![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıGörevi ve Yapısı Orta ve yüksek gerilim sistemlerinde devreyüksüz iken açma kapama işlemi yapabilen ve açık konumda gözle görülebilen birayırma aralığı oluşturan şalt cihazlarıdır ![]() Uygulamada seksiyoner olarak da bilinir ![]() ![]() Tesis bölümlerini birbirinden ayırıp bakım vekontrol işlerinin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlar ![]() manevralarına hazırlanmasında ve birbirine bağlanmalarındakullanılır ![]() Ayırıcılar ile devreden akım geçerken yani devreyüklü iken açma kapama işlemi yapılmaz ![]() ![]() Ayırıcı Üretim Standartları Ayırıcılar, topraklayıcılar ve kısa devretopraklayıcıları 1 kV’un üzerindeki salt cihazlarını kaps----- alan TSE 565, VDE 670Bölüm 2 ve IEC 129'a uygun olarak imaledilmelidir ![]() standartlaştırılmış değerlerde olmalıdır ![]() Topraklayıcılar, devrelerinde kullanılan ayırıcılarınkısa devre darbe ve termik akımı değerlerinde olmalıdır ![]() ![]() Ayırıcıların anma akımları TSE 565 ve DİN 40003te standartlaştırılmış değerlerde, bara bağlantıları DIN 46206’ya göre dizaynedilmelidir ![]() TS 565 / IEC 129 Alternatif akım ayırıcıları ve topraklama ayırıcıları IEC 694 Yüksek gerilim şalt ve kumanda tesis standartları için ortak hükümler TS 2042/IEC 273 Anma gerilimi 1000 volt'tan yüksek iç ve dış tesisatta kullanılan mesnet izolatörlerinin özellikleri TS 556/IEC 168 Bina içinde ve bina dışında nominal gerilimi 1000 V'un üstündeki sistemlerde kullanılan seramik veya cam malzemeden yapılmış mesnet izolatörleri için deney metotları TS 4237/IEC 660 Nominal gerilimi 1000 V'tan 300 kV'a kadar sistemlerde kullanılan organik malzemeden yapılmış dahili mesnet izolatörlerinin deneyleri Ayırıcı ve izolatörlerin üretimstandartları Yapısı ve Bölümleri Genel olarak bir ayırıcı; şase, mesnetizolatörleri, sabit kontaklar, hareketli kontaklar, mekanik düzen, kilit tertibatı ve yaylardan oluşur ![]() Ayırıcı bölümleri Şase İzolatörler ve açma kapama mekanizmasının monteedildiği köşebent veya profilden yapılan aksamdır ![]() ![]() Mesnet İzolatörleri Gerilim altında bulunan bölümden ve topraktanyalıtılmış olup, sabit ve hareketli kontakları tutturmak için kullanılanizolatörlerdir ![]() porselenden (20- 25 mm/ kV kaçak mesafeli) yapılır ![]() ![]() Sabit Kontaklar Her faz için 1 tane olmak üzere 3 adettir ![]() kontaklardır ![]() elektrolitik bakırdan imal edilir ![]() Hareketli Kontaklar Bu kontaklar da 3 adettir ![]() eder ![]() ![]() ![]() Mekanik Düzen Ayırıcının çeşidine göre değişen bu düzenekhareketli kontakların açma kapama için hareketini sağlar ![]() Bunun için kullanılan tahrik milleri 30 mm çaplı galvaniz çelikmalzemeden imal edilmekte ve pirinç döküm yataklarda hareketetmektedir ![]() ![]() Kilit Tertibatı Bıçaklı ayırıcılarda hat ayırıcısı ile toprak bıçağıarasında bulunan ve her ikisinin aynı anda açılıp kapanmasını engelleyen elektrikliveya mekanik düzeneklerdir ![]() ![]() Yaylar Elektrolitik bobinden yapılmış olan bu yaylaraçma kapama işleminin hızlı yapılmasını sağlar ![]() ![]() Ayırıcı Kontaklarında İyi Temasın Önemi Ayırıcılar gerilim altında, fakat akım çekilmediğizaman kullanılabilirler ![]() durumda iken kısa devre akımlarının elektriki vemekaniki etkilerine dayanacak şekilde tasarlanmıştır ![]() ![]() Temassızlık ısınma ve ark şeklinde kendisinigösterir ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıAyırıcı Çeşitleri ve Özellikleri Monte Edildikleri Yerlere Göre Ayırıcılar Monte edildikleri yerlere göre ayırıcılar;dahili ve harici tip olmak üzere iki çeşittir ![]() Dahili Tip Ayırıcılar Dahili tip ayırıcılar bina içerisinde kullanılacaklarıyerlere göre duvar veya sac hücreler üzerine monte edilir ![]() ![]() Hücrelerde enerjili kısımlar tel kafesle emniyetaltına alınır ![]() ayırıcılar açıkta kullanılmamaktadır, bu