Elektrik Bağlama Aygitlari

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

BAĞLAMA AYGITLARI
a)Anahtarlar
i) Elektrik tesislerinde Türk Standartlarına uygun anahtarlar kullanılmalıdır

ii) Anahtarlar anma akımının ve geriliminin üstündeki değerlerde kullanılamazlar

Anahtarlar kullanılma amacına uygun güçte seçilmelidir

iii) Anahtarların normal olarak toprağa göre gerilim altında bulunan bütün kutupları aynı zamanda açılıp kapanmalıdır

iv) Anma gerilimi 250 V'ye kadar olan elektrik devrelerinde kullanılacak anahtar1ann anma akımı 10'A'dan aşağı olmamalıdır

v) Nötr hatları topraklanmış olan sabit tesislerde, anahtarlar faz iletkenleri üzerine konulmalıdır

Nötr hatları topraklanmamış olan sabit tesislerde, faz ve nötr hatlarını aynı anda açıp kapayan anahtarlar kullanılmalıdır

vi) Anahtarlar, işletmede meydana gelen titreşimlerle yada kendi ağırlıkları ile kendiliğinden açılıp kapanmayacak nitelikte olmalıdır

Anahtarların hareket eden kolları, çalıştırma zincirleri ve benzeri gibi el ile dokunulan metal parçalan yalıtkan ara parçalarla (örneğin porselen izolatörlere) anahtar gövdesinden ayrılmış olmalıdır

vii) Sıcaklıkları 60° C' nin üstünde olan yerlerde, sıcak yerler için elverişli anahtarlar (örneğin porselen yalıtkan!) anahtarlar) kullanılmalıdır

viii) Anahtarların bir ucuna birden fazla iletken bağlanamaz

Yani anahtar, dağıtım kutusu olarak kullanılamaz

ix) Topraklanmış tesiste sıfır iletkenleri hiçbir şekilde kesilemez ve bu iletken üzerine anahtar konulamaz

x) ikinci (tali) dağıtım tablolarında kullanılacak anahtarlar tercihen pako şalter yada ev tipi devre kesici olmalıdır

xi) Aydınlatma devrelerinde termik ve magnetik koruyuculu anahtar kullanıldığında bunun ayrıca sigorta ile korunması gerekmez

xii) Anahtardan, anahtar altı prize geçiş yapılamaz

Bu priz bulunduğu konum bakımından bu adı almıştır

Anahtara ve anahtar altı prize gelen besleme iletkenleri normal olarak ayrı borular içinde çekilir

b) Yol vericiler ve ayar aygıtları
i) Bu aygıtlar yürürlükteki Türk Standartlarına yada tanınan yabancı standartlara uygun olmalıdır

ii) Çalışırken ısı çıkaran yol verici ve ayar aygıtları, kullanıldıkları yer izin verilmeyecek derecede ısınmayacak nitelikte seçilmeli ve yerleştirilmelidir

iii) Yol verici ve ayar aygıtları, ait oldukları motor ve devrelere uygun boyut ve nitelikte seçilmelidir

iv) Kendi transformatörü bulunan tüketicilerde doğrudan (direkt) yol verilebilecek en büyük kısa devre senkron motor gücü tüm işletme yükleri devrede iken, en büyük güçlü motorun devreye girmesi durumunda transformatör empedansları dahil, yol alan motorda, yol alma akımında bağıl gerilim %15'i aşmamak koşulu ile tüketici tarafında belirlenir

Kendi transformatörü bulunmayan tüketicilerde, doğrudan yol verilecek en büyük kısa devre asenkron motor gücü köy ve benzeri yerlerde 7

5 kW, alçak gerilim şebekesi hava hattı olan kasaba ve şehirlerde 15 kW, alçak gerilim şebekesi yeraltı kablosu olan kasaba ve şehirlerde 30 kW"ır

Ancak motorun gücü transformatörün gücünün %10"nu aşamaz

c) Fiş ve priz düzenleri
i) ( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798) İç tesislerde kullanılacak fış ve prizler Türk Standartlarına uygun olmalı ve bunların topraklama kontağı koruyucu kontak bulunmalıdır

İç tesislerde kullanılacak fış ve prizlerin anma değerleri 10 A'in altında olamaz

Belirli bir cihaz için öngörülen prizlerin anma akımları cihaz gücü ile uygun olacak ve bu prizlerin anma akımları 16 A'in altında olmayacaktır

iii) Koruma iletkenleri fış ve prizlerin toprak işareti bulunan yerlerine bağlanmalıdır

iii) Elektrik tesislerinde lambaların duy ve soketlerine takılı prizler kullanılamaz

