Rezonans Kuramı

REZONANS KURAMI





Rezonans kuramı,kimyada,bir molekülün gerçek durumunun yalnızca bir tek yapı formülüyle değil,ama birkaç farklı yapının kombinasyonu halinde gösterilebileceğini ifade eden kuramBu kurama göre bir molekül birkaç yapı arasında rezonans halindedirya da yapıların bir rezonans hibrididirBir rezonans hibrit için hesaplanan enerji farklı yapıların enerjilerinden daha düşüktüryani molekül rezonansla karalı hale gelirFarklı yapılardan herhangi birinin enerjisiyle rezonans hibridinin enerjisi arasındaki fark,rezonans enerjisidir

Rezonans kuramının uygulandığı en tipik örnek,benzenin yapı formülüdürBenzenin altı karbonlu halka yapısında olduğunu ilk olarak 1865'te Alman kimyacı FA Kekule bulduBu yapının karbonun dört değerliğiyle uyumlu olması içinde halkada tek ve çift bağların ardışık olarak birbirini izlediğini düşündü1872'de de benzenin hiçbir izomerinin olmamasının nedenini açıklamak için benzenin aşağıda gösterilen iki biçim arasında salınım yaptığı düşüncesini geliştirdi

1920'den sonra bazı bilim adamları benzen molekülünün gerçek durumunun birkaç farklı yapının arasındaki bir konumda olabileceği düşüncesini öne sürdülerABD'li kimyacı Linus Pauling 1931'de benzenin yapısına daha da açıklık getirdi ve molekülün gerçek durumunun ,Kekule'nin iki yapısıyla aşağıda gösterilen üç yapının bir melezi olduğunu ileri sürdü

Molekülün gerçek uzamsal yerleşimi tek tek yapıların uzamsal yerleşimlerinin uygun bir ortalamasıdırRezonans nedeniyle karbon atomları arasındaki altı bağ eşittirYapılan deney sonuçları da bunu doğrulamaktadırAyrıca resonans yapının kuvantum mekaniksel yöntemlerle hesaplanan enerjisinin tek tek farklı yapıların enerjilerinden daha düşük olduğu öngörülmektedir

Rezonans kuramı benzer biçimde çok çekirdekli aromatik hidrokarbonların ,karmaşık çift bağ sistemleri içeren moleküllerin ( bifenil,bütadien gibi),serbest köklerin ve tekli çift ya da üçlü bağlarla uygun tek bir yapıda açıklanamayan başka moleküllerin ( karbon monoksit,oksijen gibi) yapılarını açıklamak için de kullanılırBir moleküle uygun rezonans yapıların seçiminde bazı genel kurallar uygulanırBu kurallara göre rezonans yapıların benzer büyüklükte enerjilerinin olması,yapılardaki atomların düzenlenişinin yaklaşık aynı olması ve yapıların aynı sayıda eşlenmemiş elektronu olması gerekir

Rezonans kuramı,bir sistemin durağan durumunu gösteren dalga fonksiyonunun sistem için önerilen birkaç varsayımsal yapının dalga fonksiyonlarının ağırlıklı toplamı olduğunu ve en uygun kombinasyonun sistemin enerjisini en düşük düzeyde tutacak toplam olduğunu ifade eden kuvantum mekaniğinin temel ilkesine dayanır

Kaynak;AnaBritannica cilt 26 frmsinsinet için derlenmiştir