ayırıcılarmodüler hücre sistemlerinin içinde kullanılmaktadır ![]() Harici Tip Ayırıcılar Harici ayırıcılar açık hava şartlarında çalışacağıgöz önüne alınarak imal edilir ![]() Kumanda mekanizması, ayakta duran bir insanınrahatça açıp kapayacağı şekilde monte edilir ![]() Harici tip ayırıcılar Yapı Özelliğine Göre Ayırıcılar Yapı özelliğine göre ayırıcılar; bıçaklı, dönerizolatörlü ve yük ayırıcıları olmak üzere üç çeşittir ![]() Bıçaklı Ayırıcılar En çok kullanılan ayırıcı çeşididir ![]() ![]() Hareketli kontakları bıçak şekline benzediğindenbu isimle anılır ![]() ![]() ![]() Bıçaklı ayırıcılar; dahili tip, harici tip,toprak ayırıcısı ve sigortalı olmak üzere dört çeşitte üretilirler ![]() Dahili Tip BıçaklıAyırıcılar: Bu tip ayırıcılar binaiçerisinde hücrelere yerleştirilir ![]() ![]() ayırıcılar 10, 15, 30, 45 KV geriliminde ve 400,630, 1250 ve 1600 amper akımlarda kullanılır ![]() ![]() mesnet izolatörleri, hareketli ve sabitkontakları ve kollu hareket mekanizmaları vardır ![]() ![]() nikel kaplama olup arzu edilirse gümüşkaplamadır ![]() ayırıcılarının bıçak ve sabit kontakları gümüşkaplıdır ![]() arzu edilirse alttan veya üstten topraklamaşalteri ve Durum-Yardımcı-Şalteri ile techizatlandırılır ![]() Aşağıdaki tablo kısa devre dayanıklılığı değerlerinigöstermektedir ![]() Anma Gerilim Ur kV 12 24 36 Anma Akımı Ir A 630 1250 1600 630 1250 1600 630 1250 1600 Anma Darbe Akımı Ip kA 50 75 100 50 75 50 30 75 80 Anma Kısa Süre Akımı Ik kA 20 30 40 20 30 20 16 30 30 İletken-Toprak kV 75 125 170 İletkenİletken kV 75 125 170 Anma Yıldırım Darbe DayanımGerilimi Aralık kV 85 145 195 İletken-Toprak kV 28 50 70 İletkenİletken kV 28 50 70 AnmaDayanımGerilimi- 50 Frekanslı Aralık kV 32 60 80 Dahili ayırıcıların kısa devredayanıklılık değerleri Dahili tip bıçaklı ayırıcı Alttan topraklı dahili tip ayırıcılarda aditipteki gibi aynı gerilim ve akımlarda kullanılır ![]() ![]() ![]() Alttan topraklama ünitesi Harici Tip Bıçaklı Ayırıcılar: Harici tip bıçaklı ayırıcılarbina dışında açıkta kullanılır (Direk üzerinde veya açık hava şaltsahalarında vb ![]() ![]() özelliklerinden dolayı kullanılan malzemelerhava şartları dikkate alınarak ısı, nem ve rüzgâra dayanıklı olarak üretilir ![]() ve ayakta duran bir kişinin açıp kapamasına imkânverecek özellikte olması gerekir ![]() Harici tip ayırıcı (topraklamalı) Hava hatlarının bağlı olduğu ayırıcılarda, hattınenerjisi kesildikten sonra, hatta bulunan elektrik yükünü (kapasitif) toprağavermek için bıçaklı ayırıcıya bir de topraklama ayırıcısı ilâve edilir ve ikisi arasına birkilit tertibatı konur ![]() ![]() Toprak Ayırıcısı: Bu ayırıcılar enerji nakil hatlarının giriş veyaçıkışına kurulur ![]() ![]() hat üzerinde kalan elektriği toprağa boşaltmasıiçin toprak bıçağı kapatılır ![]() şekilde hatta emniyetli çalışma için ortam hazırlanmışolur ![]() Topraklayıcılar ve kısa devre topraklayıcılarıenerjisiz bırakılan tesis bölümlerinin topraklanmasında ve kısa devre yapılmasındakullanılırlar ![]() ![]() ![]() Topraklama ayırıcısı Sigortalı Ayırıcılar: Bağlı olduğu devrelerdeki arızaları şebekeyeintikal ettirmeyen aşırı akımlarda kontaklarına seri bağlısigortasını attırmasıyla devreyi açan ayırıcı çeşididir ![]() ile değiştirilmelidir ![]() ![]() Sigortalı ayırıcılar aşağıdaki yerlerde kullanılırlar Köy sapmalarında Küçük güçlü müşterisapmalarında Direk tipi trafoların girişlerinde(400 KVA’e kadar) Trafo istasyonlarındakiservis trafolarının girişlerinde Gerilim ve ölçü trafolarınıngirişlerinde OG modüler hücrelerdekullanılırlar ![]() Sigorta ünitesi Sigortalı ayırıcılar Döner İzolatörlü Ayırıcılar Hareketli kontaklara bağlı izolatörlere kendiekseni etrafında istenen açılarda dönebilen ayırıcılardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tek Döner İzolatörlüAyırıcılar: Bu tip