Edebiyat Nedir ?

Edebiyat tanımı:

Okuyanlara estetik (sanatsal) bir doyum sağlamak amacıyla yazılmış, ya da böyle bir amacı olmasa bile biçimsel ve içeriksel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı eserlere edebiyat denir edebiyat bir anlatım biçimidir düşünce ve duyguları güzel ve etkili bir biçimde anlatma sanatı olarak da tanımlanabilir herhangi bir metnin edebiyat eseri sayılabilmesi için sanatsal değerler taşıması gerekir



Detay:

Edebiyat, Alm Literatur (f), FrLittérature (f), İng Literature Düşünce, duygu ve hayallerin sözlü veya yazılı olarak güzel ve tesirli biçimde anlatılması sanatı Okuyana estetik bir tat vermek amacıyla yazılmış olan ya da böyle bir amacı olmasa bile, biçimsel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı yapıtlar Bu anlamıyla edebiyat görece yeni bir terimdir

Batı'da 18 yüzyılda yaygınlaşmıştır Geçmişte şiir, destan, tiyatro gibi türler genel olarak edebiyat başlığı altında değil, ayrı ayrı ele alınırdı Türkiye'de de edebiyat terimi bugünkü anlamına ancak 19 yüzyılın sonlarında kavuşmuştur divan edebiyatında şiir ve düzyazı (inşa), amaçlan ve kuralları farklı olan iki ayn sanat dalı olarak görülürdüEdebiyatın kapsamıEdebiyat bir anlatım biçimidir Düşünce ve duygulan güzel ve etkili bir biçimde anlatma sanatı olarak da tanımlanır İnsan yaşantılarını anlatan her metin edebiyat yapıtı değildir Konu tartışmalı olmakla birlikte, asıl amacı estetik tat vermek değil, bilgi vermek ya da inandırmak olan yapıtlar (teknik ve bilimsel kitaplar, gazete yazılan, reklam metinleri, propaganda yazıları vb) genellikle edebiyatın kapsamı dışında bırakılır Bir metnin edebiyat yapıtı, sayılması için sanat değeri taşıması gerekir! Ama bu değeri tanımlamak kolay değildir Edebi değeri olan bilimsel metinlere rastlanabildiği gibi, sanat katına yüksele-meyen şiirler de vardır Bunlara şiir değil, manzume denir

Edebiyatın tanımı ve kapsamıyla ilgili tartışmalar, estetik kuramının alanına girer İlk sistemli estetik felsefesinin kurucusu olan kant'a göre, bir metnin sanat sayılabilmesi için "çıkar gözetmemesi", başka bir deyişle kendi dışında hiçbir amaç taşımaması gerekir Bütün sanatlar gibi edebiyat da bu bakımdan oyuna benzetilebilir Oyunun kendi dışında hiçbir amacı yoktur, yalnız zevk almak için oynanır ve biter Bu yaklaşım, edebiyatı öteki insan eylemlerinden ayıran çok önemli bir noktayı vurgulamakla birlikte, iki yönden eleştiriye açıktır Birincisi, fazlaca "hazcı" bir yaklaşımdır; edebiyat yapıtlannın içerdiği "doğruluk" boyutunu, aydınlanma yanını ihmal etmektedir İkincisi, yeterince tarihsel değildir; geçmişte edebiyat dışı sayılan bazı metinlerin zamanla edebiyat kapsamı içine alındığını, bazılarınınsa edebi değer ve işlevini yitirdiğini göz önünde tutmamaktadır Oysa bütün insan ürünleri gibi sanat da ölümlüdür

Edebi türlerin en "edebi", en katışıksız, en yoğun olanı lirik şiirdir estetik haz vermenin ötesinde hiçbir amaç taşımaz Ama bu estetik hazzın içinde derin, karmaşık ve dile getirilmesi güç bir insani gerçeklikle karşılaşmanın verdiği heyecan da vardır

