Fizikçiler Maddenin Sıcaklığıyla Oynuyor

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Fizik uzmanları maddenin doğasındaki kuvantumun ortaya çıkartılması yönünde yirmi yıldır sürdürdükleri girişimlerde atom gazlarının soğutulmasında giderek mutlak sıfıra yaklaşıyordur

Derecenin birkaç milyarda birine eşit bir sıcaklığa ulaşarak iki Nobel ödülüne hak kazanan araştırmacılar, maddenin çok garip yeni bir durumunu üretti

Şimdi ise bir ekip çağdaş bir oyuncak gibi işleyen bir yöntemle bu garip atom karışımını bir derecenin milyarda birinin de altında bir düzeye dek soğutmayı başardı

Uzmanlar 1995’te Bose-Einstein yoğunluğu adı verilen, son derece soğuk atomların tek bir kuvantum durumunda birleştikleri yeni bir durum ürettiler

Lazer ışınından yararlanmak suretiyle bir örnekteki her bir atomun karmaşık bir manyetik alanın merkezindeki güçsüz noktaya doğru yer değiştirip enerjisini azaltmasına olanak tanıyacak biçimde dönmesini sağlayan araştırmacılar daha sonra en etkin atomların dönüşünü değiştirmek için biraraya toplanan atomları mikrodalgalara tuttular

Bu atomların mikrodalgaların etkisiyle manyetik alanın dışına atılmaları geride kalanların da soğumasına neden oldu

Fizikçiler o günden beri bu ve buna benzer yöntemlerden yararlanarak Bose-Einstein yoğunluğunu 1 kelvin derecesinin birkaç milyarda birine eşit bir düzeye dek soğutabildiler

Gelgelelim, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Wolfgang Ketterle, Aaron Leanhardt ve arkadaşları çok daha basit bir yöntemle atomların daha da soğutulabileceğini ortaya koydular

Araştırmacılar güçlü manyetik alanlar arasındaki atomların sıkıştırılması için çok sayıda halka yerine örnek sodyum atomlarını yerçekimine karşı destekleyen bir manyetik alan üretecek tek bir halkadan yararlandılar

Bu halka doğrudan örneğin altında yer alıyor ve her biri hızla dönen atomları geri tepen bir alan oluşturuyordu

Böylece atomlar havaya yükseliyorlardı

Bu "yerçekimsel manyetik" tuzak atomları salt manyetik bir tuzaktan çok daha gevşek bir biçimde tutarak araştırmacıların daha düşük yoğunluklu örneklerle çalışmalarına ve çok daha düşük sıcaklıklara ulaşmalarına olanak tanıyordur

Kaynak:Enginbilim(Hürriyet)

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fizikçiler Maddenin Sıcaklığıyla Oynuyor Fizik uzmanları maddenin doğasındaki kuvantumun ortaya çıkartılması yönünde yirmi yıldır sürdürdükleri girişimlerde atom gazlarının soğutulmasında giderek mutlak sıfıra yaklaşıyordur Derecenin birkaç milyarda birine eşit bir sıcaklığa ulaşarak iki Nobel ödülüne hak kazanan araştırmacılar, maddenin çok garip yeni bir durumunu üretti Şimdi ise bir ekip çağdaş bir oyuncak gibi işleyen bir yöntemle bu garip atom karışımını bir derecenin milyarda birinin de altında bir düzeye dek soğutmayı başardı Uzmanlar 1995’te Bose-Einstein yoğunluğu adı verilen, son derece soğuk atomların tek bir kuvantum durumunda birleştikleri yeni bir durum ürettiler Lazer ışınından yararlanmak suretiyle bir örnekteki her bir atomun karmaşık bir manyetik alanın merkezindeki güçsüz noktaya doğru yer değiştirip enerjisini azaltmasına olanak tanıyacak biçimde dönmesini sağlayan araştırmacılar daha sonra en etkin atomların dönüşünü değiştirmek için biraraya toplanan atomları mikrodalgalara tuttular Bu atomların mikrodalgaların etkisiyle manyetik alanın dışına atılmaları geride kalanların da soğumasına neden oldu Fizikçiler o günden beri bu ve buna benzer yöntemlerden yararlanarak Bose-Einstein yoğunluğunu 1 kelvin derecesinin birkaç milyarda birine eşit bir düzeye dek soğutabildiler Gelgelelim, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Wolfgang Ketterle, Aaron Leanhardt ve arkadaşları çok daha basit bir yöntemle atomların daha da soğutulabileceğini ortaya koydular Araştırmacılar güçlü manyetik alanlar arasındaki atomların sıkıştırılması için çok sayıda halka yerine örnek sodyum atomlarını yerçekimine karşı destekleyen bir manyetik alan üretecek tek bir halkadan yararlandılar Bu halka doğrudan örneğin altında yer alıyor ve her biri hızla dönen atomları geri tepen bir alan oluşturuyordu Böylece atomlar havaya yükseliyorlardı Bu "yerçekimsel manyetik" tuzak atomları salt manyetik bir tuzaktan çok daha gevşek bir biçimde tutarak araştırmacıların daha düşük yoğunluklu örneklerle çalışmalarına ve çok daha düşük sıcaklıklara ulaşmalarına olanak tanıyordur Kaynak:Enginbilim(Hürriyet)