ayırıcılarınizolatörlerinden birisi kendi ekseni etrafında dönebilecek şekildeyapılmıştır ![]() izolatörün üzerinde çıkıntılı bir kontakbulunur ![]() ekseni etrafında 90’lik açı ile döndürülereksabit izolatördeki girintili kontaklara kenetlenir ve ayırıcı da kapatılmışolur ![]() Tek döner izolatörlü ayırıcılar ikiye ayrılır; Döner izolatörü ortada ayırıcılar Döner izolatörü kenarda ayırıcılar Mafsalsız düşey kapanan ayırıcı Pantoğraf ayırıcı Hareketli kontakları düşeypantoğraf ayırıcı Hareketli kontakları yataypantoğraf ayırıcı Tek döner izolatörlü (dönerizolatörü ortada) ayırıcılar Ortadan açmalı ayırıcılar Ortadan açmalı ayırıcılar Ortadan açmalı ayırıcılar Pantoğraf ayırıcılar Çift Döner İzolatörlü Ayırıcılar: Çift döner izolatörlü ayırıcılarda ayırıcının iki izolatörü kendi ekseni etrafında90 döndürülerek kapatma işlemi yapılır ![]() biriken kar ve buzları kırarak bağlanmasını sağlar ![]() geçen yerlerde tercih edilir ![]() Çift döner izolatörlü ayırıcı Yük Ayırıcıları Kontakların pozisyonu gözle görülebilen normalyüklü devreleri açıp kapayan bazı tiplerinde kısa devre kesme özelliği olmayan birayırıcı çeşididir ![]() ![]() ![]() Yük ayırıcıları O ![]() ![]() doldurmak gayesiyle geliştirilen cihazlardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Açma sırasında, bu metal uç ile sabit kontakarasında meydana gelen ark, ark söndürme hücrelerinde söndürülür ![]() ![]() Küçük akım değerlerinde söndürme cidar soğutmahadisesi ile olur ![]() sahasında ise söndürme, basınç hücresinde doğanve genişleme hücresine itilen söndürmegazı akımında olur ![]() ![]() ![]() kullanılmadığı için tozunu almaktan başka birbakım gerekmez ![]() ![]() Ancak istenirse elektromotor kumandalı olabilir ![]() kullanılmaktadır ![]() Dahili tip yük ayırıcısı Üç kutuplu topraklamalı çabukkapama ve açmalı yük ayırıcısı Yük ayırıcıları Yük ayırıcıları üç tipte yapılırlar; Tek salt yayı vardır ![]() ![]() operatörün isteği ile açma veya kapamayapabilir ![]() istenmediği, yük altındaki açma kapamalarda, yükmanevralarında, ring şebekelerde, yukarıdaki büyük bir emniyet ve rahatlıklakullanılır ![]() tesislerde kısa devre veya arıza korumalarıgenellikle salt tesisindeki ana kesiciler vasıtasıyla yapılır ![]() olduğu yerde de kısa devrelere karşı korumaistenirse, şalterin alt veya üstüne sigorta ilave edilir ![]() kapama, diğeri açma olmak üzere iki salt yayı vardır ![]() otomatik açtırma yapmak mümkündür ![]() isteği ile mümkündür ![]() röle veya sigorta ihbarı ile otomatik de olabilir ![]() mümkündür ![]() tiplerdir ![]() çarpma kuvvetine sahiptir ![]() sigortasının atması neticesinde pim şalterin açtırma mekanizmasınıtahrik ederek şalterin otomatik açmasını sağlar ![]() atmasından sonra olacağı için, açma anında şalterin üzerinde yalnızca normal yükü bulunacaktır ![]() sigortalarının herhangi birisinin atmasınıtakiben otomatik olarak devreyi açarak tesisin tek veya iki faz üzerinde kalmasını önler ![]() ilave edilerek, transformatördeki termometreveya Bucholz rölesinden gelebilecek bir ihbar ile de otomatik açtırmayapmak mümkündür ![]() ![]() edilebilir ![]() bildirilmelidir ![]() ![]() Görevlerine Göre Ayırıcılar Görevlerine göre ayırıcılar; hat ayırıcısı, baraayırıcısı, toprak ayırıcısı, by-pass ayırıcısı, transfer ayırıcısı, bara bölümleyiciayırıcılar olmak üzere çeşitlere ayrılırlar ![]() Tek bara sistemindeki ayırıcılar Hat Ayırıcısı Enerji nakil hatlarının giriş veya çıkışlarındaberaber kullanıldığı kesici ile hat arasına bağlanır ![]() ![]() Bara Arayıcısı Enerji nakil hatlarının baralara girişinde ve çıkışındakesici ve bara arasına bağlanır ![]() Beraber kullanıldığı kesici açık iken açmakapama yapabilen ayırıcıdır ![]() Toprak Ayırıcısı Enerjisi kesilmiş devre veya hatların üzerindekalan artık birikmiş enerjiyi toprağa akıtmaya yarayan ayırıcılardır ![]() kapatılabilir ![]() ![]() önlemek için değişik şekillerde çalışan kilittertibatları vardır ![]() ![]() ![]() ![]() By-pass Ayırıcısı Tek bara sisteminde devreden enerji çekiliriken, beraber kullanıldığı kesici kapalı iken,açıp kapatılabilen ve kesiciye paralel olarak bağlananayırıcılardır ![]() ![]() ![]() Transfer Ayırıcısı Çift bara sisteminde, ana bara ile yedek barayı(transfer bara) birbirine bağlayan ayıcılardır ![]() ![]() ayırıcıları, arıza yaptığı veya bakıma alındığızamanlarda, enerjinin sürekliliğini sağlamak için transfer bara üzerinden fiderin (çıkışbesleme) beslenmesini sağlar ![]() Bara Bölümleyici Ayırıcılar Aynı gerilimli baraların birleştirilmesinde veyaayrılmasında kullanılan ayrıcılardır ![]() Çift bara sisteminde ayırıcılar Kumanda Şekillerine Göre Ayırıcılar Kumanda şekillerine göre ayırıcılar; ellekumandalı, mekanik kumandalı, elektrik motoru ile kumandalı ve basınçlı hava ilekumandalı olarak çeşitlere ayrılır ![]() Elle Kumandalı Ayırıcılar Emniyet mesafesi fazla olan bazı ayırıcılardaaçma kapama işlemi yapılırken mekanik hareketi sağlayan kol uzaktan bir ıstaka (fibermalzemeden yapılmış, ucu kancalı uzun sopa şeklinde bir alet) ile hareket ettirilir ![]() Elle kumandalı (ıstankalı) ayırıcı Mekanik Kumandalı Ayırıcılar Açma kapama işlemi için hareketi sağlayan,düzenin çalışması 30 mmçapında ve 3m boyunda galvanizli çelik malzeme yardımıyla elleyapılan ayırıcılardır ![]() mekanik düzenek dişlilerle hareketin iletildiğibir sistemdir ![]() Mekanik kumandalı ayırıcılar Elektrik Motoru ile Kumandalı Ayırıcılar Ayırıcının açma kapama işlemini yapan mekanizmanınhareketi bir elektrik motoruyla sağlanır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ayırıcı kumanda motorları Ayırıcı kurma mekanizması Motorlu ayırıcılar Basınçlı Hava ile Kumandalı Ayırıcılar Ayırıcının açma kapama işlemini yapan mekanikdüzenek (pnomatik) bir sistemle hareket ettirilir ![]() ![]() ![]() Ayırıcı Etiket Değerleri Bir ayırıcının etiketinde genelde bulunmasıgereken bilgiler şunlardır; Tip: İmalatçının standartlarına göre belli harf veyarakamlardan oluşur ![]() ayırıcının cinsini ve yapısını belirler ![]() Nominal gerilim (Un) : Ayırıcının devamlı çalışabileceğimaksimum gerilim değeridir ![]() Nominal akım (In): Ayırıcının kontakları üzerinden sürekli olarak geçirebileceğimiz, akım değeridir ![]() Kısa devre akımı (Ik): Ayırıcının belli zaman aralıklarıiçin verilen maksimum kısa devre akımın değerleridir ![]() Dinamik kuvvetler akımı: Ayırıcının dinamikkuvvetlere maruz kalabileceği değerdir ![]() Maksimum işletmegerilimi: Ayırıcının kısa bir süreiçin çalışabileceği maksimum gerilim değeridir ![]() Firma ismi, üretimseri no, imalat yılı Dahili ve harici tip ayırıcıların özelliklerinibelirlemek için bazı değerlerin bilinmesi gerekir ![]() ![]() Ayırıcıların isimleri, özelliklerini belirtenharfler ve rakamlar ile anılır ![]() ![]() ![]() ![]() AYIRICI ÖZELLİK HARF AYIRICI ÖZELLİK RAKAM T- TRİFAZE 4- NOMİNAL AKIMI 400 A A- AYIRICI 6- NOMİNAL AKIMI 630 A H- HARİCİ 12- NOMİNAL AKIMI 1250 A D- DAHİLİ 10- ANMA GERİLİMİ 10 kV S- SİGORTALI 15- ANMA GERİLİMİ 17,5 kV T- TOPRAKLI 30- ANMA GERİLİMİ 30 kV 45- ANMA GERİLİMİ 52 kV Ayırıcı özellikleri (harf verakamlar) ÖRNEK: TADS 12/ 20 isimli ayırıcının özellikleri nelerdir ![]() ÖRNEK: TADST 4/ 30 isimli bir ayırıcının özellikleri nelerdir ![]() Ayırıcı Açma Kapama İşlem Sırası Ayırıcılar ile, devreden akım geçerken, yanidevrede yük var iken açma kapama işlemi yapılmaz ![]() ![]() ![]() ![]() Açma kapama işlemi yapılırken şu işlem sırasıtakip edilir; İlk önce kesici açılır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ayrıca, ayırıcı açma kapama işleminde şuhususlara dikkat edilmelidir; Kesicinin açık veya kapalıpozisyonu, güvenli bir konum göstergesi ile tanımlanabilmelidir ![]() devre ile beslenen ışıklı (açık veya kapalı)konum bilgisi ile eşleştiği kontrol edilmelidir ![]() mekanizma ile tahrik edildiği ve konumbilgisinin en azından bir faz için doğru olmayabileceği unutulmamalıdır ![]() ![]() ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen(eski tesislerde) kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresiniminimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir ![]() Ayırıcının güvenli ayırmamesafesinin tesis edilen mekanik kumanda düzeni ile ilgili olacağı unutulmamalı, kumanda kolununaçık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının güvenli mesafede uzaklaşmışolduğu gözle kontrol edilmelidir ![]() ![]() ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilenve kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum mesafedegüvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir ![]() Ayırıcının güvenli ayırmamesafesinin tesis edilen mekanik kumanda düzeni, ayırıcı iticilerinin sağlam ve normal çalışabilmeleriile olanaklı olacağı unutulmamalı; kumanda kolunun açık konuma gelmişve ayırıcı bıçaklarının tamamının güvenli mesafede uzaklaşmış olduğugözle kontrol edilmelidir ![]() gözle izlenmesi mümkün olmadığından, sağlamlığıkontrol edilen kapasitif led gösterge ile enerjinin üç fazda da olmadığıkontrol edilmelidir ![]() Tesise enerji verebilecekher kaynaktan gelen irtibatı gözle görünür şekilde ayırmak ![]() enerjilenmesi riskine yol açabilecek sonuçlarınortadan kaldırılması hedefine yönelik olarak alınacak önlemler ardışık olarakyapılmalıdır ![]() çenelerine iyice sabitlendiğinin görülmesi ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıSF6 GAZLI KESİCİLER Son yıllarda büyük kullanımalanı bulmuş olan yeni bir tip kesicidir ![]() ![]() ![]() ![]() Bu tip kesiciler hidrolikkumandalıolup kesme odasında SF-6 gazı bulumaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() a) Sf6GazlıKesicilerin Üstünlükleri Şunlardır: a ![]() ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() ![]() b) Buna karşılık: b ![]() b ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#4 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme Elemanlarıayrıcı arızaları 1-ayrıcının iyi kapanmaması sonucu arkta kalması: ![]() ![]() ![]() ![]() 2- Mesnet izolatörlerin kırık veya çatlar olması : mesnet izolatörlerin kırık veya çatlak olması durumunda ENH (Enerji Nakil Hattı) tutmaz (elektrik toprağa akacağı için) arızayı gidermek için izolatörlerin yenisi ile değiştirilmesi gerekir ![]() 3-ayrıcı kollarında arıza olması: ayrıcının açma ve kapama işlemini yapan kollarda arıza meydana gelmesi durumunda ayrıcı kapama durumunda tam kapanmaz ve arkta kalır ![]() ![]() 4-kontaklarda kötü temas: kontaklarda kötü temas olması abonelerdeki elektriğin kalitesini düşürür ve ayrıcının ileride kontaklarının deforme olmasına yol açar ![]() ![]() not: kontakların iyi kapanması için ayrıcının kontaklarına veya herhangi bir parçasına kesinlikle yağ sürülmez |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#5 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıVAKUMLUKESİCİLER Havasıboşaltılmış vakum hücresinin içerisinde vakumaltında (10-9 mbar)bulunmasından dolayı hareketlikontağın sabitkontaklardan ayrılması ile kontaklar arasında bir metal buharıarkı oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mekanik açıdan dayanıklı kesicitipidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Vakumlu kesicilerde kontakyapısı önemli olup arksırasında oluşan metal buharı yine kontak üstüne çöker,Bu da kontak ömrünüuzatır ![]() ![]() ![]() Vakuma dayanıklı tüpün imali hassas olup, 550 ‘yekadar ısıtılarak absorveedilmiş gazların çıkması sağlanır ![]() ![]() ![]() ![]() Kesicilerin çalıştırmatertiplerinin ve yardımcıteçhizatının malzeme yapımından ileri gelenbozuklukların belirlenmesiiçinkontrolleri