Yoğunluk ve katışıksızlık açısından lirik şiiri destan, eleji, ağıt, mesnevi, dramatik şiir ve felsefi şiir gibi manzum türler izler Bunlar genellikle firik şiirden daha uzun ve daha gevşek dokuludur roman, 18 yüzyılda gelişen ve 19 yüzyılda öne çıkan bir türdür Kaynaklan açısından en zengin edebi biçim olduğu söylenebilir Destan, masal, ortaçağ romansları, deneme ve felsefi metin gibi daha eski biçimlerin hepsi romanı beslemiştir Ama günümüzde satışa çıkan romanlann büyük bölümü edebiyat yapıtı sayılmaz; estetik zevk vermek için değil, oyalamak ve eğlendirmek için yazılmışlardır Seyahatname, gezi notları, anı, otobiyografi, günlük ve mektup gibi kişisel metinler, genellikle edebiyat ile belgeseli ayıran çizginin iki yanında yer alır Üsluplarının yetkinliği ve içeriklerinin zenginliğiyle büyük edebiyat yapıtı katma yükselenler olduğu gibi, "gazete yazısı" ve "anı defteri" düzeyinde kalanlan da vardır Birçok kişisel metin, edebi değerinden çok, yazan konusunda özel bilgiler vermesi yüzünden ilgi çeker Öte yandan, kolay kolay hiçbir türe sokulamayan ve üslup kaygısı gözetilmeden yazıldığı halde okurlara estetik bir doyum sağlayan metinler de vardır; 20 yüzyıl edebiyatında dışavurumculuk, dadacılık ve gerçeküstücülük gibi akımlann ürünleri genellikle bu türdendir

Edebiyat akımları:

Anakreontizm

Anlatımcılık (Ekspresyonizm)

Dadaizm (Dada Hareketi )

Dandizm

Doğaüstü

Edebiyat-ı Cedide

Egzistansiyalizm

Entimist (İçtenci)

Estetizm

Fütürizm (Gelecekçilik)

İmajizm

Empresyonizm (İzlenimcilik )

Klasisizm (edebiyat)

Kübizm

lirizm

Milli Edebiyat Akımı

Natüralizm

Neo-klasikçilik

Neo-realizm

Parnasizm

Parnasse Okulu

Popülizm

Postmodernizm ve roman

Realizm (Gerçekçilik)

Romantizm

Romantizm ve Gerçekçilik

Simgecilik (sembolizm)

Sürrealizm (Gerçeküstücülük)

Verismo


Edebiyat Türleri:

a) Nazım:

1- Şiir

2- Destan

3- Ağıt

4- Mesnevi

5- Eleji

b) Nesir:

1- roman

2- Öykü

3- Masal

4- tiyatro

5- deneme

6- makale

7- biyografi

8- otobiyografi

9- Eleştiri

10- Anı

11- Gezi yazısı

12- mizah

13- Edebi destan

Edebiyat Nedir ?

Okuyanlara estetik (sanatsal) bir doyum sağlamak amacıyla yazılmış, ya da böyle bir amacı olmasa bile biçimsel ve içeriksel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı eserlere edebiyat denir edebiyat bir anlatım biçimidir düşünce ve duyguları güzel ve etkili bir biçimde anlatma sanatı olarak da tanımlanabilir herhangi bir metnin edebiyat eseri sayılabilmesi için sanatsal değerler taşıması gerekir



Detay:

Edebiyat, Alm Literatur (f), FrLittérature (f), İng Literature Düşünce, duygu ve hayallerin sözlü veya yazılı olarak güzel ve tesirli biçimde anlatılması sanatı Okuyana estetik bir tat vermek amacıyla yazılmış olan ya da böyle bir amacı olmasa bile, biçimsel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı yapıtlar Bu anlamıyla edebiyat görece yeni bir terimdir



