Güneş Fiziği’Ne Giriş

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Güneş Fiziği’ne Giriş

1610 Güneş lekeleri Galileo ve başkaları tarafından o dönemlerde keşfedilmiş teleskoplarla gözlenmiştir

1814 Fraunhofer Güneş spektrumundaki 547 çizgiyi tanımlamıştır

1836 Güneş tutulmaların sistematik çalışmaları başlamıştır

1842 Bir tutulma esnasında prominenslerin ikinci keşfi yapılmıştır (ilk kez 1733 de gözlenmişti)

1843 Schwabe Güneş lekelerin ortaya çıkışı ile ilgili olarak 11 yıllık bir çevrimin varlığını öne sürmektedir

1851 Bir tutulma esnasında ilk kez koronanın fotoğrafı çekilmiştir

1852 Üç araştırmacı tarafından jeomanyetik fırtınaların Güneş leke çevrimi ile ilişkili olduğu bulundu

1858 Carrington çevrim süresince Güneş lekelerin enlemsel kaymasını gözlüyor

1859 Carrington ve Hodgson ilk kez bir Güneş parlaması gözlüyorlar

1860 Spörer çevrim süresince Güneş leke dağılımı ile ilgili kanunu keşfediyor

1868 Bir tutulma esnasında yeni bir elementin (He) emisyon çizgisi bulunuyor

1869 Lane Güneş’in bir gaz küresi olarak modelini yapıyor

1874 Langley Güneş’in görünen yüzeyinin ince yapısına ait detaylı tanımlamaları veriyor

1875 Secchi korona şeklinin çevrim süresince değiştiğini fark ediyor

1889 Hale spektrohelyografı keşfediyor

1908 Hale Güneş lekelerinin kuvvetli manyetik alana sahip olduklarını keşfediyor

1909 Güneş leke penumbrasındaki dışarıya doğru yönelmiş hareketler Evershed tarafından gözleniyor

1930 Lyot koronayı gözleyebilmek için koronagrafı keşfeder

1934 Cowling tarafından Güneş lekeleri ve dynamo ile ilgili bir model devam ettirilmiş-

tir

1938 pp-zinciri Bethe tarafından Güneş enerjisinin bir kaynağı olarak açıklanmıştır

1941 Biermann Güneş lekelerinin soğuk olduğunu öne sürmektedir

1942 Alfven manyetik orjinli dalgalar (Alfven dalgaları) için bir teori oluşturmuştur

1945 W

Roberts spikülleri detaylı bir şekilde tanımlıyor

1948 Biermann ve Schwarzschild Güneş’in dış atmosfer tabakalarının konveksiyon bölgesinden dışarıya doğru yayılan ses dalgaları tarafından ısıtıldığını önermişlerdir

Manyetik alanın bu konuyla ilişkisi 1961’li yıllarda Osterbrock tarafından ele alınmış

1952 Babcock’un magnetografı keşfetmesiyle Güneş’in manyetik alan ölçümlerinde büyük bir

gelişme olmuştur

1956 Magnetohydrodinamiğin temel teorileri Cowling tarafından bir kitabında özetleniyor

1957 Parker Güneş rüzgarlarının varlığını öne sürerek bu yapılara ait bir model geliştiriyor

1960 Leighton fotosferde 5 dakikalık salınımları keşf ediyor

1961 Leighton, Noyes ve Simon kromosfer tabakasında gözlenen ağyapının süpergranül hücrelerinin bu üst tabakalardaki tezahürü olduğunu buluyorlar

Bu tarihden itibaren arz üzerindeki teleskopların geliştirilmesi sonucunda sağlanan (gerek spektrel gerekse uzaysal) yüksek ayırımlı gözlemler fotosfer ve kromosferdeki ince yapı ile ilgili sonuçlar vermiş, uydu gözlemleri ile geçiş bölgesi ve korona incelenmiş, yeni teorik modeller bu sonuçlara dayandırılarak oluşturulmuştur