yapılır ![]() Kesicilerin bakımıyapılmadan önce enerjisinin kesilip yedeğe alınmasıgerekir ![]() ![]() Bozulan veya aşınmışolankontaklar yenisiyle değiştirilir ![]() kaçak olup olmadığı kontroledilir ![]() ![]() ![]() vakumlu kesiciler’inÜstünlüklerişunlardır: a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() a ![]() ![]() b) Buna karşılık: b ![]() b ![]() ![]() ![]() b ![]() b ![]() b ![]() b ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#6 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıDEVRE KESİCİLER İÇİN TEMEL TANIMLAR: Alçak gerilim devre kesicilerin performansı ile ilgili olarak IEC60947-1, IEC 60947-2 ve IEC 60947-3 standartlarında verilmiş bazı temeltanımlar aşağıda açıklanmıştır ![]() ![]() Ue: Beyan Edilen İşletme Gerilimi - Bir devre kesiciye, ilgili testve kullanma şartlarına göre imalatçı tarafından bildirilen gerilimdeğeridir ![]() Ui : Beyan Edilen Yalıtım Gerilimi - Bir devre kesicinin ilgilidielektrik testleri ve mesafelerine göre belirlenmiş yalıtımgerilimidir ![]() Uimp : Beyan Edilen Darbe Dayanım Gerilimi - Bir devre kesicinin,öngörülen biçim ve polaritede bulunan darbe geriliminin, belirlenmiştest şartlarında dayanabileceği pik değeridir Iu (In): Beyan Edilen Kesintisiz Çalışma Akımı - Kesintisizçalışma şartları altında, bir devre kesicinin taşıyabileceği, imalatçıtarafından bildirilen akım değeridir ![]() Im : Beyan Edilen Kapama Kapasitesi - Belirlenen kapamaşartlarında, bir devre kesicinin taşıyabileceği, imalatçı tarafındanbildirilen akım değeridir ![]() Ic : Beyan Edilen Kesme Kapasitesi - Belirlenen kesme şartlarında,bir kesicinin yeterli seviyede kesebileceği imalatçı tarafındanbildirilen akım değeridir ![]() Icu : Beyan Edilen En Büyük Kısa Devre Kesme Kapasitesi - Ueişletme geriliminde, bir devre kesicinin iki defa kesebileceği en büyükkısa devre akım değeridir ![]() ![]() ![]() Ics : Beyan Edilen Servis Kısa Devre Kesme Kapasitesi - Ue işletmegeriliminde ve tanımlanan güç faktörü için bir devre kesicinin üç defakesebileceği kısa devre akım değeridir ![]() ![]() ![]() Icw : Beyan Edilen Kısa-Süre Dayanma Akımı - Öngörülen kullanım vedavranış şartları altında, kapalı konumda bulunan bir kesicinin,belirlenen bir süre içinde taşıyabileceği akım değeridir ![]() ![]() Icm : Beyan Edilen Kısa Devre Kapama Kapasitesi - Ue işletmegeriliminde, beyan edilen frekans ve belirlenmiş güç faktörü için (a ![]() ![]() Kullanma Sınıfları: Kullanma sınıfları, IEC 60947-2 cetvel 4’ e göre devrede serikonumda bulunan devre kesiciler arasında seçicilik kuralınınuygulanması için gerekli gecikme zamanlarının ihtiyaç duyulmasıbakımından oluşturulmuştur ![]() A sınıfı : Bu sınıftaki devre kesiciler seçicilik uygulanması için gerekli Icw değerine sahip değildirler B sınıfı : Bu sınıftaki devre kesiciler seçicilik uygulanması için gerekli Icw değerine sahiptirler ![]() IEC 60947-2 cetvel 3’ e göre, eğer bir kesicinin Icw değeri; In ≤ 2500 A için 12 In veya 5 kA (hangisi büyükse) In > 2500 A için 30 kA’ dan büyük ise B sınıfı sayılmaktadır ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#7 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme Elemanlarıkesiciler Yüklü devreleri güvenli olarak açıp kapamaya yarayan sistem elemanlarıdır ![]() Ke E M : Kesici : Elektriki kilitleme : Mekaniki kilitleme a) b) c) d) Yagli kesiciler ![]() SF6 gazli kesiciler ![]() Vakumlu ![]() Havali kesiciler ![]() YAĞLI KESİCİLERDE ARKIN SÖNDÜRÜLMESİ Kesiciye gelen açma kumandası ile birlikte, sabit kontaktan ayrılan hareketli kontak arasında bir ark meydana gelir ![]() ![]() ![]() ![]() SF 6 GAZININ ÖZELLİKLERİ a) Renksiz, kokusuz ve zehirsiz bir gazdır ![]() b) Dielektrik dayanma özelliği çok yüksektir ![]() c) Yanmaz d) SF 6 normal atmosferik koşullarda gaz halindedir ![]() ![]() SF 6 GAZLI