Batı'da 18 yüzyılda yaygınlaşmıştır Geçmişte şiir, destan, tiyatro gibi türler genel olarak edebiyat başlığı altında değil, ayrı ayrı ele alınırdı Türkiye'de de edebiyat terimi bugünkü anlamına ancak 19 yüzyılın sonlarında kavuşmuştur divan edebiyatında şiir ve düzyazı (inşa), amaçlan ve kuralları farklı olan iki ayn sanat dalı olarak görülürdüEdebiyatın kapsamıEdebiyat bir anlatım biçimidir Düşünce ve duygulan güzel ve etkili bir biçimde anlatma sanatı olarak da tanımlanır İnsan yaşantılarını anlatan her metin edebiyat yapıtı değildir Konu tartışmalı olmakla birlikte, asıl amacı estetik tat vermek değil, bilgi vermek ya da inandırmak olan yapıtlar (teknik ve bilimsel kitaplar, gazete yazılan, reklam metinleri, propaganda yazıları vb) genellikle edebiyatın kapsamı dışında bırakılır Bir metnin edebiyat yapıtı, sayılması için sanat değeri taşıması gerekir! Ama bu değeri tanımlamak kolay değildir Edebi değeri olan bilimsel metinlere rastlanabildiği gibi, sanat katına yüksele-meyen şiirler de vardır Bunlara şiir değil, manzume denir



Edebiyatın tanımı ve kapsamıyla ilgili tartışmalar, estetik kuramının alanına girer İlk sistemli estetik felsefesinin kurucusu olan kant'a göre, bir metnin sanat sayılabilmesi için "çıkar gözetmemesi", başka bir deyişle kendi dışında hiçbir amaç taşımaması gerekir Oyunun kendi dışında hiçbir amacı yoktur, yalnız zevk almak için oynanır ve biter Bu yaklaşım, edebiyatı öteki insan eylemlerinden ayıran çok önemli bir noktayı vurgulamakla birlikte, iki yönden eleştiriye açıktır Birincisi, fazlaca "hazcı" bir yaklaşımdır; edebiyat yapıtlannın içerdiği "doğruluk" boyutunu, aydınlanma yanını ihmal etmektedir İkincisi, yeterince tarihsel değildir; geçmişte edebiyat dışı sayılan bazı metinlerin zamanla edebiyat kapsamı içine alındığını, bazılarınınsa edebi değer ve işlevini yitirdiğini göz önünde tutmamaktadır Oysa bütün insan ürünleri gibi sanat da ölümlüdür
Bütün sanatlar gibi edebiyat da bu bakımdan oyuna benzetilebilir


Edebi türlerin en "edebi", en katışıksız, en yoğun olanı lirik şiirdir estetik haz vermenin ötesinde hiçbir amaç taşımaz Ama bu estetik hazzın içinde derin, karmaşık ve dile getirilmesi güç bir insani gerçeklikle karşılaşmanın verdiği heyecan da vardır



Yoğunluk ve katışıksızlık açısından lirik şiiri destan, eleji, ağıt, mesnevi, dramatik şiir ve felsefi şiir gibi manzum türler izler Bunlar genellikle firik şiirden daha uzun ve daha gevşek dokuludur roman, 18 yüzyılda gelişen ve 19 yüzyılda öne çıkan bir türdür Kaynaklan açısından en zengin edebi biçim olduğu söylenebilir Destan, masal, ortaçağ romansları, deneme ve felsefi metin gibi daha eski biçimlerin hepsi romanı beslemiştir Ama günümüzde satışa çıkan romanlann büyük bölümü edebiyat yapıtı sayılmaz; estetik zevk vermek için değil, oyalamak ve eğlendirmek için yazılmışlardır

Seyahatname, gezi notları, anı, otobiyografi, günlük ve mektup gibi kişisel metinler, genellikle edebiyat ile belgeseli ayıran çizginin iki yanında yer alır Üsluplarının yetkinliği ve içeriklerinin zenginliğiyle büyük edebiyat yapıtı katma yükselenler olduğu gibi, "gazete yazısı" ve "anı defteri" düzeyinde kalanlan da vardır Birçok kişisel metin, edebi değerinden çok, yazan konusunda özel bilgiler vermesi yüzünden ilgi çeker Öte yandan, kolay kolay hiçbir türe sokulamayan ve üslup kaygısı gözetilmeden yazıldığı halde okurlara estetik bir doyum sağlayan metinler de vardır; 20 yüzyıl edebiyatında dışavurumculuk, dadacılık ve gerçeküstücülük gibi akımlann ürünleri genellikle bu türdendir