Kyzikos Erdek – Bandırma

Kyzikos Erdek – Bandırma

Bandırma’nın 5 km kuzeybatısında, Kapıdağ yarımadasını ana karaya bağlayan, dar ve alçak kıstağın kuzey doğusundadırBurası İlk Çağ’da karaya yakın bir ada konumunda idi3000 yıllık bir tarihin, gizemli vadilerin, şelalelerle süslü derelerin ve akvaryumu andıran koyların izini sürmek için yol alıyoruz Bir zamanlar Kyzikos Antik Şehri’nin kurulu olduğu yarımadada Hadrianus Tapınağı, Collesium kadar görkemli amphi tiyatro, Kirazlı Manastırı ve eski Rum köyleri tur boyu bizi geçmişe götürecek tarihi kalıntılardan bazıları Arktonnesas denilen ada Hellence “Ayı Adası” anlamındadır

Kyzkos isminin Hellen dilinde anlamı olmadığı gibi kökeni de bilinmemektedir Kyzikos ile ilgili araştırmalara XVyüzyılda başlanmıştırNitekim İtalyan tüccar ve araştırmacı Ankonalı Cyriacos, burada gördüğü, ancak günümüze çok azı gelebilmiş kalıntılardan söz etmiştirOnu izleyen yıllarda ise diğer gezginler kentle ilgili hiçbir bilgi vermemişlerdirXVIII-XIXyüzyıllarda Avrupalı gezginler Kyzikos’a gelmişlerse de yalnızca Hadrianus mabedi ile ilgilenmişlerdirCTexier de tiyatronun ayakta kalmış kemer ayaklarının çizimlerini yapmıştır Perrot,1862’de yayınlanan Galatia ve Bithynia seyahatnamesinde Kyzikos’un günümüze ışık tutan plânı ve bazı kalıntılarını çizmiştirOnları Rustafsaell ve Hasluck’un çalışmaları izlemiştir Arkaik dönemde (MÖ479 öncesi) burada Dolionez denilen bir topluluk yaşıyorduBununla beraber kentin ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu da açıklık kazanamamıştır

Kyzikos’un ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesinlik kazanamamakla beraber MÖ756’da Miletos’dan gelenlerin kenti ele geçirdiği bilinmektedirMiletoslu göçmenlerin yönetiminde, çevrenin önemli bir balıkçılık ve ticaret merkezi olmuş, Karadeniz kentleriyle yapılan ticarette üs konumunu yüklenmiştir OrdProfDrEkrem Akurgal’ın burada yaptığı kazılarda Geç Geometrik dönem keramiklerinin bulunduğu kentin MÖVIIyüzyılın ilk yarısında kurulmuş olduğunu ortaya koymuşturAncak kent konumuna Miletoslular zamanında erişmiştir

Perslere karşı başlatılan ayaklanmada Miletosluların yanında olmamışlardırİsyanı bastırmak için yola çıkan Pers donanmasını, onlar gelmeden önce Daskleion kentindeki satrap Olbares ile anlaşarak onlara bağımlılığını bildirmişlerdir Bu nedenle de Kyzikos, diğer kentler gibi yakılıp yıkılmaktan kurtulmuşturMÖ498’de Atina’nın egemenliğine girdiğini Xenophon’dan öğreniyoruz MÖ281 de Kunupedion savaşının ardından Seleukos Krallığının eline geçmiştir Kyzikos’un Pergamon Krallığı ile olan ilişkileri de bu dönemde başlamıştır Pergamon Krallığının vasiyet yoluyla Roma’ya katılmasından sonra da Bergama’ya bağlı bir Roma eyaleti konumuna girmiştirKısa bir süre sonra bağımsızlık hakkını elde etmiştirAncak MÖIyüzyılın ikinci yarısında Roma’nın doğu ülkeleri komutanı Antonius’un donanmasını hazırlaması isteğini kabul etmemiş, bunun sonucu olarak da bağımsızlığını kaybetmiştir İmparator Hadrianus döneminde (MS117-138) önemli bir kültür merkezi olmuşturİmparator MÖ124’de Kyzikos’a gelmiş, kısa süre sonra da İmparatorluğun kültürünü benimseyen kentler arasına girmiştirBu nedenle Roma’nın ekonomik desteğini kazanmış, kentte yeni eserler yapılmaya başlanmıştır

Doğu Roma İmparatoru Constantinus’un, Byzantionu başkent yapmasıyla birlikte Kyzikos’lu bilginler oraya göçmüşlerdirNe var ki,Byzantion’un deniz ticaret merkezi oluşu Kyzikos’u ekonomik yönden çöküntüye uğratmıştırArap akınları, 943 depremi kente zarar vermiştir Nikaia piskoposluğunun güçlenmesinden ötürü Kyzikos’da oraya bağlanmıştırBunun ardından 23 Eylül 1063 depremi kenti tümüyle yıkmış, halk da Artaka’ya (Erdek) göçmüş ve bir daha da eski günlerine dönememiştir Kyzikos’dan günümüze ulaşan kalıntıların başında Hadrianus Mabedi gelmektedirMabedin yapımına Hadrianus döneminde başlanmış,Marcus Aurellius döneminde (MS161-180) tamamlanmıştır Kyzikos’un güneybatısındaki mabet kentin geçirdiği depremlerden etkilenmiş,taşları çeşitli yapılarda kullanılmak üzere yerlerinden sökülmüştürGünümüze mabetten yalnızca çevresindeki terasları destekleyen bir kemer ve tonozlu temelleri gelebilmiştir

Anconalı Cyriacus da mabedin 33 sütununu ve üst yapısının ayakta olduğunu gördüğünü belirtmiştirKyzikos tiyatrosu, kent surlarından bazı kalıntılar dikkati çekerse de bunların pek fazla bir önemi bulunmamaktadırRoma döneminde içerisinde gladyatör gösterileri ile vahşi hayvan mücadelelerinin yapıldığı amfitiyatro Hamamlı ve Çeltikçi köyleri arasındaki bir dere yatağındadırMS124 depremi kentteki birçok yapı gibi burasını da yıkmıştırKentin nekropolü Edincik yolu üzerindedir Kyzikos kalıntıları İstanbul Arkeoloji Müzeleri ile Erdek Açık Hava Müzesindedir İstanbul Arkeoloji Müzesi Arkaik dönem eserlerinin sergilendiği salonda bir erkek torsosu ile dans eden figürler, Erdek’te ise asma dalı ve üzüm salkımları kabartmaları ile bezenmiş sütun parçası dikkati çekmektedir

Kyzikos’un nümizmatik alanında da ayrı bir önemi vardırKyzikos,Perslerin MÖV-IV yüzyıllarda elektron stater basma izni verdiği birkaç kentten birisi olmuştur