Aynı şekilde sabit fişleri bulunan çok prizler de kullanılamaz

iv) Prizler dağıtım kutusu olarak kullanılamaz

v) Bir fişe birden fazla sabit olmayan iletken bağlanamaz

Bu şekildeki birkaç iletkenin bağlanması için yapılan özel fişler bu hükmün dışındadır

vi) Sıva altı tesislerde prize bağlanan iletkenlerin üzerindeki yalıtkanların prizin tutturma parçaları ile zedelenmemesine dikkat edilmelidir

vii) Büyük salonlarda zemine bu amaç için yapılmış olanlar kullanılmak ve gerekli koruyucu tedbirler alınmak şartı ile priz tesis edilebilir

viii) ( Değişik fıkra : RG 08/12/2000- 24254) Konutlarda salonlar (20 m2 den büyük alanlı) ve mutfak için en az ikişer, odalar ve banyo için en az birer priz tesis edilmelidir

Barakalar, basit köy evleri hariç olmak üzere ayrıca; çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve Müstakil linyeden için üç adet ayrı linye tesis edilmelidir

Müstakil linyeden beslenen bu prizlerin güçleri, söz konusu elektrikli cihazların aşağıda verilen güçlerinden az olamaz

GÜCÜ (KW)
Çamaşır Makinesi 2

5
Bulaşık Makinesi 2

5
Elektrikli Fırın/Ocak 2

0

ix) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Konutlar ile kreş, çocuk yuvası ve okul gibi çocukların bulunduğu yerlerde prizlerin perdeli (shutter) tip olması tavsiye edilir

d) Sigortalar
i) Elektrik hatları eriyen telli sigortalar yada kesiciler ile korunmalıdır

ii) Sigortalar, koruyacakların iletkenlerin ve aygıtların tehlikeli biçimde ısınmalarını önleyecek nitelikte seçilmelidir

Bakır iletkenlerin dayanabileceği en büyük sürekli akımlarla bu iletkenleri koruyacak sigortaların anma akımları çizelge - 13'de verilmiştir

iii) elektrik tesislerinde yamanmış yada üzerine tel sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılamaz

iv) İletken kesitlerinin akım tüketilen yerlere doğru küçüldüğü noktalara sigorta konulmalıdır

Önceki sigorta küçük kesiti de koruyorsa ayrıca ikinci bir sigorta konulması gerekmez

(Değişik ek: RG 04/04/1986- 19068) Açıklama : Bu madde bölümünün uygulanması zorunlu değildir

v) Sigortalar ve kesiciler korunacak hattın başına konulmalıdır

Şebekeden sigortaya gelen faz iletkeni her zaman sigorta gövdesinin alt kontağına bağlanmalıdır

Sigortalı anahtarlar açıldıktan sonra sigorta elemanı gerilim altında kalmamalıdır

vi) Priz devreleri aydınlatma devrelerinden ayrı olacaktır

Ancak zorunlu durumlarda ve tablolardan her birinde yalnız bir priz bulunması durumunda aydınlatma devresine en çok bir priz bağlanabilir

Gerektiğinde priz devresine de bir lamba bağlanabilir

vii) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Yapı bağlantı hatları ve kullanılacak iletkenlerin kesiti bakır gereç için en az 6 mm2 alüminyum gereç için en az 10 mm2 olmalıdır

viii) Kolon hatları için kullanılacak bakır iletkenlerin kesiti en az 4 mm2 olmalıdır

Bu hatlar için seçilen iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım aygıtlarının anma akımları iletkenini kesitine göre çizelge-13'den seçilecektir

Kolon hatları, kısa devre kesme kapasitesi yeterli ev tipi devri kesiciler varsa, bunlarla korunacaktır

Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 10 kA olacaktır

Kısa devre kapasitesi yeterli olan ev tipi devre kesici bulunmaması durumunda, tel sarılmamış eriyen telli sigorta kullanılabilir

ix) Aydınlatma sortileri için en az 1

5 mm2 ve aydınlatma linyeleri için en az 2

5 m2 kesitli bakır iletkenleri kullanılacaktır

Seçilmiş olan bu iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım koruma aygıtlarının anma akımları, iletkenini kesitine göre çizelge 13'den seçilecektir

Aydınlatma linye hatları ev tipi devre kesiciler ile korunacaktır

Bu kesicilerin kısa devre akımları en az olacaktır

x) Priz sortiler ve linyeleri için en az 2

5 mm2 kesitli yalıtılmış bakır iletkenler kullanılacaktır

Priz linye hatları ev tipi devre kesicilerle korunacaktır

Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 3 kA olacaktır

xi) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Bir aydınlatma linyesine bağlanacak sorti sayısı, linyenin yükü (gücü) ve gerilim düşümüne bağlı olarak belil1enir

