Operet Besteleyip Sahneye Koyan Bir Nakşibendî şeyhi

Memleketimizde müzik yayıncılığının öncülüğünü, aynı zamanda operet bestekârı da olan Mehmed Bahâ Bey yaptı Bursa'daki bir Nakşibendî tekkesinin şeyhi olan Mehmed Bahâ Bey, meşhur bir operet bestecisi olmasının yanısıra ilk müzik dergimiz olan "Âlem-i Musiki"nin de yayıncısıydı

İSTANBUL'da, 19 asrın sonlarında bir "operet" merakı başladı O zamanlarda da gündemde olan batılılaşma hevesinin etkisiyle popüler müzik batı etkisinde bir yola giriyor, yeni müzik biçimleri doğuyordu ve operet bunlardan biri ve Mehmed Bahâ Bey de operetlerin önemli bir ismi olduğu kadar, Türkiye'de müzik yayıncılığının öncülerindendi
Bursalı olan Mehmed Bahâ Bey Nakşibendî şeyhi Ahmed Baba Efendi'nin torunuydu ve müzikle iç içe bir ortamda dünyaya gelmişti Bursa'da kökü Umurbey Köyü'ne dayanan Bedreddin Pars Bey'in sülâlesinden gelen ve 1830'larm sonunda Bursa'ya yerleşen "baba" Ahmed Baba Efendi, orada bir Nakşibendî tekkesi kurdu Şimdi Bursa Hükümet Konağı'nm yerinde bulunan tekkede sadece ibadet değil, musiki âlemleri de yapılırdı

YAYIN TARİHİMİZİN İLK MÜZİK MECMUASINI ÇIKARDI

Ahmed Baba'nın 1845'te vefatından sonra şeyh olan oğlu Mehmed Said Efendi de müzikle uğraşta Mehmed Said Efendi'nin 1871'deki vefatından sonra da posta Mehmed Bahâeddin Efendi geçti ve 1904'e kadar şeyhlik etti
Mehmed Bahâeddin Efendi, iki kez evlenmiş ve ilk eşinden Mehmed Bahâ ile Hakkı Bahâ, o sırada Bursa kumandanı olan Hafız Mustafa Paşa'nın kızı Nakiye Hanım'dan da Muhiddin Bahâ ve Rukiye Hanım olmak üzere üç oğlu bir kızı dünyaya gelmişti
1877'de dünyaya gelen Mehmed Bahâ Bey, İstanbul'da okuduktan sonra Bursa'ya döndü Çeşitli okullarda tarih, müzik ve Fransızca dersleri verdi Bursa Vilayet Matbaası'nda birkaç yıl müdürlük yaptı ve yayın tarihimizdeki ilk müzik mecmuası olan "Âlem-i Musiki" adında bir dergi çıkardı 15 günde bir yayınlanan ve toplam 18 sayı çıkan dergi, 1920'de kapandı
Aynı zamanda operet besteciliği yapan Mehmed Bahâ Bey, birçoğu çok sesli olmak üzere marşlar ve şarkılar da besteledi Abdülhak Hamid Tarhan'm "Nesteren" operetinin bestesi de ona aitti Mehmed Bahâ, 1934'te dedesinin lâkabı "Pars" ismini soyadı olarak aldı Tekkenin son şeyhiydi, 1953'te Bursa'da öldü ve Emir Sultan Mezarlığı'na gömüldü

HALİDE EDİP'İN ABLASI İLE EVLENDİ

1916'da, Halide Edip'in ablası ve Ceyb-i Hümayun İkinci Kâtibi olan Mehmed Edip Efendi'nin kızı Nilüfer Hanım ile yaptığı evlilikten dünyaya gelen oğlu Umur Bahâ Pars, Milano'da batı müziği eğitimi gördü Tanınmış bir tenor olan Umur Pars Ankara Devlet Konservatuarında da hocalık yaptı
Pars Ailesi, Bursa Yunanlılar tarafından işgal edildiğinde, ailenin hemen bütün üyeleri Kuvâ-yı Milliye'de fiilen görev aldığı için 500 yıllık topraklan olan kenti terk etmek zorunda kaldılar
Bursa'daki tekke, Ahmed Vefik Paşa Caddesi'nin genişletme çalışmalarında yıkıldı, tekkedeki kütüphanenin bir kısmı da Bursa Nadir ve Yazma Eserler Kütüphanesi'ne kaldırıldı Tekke yıkılırken istimlâk edilen mezarlar Muhiddin Bahâ Pars tarafından Emir Sultan Mezarlığı'nda ayrı bir mezarlığa nakledildi ama sonraki senelerde bu mezarlar da kayboldu

HATTIN ÜSTADLARI

Yedikuleli Seyyid Abdullah (Vefatı: 1781)

İSTANBUL'da Yedikule'de doğduğu için bu ad ile tanınmaktadır
Ünlü hattat Hafız Osman'dan aklâm-ı sitte yazılarını öğrenerek 1690'da icazetname aldı ve hocasına yakın derecede bir sanatkâr oldu
Başka bir ifadeyle, hocasının kurduğu hat ekolünde akranlarının en iyisi idi Daha sonra İstanbul ve Edirne saraylarında yazı hocalığı yaptı

EMİR EFENDİ

"Emir Efendi" olarak da anılan sanatkârın kaynaklarda 24 adet Kur'an yazdığı kayıtlıdır ve bunların ikisi, Sultan Üçüncü Ahmed'in emriyle yazılmıştır Ayrıca bin kadar çeşitli eseri de vardır
Abdullah Efendi, peygamber sülalesinden geldiği için "Seyyid" unvanını taşırdı
Nesih yazısında hocası Hafız Osman derecesinde usta olan Yedikuleli'nin hattat silsilesi, çağımızın ünlü hattatı Halim Özyazıcı'ya kadar ulaşır
Yedikuleli Seyyid Abdullah'ın bu sülüs-nesih kıt'ası, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndedir

MURAT BARDAKÇI