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Güneş Fiziği’Ne Giriş Güneş Fiziği’ne Giriş 1610 Güneş lekeleri Galileo ve başkaları tarafından o dönemlerde keşfedilmiş teleskoplarla gözlenmiştir 1814 Fraunhofer Güneş spektrumundaki 547 çizgiyi tanımlamıştır 1836 Güneş tutulmaların sistematik çalışmaları başlamıştır 1842 Bir tutulma esnasında prominenslerin ikinci keşfi yapılmıştır (ilk kez 1733 de gözlenmişti) 1843 Schwabe Güneş lekelerin ortaya çıkışı ile ilgili olarak 11 yıllık bir çevrimin varlığını öne sürmektedir 1851 Bir tutulma esnasında ilk kez koronanın fotoğrafı çekilmiştir 1852 Üç araştırmacı tarafından jeomanyetik fırtınaların Güneş leke çevrimi ile ilişkili olduğu bulundu 1858 Carrington çevrim süresince Güneş lekelerin enlemsel kaymasını gözlüyor 1859 Carrington ve Hodgson ilk kez bir Güneş parlaması gözlüyorlar 1860 Spörer çevrim süresince Güneş leke dağılımı ile ilgili kanunu keşfediyor 1868 Bir tutulma esnasında yeni bir elementin (He) emisyon çizgisi bulunuyor 1869 Lane Güneş’in bir gaz küresi olarak modelini yapıyor 1874 Langley Güneş’in görünen yüzeyinin ince yapısına ait detaylı tanımlamaları veriyor 1875 Secchi korona şeklinin çevrim süresince değiştiğini fark ediyor 1889 Hale spektrohelyografı keşfediyor 1908 Hale Güneş lekelerinin kuvvetli manyetik alana sahip olduklarını keşfediyor 1909 Güneş leke penumbrasındaki dışarıya doğru yönelmiş hareketler Evershed tarafından gözleniyor 1930 Lyot koronayı gözleyebilmek için koronagrafı keşfeder 1934 Cowling tarafından Güneş lekeleri ve dynamo ile ilgili bir model devam ettirilmiş- tir 1938 pp-zinciri Bethe tarafından Güneş enerjisinin bir kaynağı olarak açıklanmıştır 1941 Biermann Güneş lekelerinin soğuk olduğunu öne sürmektedir 1942 Alfven manyetik orjinli dalgalar (Alfven dalgaları) için bir teori oluşturmuştur 1945 W Roberts spikülleri detaylı bir şekilde tanımlıyor 1948 Biermann ve Schwarzschild Güneş’in dış atmosfer tabakalarının konveksiyon bölgesinden dışarıya doğru yayılan ses dalgaları tarafından ısıtıldığını önermişlerdir Manyetik alanın bu konuyla ilişkisi 1961’li yıllarda Osterbrock tarafından ele alınmış 1952 Babcock’un magnetografı keşfetmesiyle Güneş’in manyetik alan ölçümlerinde büyük bir gelişme olmuştur 1956 Magnetohydrodinamiğin temel teorileri Cowling tarafından bir kitabında özetleniyor 1957 Parker Güneş rüzgarlarının varlığını öne sürerek bu yapılara ait bir model geliştiriyor 1960 Leighton fotosferde 5 dakikalık salınımları keşf ediyor 1961 Leighton, Noyes ve Simon kromosfer tabakasında gözlenen ağyapının süpergranül hücrelerinin bu üst tabakalardaki tezahürü olduğunu buluyorlar Bu tarihden itibaren arz üzerindeki teleskopların geliştirilmesi sonucunda sağlanan (gerek spektrel gerekse uzaysal) yüksek ayırımlı gözlemler fotosfer ve kromosferdeki ince yapı ile ilgili sonuçlar vermiş, uydu gözlemleri ile geçiş bölgesi ve korona incelenmiş, yeni teorik modeller bu sonuçlara dayandırılarak oluşturulmuştur