KESİCİLERDE ARK’IN SÖNMESİ PUFER SİSTEMİ : Kesiciye açma geldiğinde hareketli kontağın aşağı inmesi ile hareket eden piston sayesinde kontak altında sıkışan basınçlı SF 6 gazı arkın üzerine püskürtülmesi ile ark söner ![]() FULARK SİSTEMİ : Bu sistemde kesme hücrelerinde bulunan basınçlı SF6 gazı hareketli kontağın boşalttığı alanı doldurarak arkı boğması ile söndürülür ![]() VAKUMLU KESİCİLERİN YAPISI Vakum hücresi içerisinde biri sabit, diğeri dışarıdan hareket alan Karşılıklı disk şeklinde bakır krom alaşımlı iki kontak ve havası alınmış bir kap ile keramik silindirden oluşur ![]() ![]() VAKUMLU KESİCİLERDE ARK’IN SÖNDÜRÜLMESİ Kesiciye açma kumandası geldiğinde, kontaklar birbirinden ayrılmaya başlar, iki kontak arasındaki akım sıfıra ulaşana kadar ark devam eder, akım sıfır noktasına gelince ark söner ![]() ![]() Bir ucu hareketli kontağın şaftına diğer ucu havası boşaltılmış kaba bağlı olan metal körük vardır ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#8 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme ElemanlarıAyırıcı Bağlantıları Ayırıcıların Bağlantılarında Kullanılan İletkenlerinÖzelliği Ayırıcı bağlantılarında kullanılan iletken vebaralar kesinlikle ayırıcıdan sonra devam eden hattın hesaplanan iletken ya da baradeğerlerinden küçük olmamalıdır ![]() Bara veya kablo iletkenleri bağlanırken bağlantıkontakları asla çekme, itme veya döndürme kuvvetine maruz bırakılmamalıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Ayırıcıların bağlantı noktaları bakırdanyapılmıştır ![]() alüminyum olduğu için bu taraftaki bağlantıdaAL/CU (alüminyum/bakır) klemensler kullanılır ![]() ![]() Ayırıcı Bağlantı Yöntem ve Teknikleri Ayırıcı Bağlantı İşlem Sırası Harici sistemlerde; Havai hat tarafından geleniletkenlerin boyu ayırıcının sabit kontak tarafının bağlantı noktalarına denk gelecek şekilde nefazla gergin ne de fazla gevşek olacak şekilde kesilir ![]() önüne alınmalıdır ![]() ![]() Ayırıcının hareketli kontaktarafında sigorta altlığı bulunmaktadır ![]() bağlantı noktaları bakır olduğundan sigortaaltlığı ve trafo arasında kullanılacak iletken bakır olmalıdır ![]() ![]() Topraklama bağlantı noktasıdaha önceden hazırlanmış topraklama şeridi ile irtibatlandırılır ![]() Dahili sistemlerde; Dahili sistemlerde ayırıcıbağlantıları baralar vasıtası ile yapılır ![]() yerlerine monte edilmiş ayırıcılarda barabükümleri titizlikle yapılır ![]() Ana bara ile ayırıcınınbağlantı noktasının ölçüsü alınır ![]() ayrı ayrı yapılır ![]() Alınan ölçülere görekesilip bükülen baralar üzerine bağlantı delikleri açılır ![]() Her fazın barası sıraylaana baraya bağlanılır ![]() Kumanda sistemininbağlantısı yapılır ![]() Ayırıcı Bağlantılarında Dikkat Edilecek Hususlar Bara veya kablo iletkenleri bağlanırken bağlantıkontakları asla çekme, itme veya döndürme kuvvetine maruz bırakılmamalıdır ![]() ![]() şalterin bağlantı kontaklarına bağlarken mutlakaözel klemens kullanınız ![]() bağlamadan önce klemensin altını şalterinbağlantı kontaklarına iyice tespit ediniz ![]() ![]() ![]() Bağlantı yapılırken ayırıcının giriş veçıkışında enerji olmadığından emin olunmalıdır ![]() Topraklama kesinlikle yapılmalıdır ![]() ![]() Emniyet mesafelerine dikkat edilmelidir ![]() salınımsız haldeki iletkenlerin birbirineyaklaşma mesafeleri aşağıda verilmiştir ![]() 50 - 3 ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() 10 ![]() ![]() ![]() 50 ![]() ![]() ![]() 100 ![]() ![]() ![]() 250 ![]() ![]() ![]() Yapılacak çalışmalarda hat salınımı bumesafelere ilave edilmelidir ![]() DİKKAT ! Yukarıda verilen ölçüler; insanların gerilim altındakinoktalara yaklaşma mesafeleri değildir! kaynak: meb |
![]() |
![]() |
![]() |
Devre Kesme Elemanları |
![]() |
![]() |
