Macaristan Ekonomisi Hakkında Bilgi

macaristan ekonomisi hakkında bilgi

23 Ekim 1989 tarihinde parlamenter demokrasi rejimine geçen Macaristan, bu tarihten sonra merkezi planlamaya dayalı ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş amacıyla kapsamlı bir ekonomik dönüşüm süreci başlatmıştır

31 Mart 1994 tarihinde tam üye olmak üzere Avrupa Birliği’ne başvuran Macaristan’ın AB üyelik süreci de Macaristan ekonomisine göreceli bir dinamizm kazandırmıştır Bu süreçte liberalleşme, özelleştirme ve istikrarın sağlanması öncelikleri oluşturmuştur 90’lı yılların başında dış ticaretle ilgili idari engeller kaldırılmış, doğrudan yabancı dış yatırımlar için uygun ortam yaratılmış, dövizle işlemler aşamalı olarak liberalleştirilmiş, Macar para birimi Forint 1996’da konvertibl hale getirilmiş ve dövizle işlemlerin liberalleştirilmesi süreci 2001’de tamamlanmıştır

2004 yılında AB’ye tam üye olan Macaristan, geçtiğimiz dönemde yabancı yatırımcıların ilgi odağı olmuş, doğrudan sermaye yatırımları ve likidite girişleri ile bölge ülkelerine göre daha hızlı bir ekonomik başarım yakalamıştır

Ancak, kısa sürede sağlanan hızlı gelişmeye karşılık, ülkedeki yapısal sorunlar devam etmekte olup, AB üyeliği bir anlamda yapısal sorunların çözümü için “sihirli değnek” olmamıştır Diğer bir deyişle, serbest piyasa ekonomisi ve demokrasiye geçilmesi bağlamında ilerleme sağlanmış olsa da, sürecin henüz tamamlanmadığı görülmektedir Bu bağlamda özellikle, eğitim, sağlık, ulaşım, belediye hizmetleri gibi alanlara önemli miktarda devlet kaynağının aktarılması ve özellikle, bu kaynakların etkinlikten uzak kullanımı, ekonomi üzerinde önemli yük oluşturmuştur

Bunun sonucunda ortaya çıkan yüksek bütçe açıkları nedeniyle, ekonomi yavaşlamış, büyüme hızı azalmış ve ekonomik göstergeler giderek olumsuz bir seyir izlemeye başlamıştır Ekonomideki yavaşlama eğiliminin, Macar Hükümeti tarafından bütçe açığının azaltılmasına yönelik olarak alınan ekonomik önlemlerin yanı sıra, fiyatlar ve ücretler arasında iç talebin azalmasına yol açan etkileşimden kaynaklanmış olabileceği değerlendirilmektedir

Nitekim 2006 seçimleri sonrasında iktidara gelen Sosyalist Parti-Hür Demokratlar koalisyonunca sıkı istikrar tedbirleri uygulamaya konmuştur Uygulanan ekonomik program, öncelikle, Macaristan’ın büyüme oranına olumsuz şekilde yansımış, 2007 yılında kaydedilen yıllık yaklaşık % 1 dolayındaki büyüme hızı, Macar ekonomisinin son 11 yıllık dönemde gerçekleştirdiği en düşük oranlı büyüme olarak gerçekleşmiştir

Macar ekonomisi, 2007 yılının ardından 2008 yılını da kırılgan bir yapıda geçirmekte iken, 2008 yılının Eylül ayında baş gösteren küresel ekonomik krizin etkilerine maruz kalmıştır Öyle ki, Macaristan sözkonusu küresel ekonomik krizden en fazla etkilenen Avrupa ülkesi olmuştur Krizin etkileri ile tek başına mücadele edemeyeceğine inanan hükümet, 29 Ekim 2008 tarihinde IMF ile bir stand-by anlaşması imzalamak durumunda kalmıştır Sonuç olarak Macar Hükümeti 2008 yılının son aylarında IMF’den 12,5, AB’den 6,5 ve Dünya Bankasından 1 milyar Avro olmak üzere, toplam 20 milyar Avro tutarında kredi sağlanmıştır

