Keman Nasıl Çalınır

Keman nasıl çalınır

“1Keman”, “2Keman” gibi adlandırmalar, bu çalgının orkestra içindeki görevlerinden ötürü kullanılırKeman, Orta Do’ nun altındaki Sol’ dan dört oktav yukarıdaki Sol’a kadar ses çıkarır ve bu sınır içinde çok süratlı ve duygulu geçitler yapmak yeteneğindedirÖzellikle soloya uygundurOrkestradaki kemanların yapılışlarında hiçbir fark yokturAncak yazılan eser bakımından ayrı görevler yaptıkları için birinci ve ikinci keman diye ayrılırlar

Çene altıyla omuz arasına sıkıştırılarak çalınır35 ile 36 cm arasında değişen bir gövdesi vardırGövde asıl titreşimi sağlayan bir üst kapak, bir dip kapak ve her iki kapağı çemberleyen kasnaklardan oluşurYayın daha kolay işleyebilmesi için kapakların orta kısımları daraltılmıştırKöprünün yanlarında (ff) biçiminde delinmiş kulaklar bulunurAlt ve üst kapaklara köprünün tel basıncına direnebilmesi için tonoz biçimi verilmiş ve çevresi tahta kaplama ile işlenmiştirSap, kendisini kuşatan besleme takozlarının içinden çıkarBu takozlar kasnağın üst ucundaki kasnakları da pekiştirirSap zarif bir kıvrımla son bulur

Keman dört tel üzerine düzenlidirTellerin ses düzeni sırasıyla Sol, Re, La, Mi’ dirTellerin bir ucu, gövdenin aşağı kısmında bulunan telliğe, öteki ucu ise sapın baş tarafındaki burgulara iliştirilirSapları konik olan ve burgu yuvalarına sokulu bulunan bu kulaklar istenen gerilimin elde edilmesini sağlarGerçek bir kemanın yapımı için birbirine eklenen parça sayısı seksende fazladırGenellikle 2 cm kalınlığında bir çam veya akağaçtan, oyma kalemi ve rende kullanarak biçime sokulurKeman yapımındaki en küçük bir eksiklik veya değişiklik, çalgının ses rengini etkilerDış etkilerden korunabilmesi için yapımı tamamlandıktan sonra, alkol, terebentin içinde eritilmiş veya keten yağında ezilmiş bir zamkla verniklenirBu cilâ önemlidirEn iyi ses rengi olan kaliteli kemanların cilâsı orijinal bir formüle göre yapılmaktadır

Kemana orkestrada 1565’ te StRiggo ve Corteccia’ nın eserlerinde yer verilmiştirMonteverdi 1608’ de “Orfeo” operasına iki keman dahil etmiştir1624’ te yazdığı “Tacrede Clorinde” adlı eserinde pizzicato ve tremolo yaptırmak suretiyle yani etkiler sağlamııştırBach, keman sesinin güzelliğini değerlendirerek önemli besteler yapmıştır:Chaconne’ u ve Sol teli üzerindeki “Area” sıyla yalnız keman için yazdığı üç sonat ve üç partitası bu kapsamdadırHaendel’ in keman için üç sonatı vardırMozart keman için konçertolar yazmıştırBunlar arasında en tanınmışları Re, La Majör ve Mi Minör tonundakilerdirKeman edebiyatının olağanüstü bir örneği, Beethoven’ in Re Majör Konçertosu’ durWeber, ilk kez 1 kemana iki ayrı parti yazmıştırWagner bu yolu izleyerek kemanlara onbeş ayrı parti yazacak kadar ileri gitmiştir

Keman her ne kadar yapısı açısından yüzyıllardır değişmeyen çalgılar arasında sayılırsa da, bu doğru değildirGövde kısmı uzatılmış, genişletilmiş ve geriye doğru şekillendirilmiştirSap kısmı daha yüksek sesler elde etmek amacıyla uzatılmış, köprü kısmı yükseltilmiş ve kavisi artırılmış, böylece yayın başka bir tele dokunma korkusu olmadan bir tele daha fazla güçle bastırılması sağlanmıştır

Kemanın en önemli öğelerinden biri yaydırİlk dönemlerde kullanılan yaylar bu adı taşıyan silahla aynı biçimdeydiDaha sonrakiler, örneğin viyola ailesinde yaylar ise dışbükey eğimli bir çubuk halini almıştırGünümüzde kullanılan içbükey eğilimli ve daha uzun yaylar ise, François Tourte (1747-1835) tarafından yaratılmıştırBu yaylarla daha nitelikli ses elde etmek mümkün olmuştur

Keman tekniğinin gelişimi aşamalarla gerçekleşmiştirCorelli’ nin XVIIyüzyıl sonları ve XVIIIyüzyıl başlarındaki çok zor sayılan besteleri, teknik açıdan bugün küçük keman öğrencilerinin çalabileceği kadar kolaydırİtalya’ nın yapımcılıktaki ustalığı, doğal olarak keman çalma sanatında uygulama ve kuramsal bilgilerin geliştirilmesi açısından bu ülkenin öncülüğünü getirmiştir

Keman tekniği çok gelişmiş olmasına rağmen, bazı eski bestelerin çalınması güçtürÖrneğin JSBach’ ın sonatları ve partitaları bu ustalık isteyen eserler arasındadır