Aydınlatma gücü, aydınlatma hesabı yapılan binalarda bu hesap sonucunda elde edilir

Kullanılışı bakımından özel bir durumu olmayan küçük alanlı yapı birimleri için aydınlatma hesabı yapılması gerekmeyebilir

Aydınlatma hesabı yapılmayan yerler için aydınlatma gücü, m2 başına en az 12W(12V/m2) alınarak belirlenecektir

Konutlarda en az iki adet aydınlatma linyesi bulunacaktır

Flüoresan lambaların görünen güçlerini belirlenmesinde ilgili Türk standardı esas alınacaktır

xii) ( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798)Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı, priz güçleri bir fazlı priz için en az 300W (konutlarda müstakil linyeden beslenen priz güçleri hariç), üç fazlı priz için en az 600 W olmak üzere ihtiyaca göre belirlenecektir

Belirlemede linye yükü ve gerilim düşümü de göz önünde bulundurulacaktır

(Şantiye elektrik tesislerinde kullanılan bir yerde priz güç hesabına katılmaz)
Prizlere bağlanacak aygıtlar belli ise sorti sayısı bunların miktarına göre belirlenecektir

xiii) Aydınlatma ve priz devrelerine bağlanacak sorti sayısı bir fazlı devrelerde aydınlatma için 9, priz için 7'den fazla olmayacaktır

xiv) Buşonlu sigortalar, buşona uygun vidalı kontak elemanları ile donatılacaktır

Yay, vida, para ve benzeri gibi cisimler bu amaçla kullanılamaz

xv) Tablolara takılmış ev tipi devre kesiciler, kumanda anahtarı olarak kullanılamaz

xvi) İç tesislerde bıçaklı sigorta açık tipteki sigortalar rasgele dokunmaya karşı tedbir alınmadan kullanılamaz

xvii) Topraklanmış iletkenlere sigorta konulamaz

xviii) Doğru akımla çalışan çok iletkenli yada alternatif akımla çalışan çok fazlı sistemlerde sıfır iletkenine sigorta konulamaz

xix) Hava hatlarından ayrılan bağlantı hatlarının ayrılma noktalarına yada hatların yapılara girdiği yerlere

