Kıbrısın Tarihi Ve Gelişimi

Kıbrısın Tarihi Ve Gelişimi



Kıbrısta Doğal Yapı

Kıbrıs Adası ortada geniş bir ovayla birbirinden ayrılan ve doğu-batıdoğrultusunda uzanan iki dağ sırasından oluşurBu dağlardan adanınkuzeyinde kıyıya paralel uzanan Beşparmak dağları (Girne

Dağları) adını beş tepeli görünümünden alırGüzelyurt (Morfu)Körfezi’nden Zafer Burnu’na (Andreas Burnu) kadar 160 km boyunca uzananBeşparmak Dağları’nın Selvili Tepe doruğu en yüksek noktasıdırAdanıngüneyinde yer alan Troodos Dağları (Karlıdağ) en yüksek noktasına 1981metre

İle Olympos Tepesi’nde ulaşırBu iki dağ kütlesinin ortasında yer alanve 90 km boyunca uzanan İçova (Mesaoria) adanın en verimli ovasıdır

Kıbrıs’ın bütün önemli ırmakları, adanın güneyini kaplayan TroodosDağları’ndan doğarBunlardan en önemlisi olan Kanlı Dere (Pedieos) doğudoğrultusunda akarak Magosa Körfezi’ne ulaşır

Öbür sulardan Karyoti Irmağı Güzelyurt Körfezi’ne, Kuris Irmağı ise güneyde Episkopi Körfezi’ne,

dökülürAdada Akdeniz iklimi egemendirYazlar sıcak ve kurak ,kışlar ise yağmurlu geçer

Adanın bitki örtüsü makiler,zeytin ve keçiboynuzu ağaçlarıyla turunçgillerden oluşur

Güney ve batıda üzüm bağları vardırTroodos Dağları çam,küçük meşe, sedir ve servi ağaçlarıyla

kaplıdırAdanın çeşitli yerlerinde rastlanan fosiller eski dönemlerde çok sayıda çeşitli yabanıl

hayvanın burada yaşadığını göstermektedirGünümüzde var olan tek yabanıl hayvan bir tür yaban

koyunudurAyrıca bir çok kuşun göç yolu üstünde olan Kıbrıs’tan sonbahar aylarında milyonlarca kuş

sürüler halinde geçerBunların bazıları kışı adada geçirir

KIBRIS’A İLİŞKİN BİLGİLER

YÖLÇÜMÜ:Kıbrıs Cumhuriyeti 5896 km; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 3355 km

NÜFUS:Kıbrıs Cumhuriyeti 554000; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 165000

BAŞKENT:Kıbrıs Cumhuriyeti, Nicosia (Lefkoşe); Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Lefkoşe

EKONOMİ

Kıbrıs’ta nüfusun yarıdan çoğu tarımla uğraşırTarımın en gelişmiş dalıbağcılıktırAdada ayrıca çeşitli meyve vesebzeler;zeytin,keçiboynuzu,turunçgiller,buğd ay, ar pa,tütünüretilirHayvancılığın da önemli

bir yeri vardırBaşta koyun olmak üzere keçi ve domuzyetiştirilirKıbrıs’ın eskiden çok ünlü olan ormanları ağaçların yoğunbiçimde kesilmesi sonucu azalmıştır

Sanayi pek gelişmemiştir;daha çok iç pazara yönelik üretim yapan küçük işletmeler yaygındır

Adanın çimento asbest boru fabrikaları ile petrol arıtma tesisleri ve termik santralları gibi kuruluşları Rum kesimindedir