#9 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Devre Kesme Elemanlarıayrıcıların montajı Ayırıcıların Montaj Yerleri Ayırıcılar şalt sahalarında, hat ve trafodireklerinde, OG modüler hücrelerde, trafo merkezlerinde kumanda elemanı olarak montajyapılırlar ![]() Ayırıcı Montaj Yöntem ve Teknikleri Ayırıcıyı Montaj Yerine Getirirken Dikkat Edilecek Hususlar Ayırıcılar montaj edilecekleri yere kadarambalajları bozulmadan getirilmelidir ![]() Bununla birlikte; Ayırıcı mesnetizolatörlerinin, Sabit ve hareketlikontakların, Açma kapama mekanizmasınınzarar görmemesine dikkat edilmelidir ![]() Şalteri taşırken yalnızcaşasi kısmından tutunuz ve asla ark hücre tertibatından, bıçak ve sabit kontaklardan ve izolatörlerdentutmayınız ![]() Ayırıcı Montaj Araç Gereçleri Ayırıcıların montajında trifor, lokma takımı,anahtar takımı, boru anahtarları, su terazisi, demir testeresi, eğe takımı, eğme vebükme araçları, matkap vb ![]() ![]() ![]() Ayırıcı Montaj İşlem Sırası Ayırıcıların montaj yapıldıkları yere göre işlembasamakları değişiklik gösterir ![]() Ayırıcıların direk üzerine (trafo direği veyabranşman direkleri) montajında genellikle direk dikilmeden, yerde monte edilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ayırıcı yukarıdan atılanbir halat, trifor ya da vinç yardımıyla montaj edileceği yere kadar kaldırılır ![]() edilir ![]() Montaj deliklerinin denkdüşmesi sağlanarak cıvataları takılır ve somunlar hafifçe sıkılır ![]() birisi ile somunu sıkarken diğeri ile cıvatayıtutmanız gerekir ![]() Su terazisiyle yereparalelliği sağlanarak lokma anahtarı, açık ya da yıldız anahtar desteğiyle cıvata – somunlar iyicesıkıştırılır ![]() rahat çalışması için son derece önemlidir ![]() gösterilmelidir ![]() Ayırıcı açma kapamamekanizması yerine monte edilir ![]() Mafsal ayırıcı mekanizması,açma kapama mekanizmasının tam ortasına monte edilir ![]() Hareketi ileten metal boruayırıcının kontakları tam olarak kapatılarak mafsala monte edilir ![]() edilir ve cıvataları iyice sıkılır ![]() Mekanik kol düzeneğikullanılarak ayırıcının tam olarak açılıp kapanmasının sağlandığı test edilir ![]() Ayırıcıların Montaj ve İşletilmesinde Dikkat EdilecekHususlar İrtibat cıvataları iyisıkılmış olmalıdır ![]() Kontak yüzeyleri temizolmalıdır ![]() Kontakları birbirinikarşılamalıdır ![]() İzolatörlerinde çatlak,kırık bulunmamalı ve sırrı bozulmamış olmalıdır ![]() Ayırıcı kolları iyiçalışıyor olmalıdır ![]() Topraklama bağlantıları iyiyapılmış olmalıdır ![]() Ayırıcı monte edildiği yereiyi sabitlenmiş olmalıdır ![]() Tespit cıvatalarısıkılırken şalter şasisi asla kastırılmamalı ve gerdirilmemelidir ![]() Boya veya badana esnasındaveya şasinin nakli veya montajda bozulan boyaların, boyalarının düzeltilmesi gerekiyorsaşalterin yatak, hareketli parçalarına, yayları, galvaniz metal aksam,izolatör ve kontaklarına asla boya gelmemelidir ![]() Çabuk açma kontak çubukları asla ne yağ nevazelinle temas etmemelidir ![]() ![]() Bütün yatak ve mafsalların rahat hareket edipetmediğini kontrol ediniz ve yatakları yağlayınız ![]() İzolatörleri temizleyiniz ![]() Ayırıcı kumanda kolu,erişibilecek yükseklikte olmalıdır ![]() Kontak parçaları üzerindeki toz ve yağartıklarını kuru bir bezle iyice temizleyiniz ![]() Çabuk açma kontak çubukları ark söndürmehücresindeki deliklere merkezi çarpıyorsa, düzeltiniz ![]() İş güvenliği tedbirlerine uyulmalıdır ![]() Ayırıcının Topraklanmasının Yapılması Direk tipi topraklı ayırıcılarda topraklamatarafının çıkış uçlarının ayırıcı şasesine bir bara yardımıyla bağlanması yeterli olacaktır ![]() ![]() ![]() dahili tip ayırıcılar da ise (30 Kasım 2000Tarihinde yayınlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ile Metal MahfazalıModüler Hücrelerin ( MMMH ) kullanılması zorunlu hale gelmiştir ![]() ![]() Modüler hücrelerde ise montajlı halde geldiğiiçin sadece hücre bara bağlantısını yapmak yeterlidir ![]() |
![]() |
![]() |
|