerden kaynaklandığına ikna olması gerekir Bu özellikle terapiler için çok önemlidir Panik bozukluğu olanlar için en uygun tedavi yöntemi; ilaç tedavisi ve psikoterapilerin birlikte yürütülmesidir
Panik bozukluğu tedavisinde kullanılan yeni kuşak antidepresan ilaçlar (SSRI) bağımlılık yapmazlar Yan etkileri ise son derece azdır ve tehlikeli değildir İstenildiğinde doktor önerisi ile rahatlıkla kesilebilirler
İlaç tedavisine ek olarak uygulanan psikoterapi ile kişinin olumsuz düşünce ve davranış biçimlerinin değiştirilmesi ve hastalıkla mücadele etmesi için daha aktif olması amaçlanır
Nefes alma ve çeşitli gevşeme egzersizleri, stresle başa çıkma yöntemleri ile kişinin rahatlaması sağlanır Ve hasta tekrar panik nöbetiyle karşılaştığında bu baş etme mekanizmalarını kullanarak kendini daha güçlü kılabilir
Yapılan araştırmalara göre, panik bozukluğun tedavisi için psikoterapilerin birlikte kullanıldığı ilaçlı tedaviler, psikoterapilerin kullanılmadığı ilaçlı tedavilere göre daha çok başarı sağlamaktadır
Kısaca Panik Bozukluğu, bir kalp hastalığı değildir
Panik atağı sırasında insanların öldüklerine, delirdiklerine ya da kontrol dışı davranışlarda bulunduklarına ilişkin hiçbir tıbbi bilgi yoktur Bu nedenle panik nöbeti sırasında; bunun ölümcül olmadığını, delirmeye yol açmayacağını hissettiğiniz sıkıntının sonunda geçeceğini düşünmelisiniz