10-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Elektrik Bağlama Aygitlari BAĞLAMA AYGITLARI a)Anahtarlar i) Elektrik tesislerinde Türk Standartlarına uygun anahtarlar kullanılmalıdır ii) Anahtarlar anma akımının ve geriliminin üstündeki değerlerde kullanılamazlar Anahtarlar kullanılma amacına uygun güçte seçilmelidir iii) Anahtarların normal olarak toprağa göre gerilim altında bulunan bütün kutupları aynı zamanda açılıp kapanmalıdır iv) Anma gerilimi 250 V'ye kadar olan elektrik devrelerinde kullanılacak anahtar1ann anma akımı 10'A'dan aşağı olmamalıdır v) Nötr hatları topraklanmış olan sabit tesislerde, anahtarlar faz iletkenleri üzerine konulmalıdır Nötr hatları topraklanmamış olan sabit tesislerde, faz ve nötr hatlarını aynı anda açıp kapayan anahtarlar kullanılmalıdır vi) Anahtarlar, işletmede meydana gelen titreşimlerle yada kendi ağırlıkları ile kendiliğinden açılıp kapanmayacak nitelikte olmalıdır Anahtarların hareket eden kolları, çalıştırma zincirleri ve benzeri gibi el ile dokunulan metal parçalan yalıtkan ara parçalarla (örneğin porselen izolatörlere) anahtar gövdesinden ayrılmış olmalıdır vii) Sıcaklıkları 60° C' nin üstünde olan yerlerde, sıcak yerler için elverişli anahtarlar (örneğin porselen yalıtkan!) anahtarlar) kullanılmalıdır viii) Anahtarların bir ucuna birden fazla iletken bağlanamaz Yani anahtar, dağıtım kutusu olarak kullanılamaz ix) Topraklanmış tesiste sıfır iletkenleri hiçbir şekilde kesilemez ve bu iletken üzerine anahtar konulamaz x) ikinci (tali) dağıtım tablolarında kullanılacak anahtarlar tercihen pako şalter yada ev tipi devre kesici olmalıdır xi) Aydınlatma devrelerinde termik ve magnetik koruyuculu anahtar kullanıldığında bunun ayrıca sigorta ile korunması gerekmez xii) Anahtardan, anahtar altı prize geçiş yapılamaz Bu priz bulunduğu konum bakımından bu adı almıştır Anahtara ve anahtar altı prize gelen besleme iletkenleri normal olarak ayrı borular içinde çekilir b) Yol vericiler ve ayar aygıtları i) Bu aygıtlar yürürlükteki Türk Standartlarına yada tanınan yabancı standartlara uygun olmalıdır ii) Çalışırken ısı çıkaran yol verici ve ayar aygıtları, kullanıldıkları yer izin verilmeyecek derecede ısınmayacak nitelikte seçilmeli ve yerleştirilmelidir iii) Yol verici ve ayar aygıtları, ait oldukları motor ve devrelere uygun boyut ve nitelikte seçilmelidir iv) Kendi transformatörü bulunan tüketicilerde doğrudan (direkt) yol verilebilecek en büyük kısa devre senkron motor gücü tüm işletme yükleri devrede iken, en büyük güçlü motorun devreye girmesi durumunda transformatör empedansları dahil, yol alan motorda, yol alma akımında bağıl gerilim %15'i aşmamak koşulu ile tüketici tarafında belirlenir Kendi transformatörü bulunmayan tüketicilerde, doğrudan yol verilecek en büyük kısa devre asenkron motor gücü köy ve benzeri yerlerde 75 kW, alçak gerilim şebekesi hava hattı olan kasaba ve şehirlerde 15 kW, alçak gerilim şebekesi yeraltı kablosu olan kasaba ve şehirlerde 30 kW"ır Ancak motorun gücü transformatörün gücünün %10"nu aşamaz c) Fiş ve priz düzenleri i) ( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798) İç tesislerde kullanılacak fış ve prizler Türk Standartlarına uygun olmalı ve bunların topraklama kontağı koruyucu kontak bulunmalıdır İç tesislerde kullanılacak fış ve prizlerin anma değerleri 10 A'in altında olamaz Belirli bir cihaz için öngörülen prizlerin anma akımları cihaz gücü ile uygun olacak ve bu prizlerin anma akımları 16 A'in altında olmayacaktır iii) Koruma iletkenleri fış ve prizlerin toprak işareti bulunan yerlerine bağlanmalıdır iii) Elektrik tesislerinde lambaların duy ve soketlerine takılı prizler kullanılamaz Aynı şekilde sabit fişleri bulunan çok prizler de kullanılamaz iv) Prizler dağıtım kutusu olarak kullanılamaz v) Bir fişe birden fazla sabit olmayan iletken bağlanamaz Bu şekildeki birkaç iletkenin bağlanması için yapılan özel fişler bu hükmün dışındadır vi) Sıva altı tesislerde prize bağlanan iletkenlerin üzerindeki yalıtkanların prizin tutturma parçaları ile zedelenmemesine dikkat edilmelidir vii) Büyük salonlarda zemine bu amaç için yapılmış olanlar kullanılmak ve gerekli koruyucu tedbirler alınmak şartı ile priz tesis edilebilir viii) ( Değişik fıkra : RG 08/12/2000- 24254) Konutlarda salonlar (20 m2 den büyük alanlı) ve mutfak için en az ikişer, odalar ve banyo için en az birer priz tesis edilmelidir Barakalar, basit köy evleri hariç olmak üzere ayrıca; çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve Müstakil linyeden için üç adet ayrı linye tesis edilmelidir Müstakil linyeden beslenen bu prizlerin güçleri, söz konusu elektrikli cihazların aşağıda verilen güçlerinden az olamaz GÜCÜ (KW) Çamaşır Makinesi 25 Bulaşık Makinesi 25 Elektrikli Fırın/Ocak 20 