X Işınlarastronomisi Hakkında Bilgi

X ışınlarAstronomisi Hakkında Bilgi

Gözlemevi uyduların yaptığı tüm keşifler arasında en heyecan verici olanı, X ışını gökbilimi dalındadır X ışınlar, birkaç milyon dereceye varan aşın sıcaklıklardaki gazların yaydığı çok kısa dalgalı ışınlardır Bu kadar yüksek ısıyı da, dünyada yaratılamayan özel koşullar altında elde etmek mümkündür Bu nedenle X ışını bize, laboratuvar koşullarıyla yeniden yaratılamayacak olayları inceleme olanağı vermektedir

Bu dal, 1970 Aralığında ve SAS-1 adlı ilk Küçük Gökbilim Uydusu’nun fırlatılmasıyla doğmuştur denilebilİr Aynı uyduya Uhunı da denilmektedir ve kelime Swahili dilinde “özgürlük” anlamına gelmektedir Bundan sonra SAS-2, gama ışınlanrının SAS-3′de bazı belirli X ışını kaynaklarının daha İnce ayrıntılarını incelemeye başlamıştır Uhunı, X ışını açısından gökyüzünü ilk defa tarayarak 160 değişik X ışını kaynağı saptamıştırBundan sonra, Hollanda gibi, İngiltere gibi çeşitli uluslara ait diğer uydularla, ilk Yüksek Enerji Gökbilim Gözlemevi (HEAO-I), çalışmaları geliştirip yaygınlaştırmalar, yüz kadar yeni X ışını kaynağını daha Önce bilinen 160′a katmışlardır Bunların çoğu ya yıldız ya da sıcak gaz bulutlan olup, kendi galaksimiz içindedir ama, bazıları da uzayın çok ötelerindeki diğer galaksi ve kuasarlar olmaktadır Bunların bir tek ortak yönü vardır: Hepsinde yüksek enerji süreçleri işler durumdadırBu kaynaklarda X ışını yaratılması hangi süreçler sonucudur? Bilinen X ışını kaynaklarının yaklaşık üçte ikisi kendi galaksimizdeki ikiz yıldız sistemleri olmaktadırAnlaşıldığına göre, yer alan olay şöyle bir şeydir: Gaz, bir yıldızdan onun ikizi olan yıldıza doğru akmakta ve akarken ısınmaktadır Bu gazın X ışını çıkaracak kadar ısınması İçin süper güçlü bir gravitasyon alanına girmesi gerekmektedir Böyle bir atanı yaratmak için de, ikiz yıldızın küçük ve yoğun olması gereklidir Bu tanıma cevap veren yıldız, nötron yıldızıdır: Yani, daha önce ölmüş büyük bir yıldızın kalıntısıdırAma X ışını bilimi, nötron yıldızından çok daha ilginç şeyleri de bulup ortaya çıkarmıştır ve bunlar, ünlü kara deliklerdir Kara delik, kuramsal olarak bulunmuş bir varlıktır O kadar güçlü bir gravitasyonei alanı vardır ki ışık ondan kurtulamaz Bu nedenle de kara delik gözükmek Ama bu gravitasyonei alana düşen gazlar, deliğin çevresindeki alanda ısınarak X ışınları yayar, bu yolla kara deliğinin varlığını bize anlatırlarX ışını kaynaklarından hiç değilse bir tanesinin böyle olduğu bilinmektedir Bu kaynak Cygnus X-I diye adlandırılmıştır, çünkü Cygnus konstelasyonunda bulunan ilk X ışını kaynağıdır (Kuğu burcu) Kara delik içerdiği sanılan diğer benzer X ışını kaynakları da gökbilimciler tarafından bulunmaktadırX ışını uydularının ortaya çıkardığı olgulardan biri de, uzayın ilerlerindeki çok ışıklı galaksi ortalarındaki kaynakların kocaman kara delikler olduğu, bunların milyonlarca yıldızın ölümünden meydana geldiğidir Bu dev kovuklar, dönmekte olan aşın sıcak bir gaz çemberıyle çevrelenmişlerdir