Stand-by Anlaşmasının onaylandığı Kasım 2008 tarihinden bu yana Macar ekonomisi, finansal sürdürülebilirlik ile ekonomik istikrarın temini yönünde önemli gelişmeler kaydetmiştir Bu çerçevede, bir taraftan, kamu harcamaları azaltılarak şeffaf bir hale getirilirken bir taraftan da finansal sektörde, bankacılık faaliyetleri takibe alınmış ve piyasaları güçlendirmeye yönelik bankacılık düzenlemelerinin çerçevesi oluşturulmuştur

Tüm bu önlemlere karşın Macar ekonomisi 2009 yılında %62 oranında küçülmüştür Zira, reel ücretlerdeki artışın tüketici fiyatlarındaki artışın gerisinde kalması, emeklilik ve diğer pekçok sosyal yardımlardaki hissedilir düşüşler, kredi piyasasındaki belirsizliklerle birleşince hanehalkı tüketimi 2009 yılında, ekonomideki küçülmenin de ötesinde, %8 oranında düşmüştür Böylece Macaristan’da peşpeşe üç yıldır izlenen hanehalkı tüketimindeki düşüş, 2007 ve 2008’deki oranların (sırasıyla, %16 ve %0,6) çok üzerinde bir görünüm sergilemiştir

2010 yılının Nisan ayındaki genel seçimler sonucunda siyasi iktidar Sosyalistler’den, Viktor Orban liderliğindeki merkez sağ FİDESZ Partisi’ne geçmiştir Parlamento’da üçte ikilik çoğunluğu ele geçiren yeni hükümet IMF ile yeni anlaşmalar yapmayı reddetmekle birlikte, selefi hükümet tarafından başlatılan bütçe disiplinine yönelik politikaları sürdürmüştür Ekonomideki kırılganlık hala devam etmekle birlikte 2010 yılında Macar ekonomisi %12 oranında büyümüştür (Kaynak: Macaristan İstatistik Ofisi tarafından Mart 2011’de yayımlanan, kesin olmayan ilk rakamlar)

Öte yandan, 2004 yılında AB üyesi olan Macaristan, Avro’ya geçiş için gerekli hazırlıkları da sürdürmektedir Bu bağlamda, üye ülkeler tarafından “İstikrar ve Büyüme Paktı” çerçevesinde hazırlanan ve fiyat istikrarı, kamu finansmanı ve sürdürülebilir büyüme ve istihdam politikalarını içeren uyum programları AB Komisyonu’na sunulmaktadır Ancak, GSMH’nın en fazla %3’ü olan eşiği henüz yakalayamamış olması nedeniyle, Macaristan’ın Avro Alanı’na ne zaman dahil olabileceği konusu belirsizliğini korumaktadır Nitekim, daha önce yapılan açıklamalarda Avro’ya geçişin 2010 yılında gerçekleşmeyeceğini duyuran Macaristan; 2010 yılının ortalarında bu tarihi 2014’e, son olarak bu yılın başında da 2020’ye çekmiştir

Macaristan’ın dış ticaretinin yapısı incelendiğinde, genelde “dengeli” bir görünüm sergilediği, 2009 yılından bu yana ise fazla vermeye başladığı görülmektedir Temel ürün gruplarına göre dış ticaretinin dağılımında, makineler, elektronik eşyalar ve nakliye araçları ülkenin ithalat ve ihracatında ana sektörler olarak öne çıkmaktadırİthalatın yaklaşık % 50’sini, ihracatın ise % 60’ını bu üç sektör gerçekleştirmektedir

Geleneksel olarak Macaristan’ın ihracatında AB ülkeleri ortalama %80’lik, ithalatında da %65’lik yer tutmaktadır Ülkeler bazında bakıldığında ise yaklaşık %80’lik pay ile Almanya en büyük ticaret ortağı durumundadır Ülkenin ihracatından farklı olarak ithalatında Rusya Federasyonu ve başta Çin olmak üzere bazı Uzakdoğu Ülkeleri de önemli pay sahibidir