ix) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Konutlar ile kreş, çocuk yuvası ve okul gibi çocukların bulunduğu yerlerde prizlerin perdeli (shutter) tip olması tavsiye edilir d) Sigortalar i) Elektrik hatları eriyen telli sigortalar yada kesiciler ile korunmalıdır ii) Sigortalar, koruyacakların iletkenlerin ve aygıtların tehlikeli biçimde ısınmalarını önleyecek nitelikte seçilmelidir Bakır iletkenlerin dayanabileceği en büyük sürekli akımlarla bu iletkenleri koruyacak sigortaların anma akımları çizelge - 13'de verilmiştir iii) elektrik tesislerinde yamanmış yada üzerine tel sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılamaz iv) İletken kesitlerinin akım tüketilen yerlere doğru küçüldüğü noktalara sigorta konulmalıdır Önceki sigorta küçük kesiti de koruyorsa ayrıca ikinci bir sigorta konulması gerekmez (Değişik ek: RG 04/04/1986- 19068) Açıklama : Bu madde bölümünün uygulanması zorunlu değildir v) Sigortalar ve kesiciler korunacak hattın başına konulmalıdır Şebekeden sigortaya gelen faz iletkeni her zaman sigorta gövdesinin alt kontağına bağlanmalıdır Sigortalı anahtarlar açıldıktan sonra sigorta elemanı gerilim altında kalmamalıdır vi) Priz devreleri aydınlatma devrelerinden ayrı olacaktır Ancak zorunlu durumlarda ve tablolardan her birinde yalnız bir priz bulunması durumunda aydınlatma devresine en çok bir priz bağlanabilir Gerektiğinde priz devresine de bir lamba bağlanabilir vii) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Yapı bağlantı hatları ve kullanılacak iletkenlerin kesiti bakır gereç için en az 6 mm2 alüminyum gereç için en az 10 mm2 olmalıdır viii) Kolon hatları için kullanılacak bakır iletkenlerin kesiti en az 4 mm2 olmalıdır Bu hatlar için seçilen iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım aygıtlarının anma akımları iletkenini kesitine göre çizelge-13'den seçilecektir Kolon hatları, kısa devre kesme kapasitesi yeterli ev tipi devri kesiciler varsa, bunlarla korunacaktır Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 10 kA olacaktır Kısa devre kapasitesi yeterli olan ev tipi devre kesici bulunmaması durumunda, tel sarılmamış eriyen telli sigorta kullanılabilir ix) Aydınlatma sortileri için en az 15 mm2 ve aydınlatma linyeleri için en az 25 m2 kesitli bakır iletkenleri kullanılacaktır Seçilmiş olan bu iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım koruma aygıtlarının anma akımları, iletkenini kesitine göre çizelge 13'den seçilecektir Aydınlatma linye hatları ev tipi devre kesiciler ile korunacaktır Bu kesicilerin kısa devre akımları en az olacaktır x) Priz sortiler ve linyeleri için en az 25 mm2 kesitli yalıtılmış bakır iletkenler kullanılacaktır Priz linye hatları ev tipi devre kesicilerle korunacaktır Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 3 kA olacaktır xi) (Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Bir aydınlatma linyesine bağlanacak sorti sayısı, linyenin yükü (gücü) ve gerilim düşümüne bağlı olarak belil1enir Aydınlatma gücü, aydınlatma hesabı yapılan binalarda bu hesap sonucunda elde edilir Kullanılışı bakımından özel bir durumu olmayan küçük alanlı yapı birimleri için aydınlatma hesabı yapılması gerekmeyebilir Aydınlatma hesabı yapılmayan yerler için aydınlatma gücü, m2 başına en az 12W(12V/m2) alınarak belirlenecektir Konutlarda en az iki adet aydınlatma linyesi bulunacaktır Flüoresan lambaların görünen güçlerini belirlenmesinde ilgili Türk standardı esas alınacaktır xii) ( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798)Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı, priz güçleri bir fazlı priz için en az 300W (konutlarda müstakil linyeden beslenen priz güçleri hariç), üç fazlı priz için en az 600 W olmak üzere ihtiyaca göre belirlenecektir Belirlemede linye yükü ve gerilim düşümü de göz önünde bulundurulacaktır (Şantiye elektrik tesislerinde kullanılan bir yerde priz güç hesabına katılmaz) Prizlere bağlanacak aygıtlar belli ise sorti sayısı bunların miktarına göre belirlenecektir xiii) Aydınlatma ve priz devrelerine bağlanacak sorti sayısı bir fazlı devrelerde aydınlatma için 9, priz için 7'den fazla olmayacaktır xiv) Buşonlu sigortalar, buşona uygun vidalı kontak elemanları ile donatılacaktır Yay, vida, para ve benzeri gibi cisimler bu amaçla kullanılamaz xv) Tablolara takılmış ev tipi devre kesiciler, kumanda anahtarı olarak kullanılamaz xvi) İç tesislerde bıçaklı sigorta açık tipteki sigortalar rasgele dokunmaya karşı tedbir alınmadan kullanılamaz xvii) Topraklanmış iletkenlere sigorta konulamaz xviii) Doğru akımla çalışan çok iletkenli yada alternatif akımla çalışan çok fazlı sistemlerde sıfır iletkenine sigorta konulamaz xix) Hava hatlarından ayrılan bağlantı hatlarının ayrılma noktalarına yada hatların yapılara girdiği yerlere