TARİH

Kıbrıs tarih boyunca çok eldeğiştirmiştirMısırlılar,Persler,Romalıl ar,Venedikliler,Türkler, İngilizler ve daha başkaları zaman zaman adaya egemenoldular1191’de Haçlı Seferleri sırasında adayı ele geçiren İngiltereKralı IRichard daha sonra Kıbrıs’ı eski Lusignan ailesinden KudüsHaçlı Kralı Guy’ye sattı Avrupa’yla ilişkileri geliştiren bu aileadayı Krallık olarak 300 yıl yönetti Kıbrıs 1489’da Venedikliler’inegemenliğine girdi 1570’de Lala Mustafa Paşa’nın komuta ettiği Osmanlıkuvvetleri, Magosa dışında adanın bütün önemli kalelerini ele geçirdiMagosa’nın da yaklaşık 11 ay süren bir kuşatmadan sonra, Ağustos1571’de düşmesiyle ada tümüyle Osmanlı egemenliğine girdi Ortodoskolan yerli halk Katolik Venedikliler’in egemenliği döneminde uğradığıdinsel baskıdan Osmanlı yönetimiyle kurtuldu Adayı bir eyalet olarakdüzenleyen Osmanlılar halka geniş bir dinsel özgürlük tanıdılar 1877–78 Osmanlı-Rus Savaşını kaybeden Osmanlı Devleti Kıbrıs’ın yönetimini,barış koşullarının saptanacağı Berlin Kongresi’nde , yapmayı vaatettiği yardıma karşılık İngiltere’ye bıraktı Ama Kıbrıs üzerindekihaklarından vazgeçmedi IDünya Savaşı başlarında Osmanlı Devleti’ninAlmanya’nın yanında savaşa girmesi üzerine İngiltere, Kıbrıs’ta tümüylesöz sahibi oldu

önlemek ve kalıcı bir çözüme ulaşmak için toplumlararasında BirleşmişMilletler genel sekreterinin gözetiminde sürdürülen görüşmeler henüzbir çözüme ulaşamamıştır

Kıbrıs’ın İngiltere’ye bırakılması 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’yla Türkiye tarafından da tanındı

IIDünya Savaşı’ndan sonra İngiltere’nin Kıbrıs’a bağımsızlık tanımınaeğilimini,Kıbrıs’ta yeni sorunla yarattıKıbrıs Rumları’nca adanınYunanistan’la birleşmesini gerçekleştirmek amacıyla, giderek şiddetiniarttıran bir kampanya başlatıldıRumlar’ın bu istektedirenmeleri,adanın kendileriyle Rumlar arasında paylaşılmasıgerektiğine inanan Türkler’in tepkisine yol açtıBu arada İngiltere’deadadaki askeri gücünü kaybetmek istemiyordu1955’te bir grup KıbrıslıRum, Yunan ordusunda albay olarak görev yapmışGrivas’ın önderliğindekısaca EOKA diye bilinen ve İngilizler’i adadan çıkarmayı amaçlayangizli bir örgüt kurdu EOKA,İngiltere’yi adanın Yunanistan’labirleşmesini ya da yaygın değimiyle enosis’i (birleşme) kabule zorlamakamacıyla İngiliz askerlerine saldırılar düzenlendi

Karışıklıklarla geçen bir dönemden sonra Türkiye, Yunanistan veİngiltere ile Kıbrıs’ın Türk ve Rum toplumlarının önderlerininkatıldığı görüşmeler 1959’da Zürich ve Londra antlaşmalarıylasonuçlandıBu antlaşmalarla bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıonaylandı Kıbrıs’ın bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve anayasalTürkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin garantisi altına alındı 1960’tacumhur başkanlığına Rum topluğumu lideri Başpiskopos Makarios, cumhurbaşkanı yardımcılığına da Türk toplumu lideri Dr Fazıl Küçük seçildiNe var ki, Rumlar’ın Türk toplumunun haklarını tanımak istemesi veenonis yanlılarının etkinlikleri yüzünden sorunlar sürüp gitti Kasım1963’te Makarios, anayasası değiştirmek istediğini açıkladı AmaTürkiye ve Kıbrıslı Türkler buna karşı çıktılar Bir süre sonraTürkler’e karşı saldırılar başladı Aralık 1963’te üç gün içinde 24Türk öldürüldü Mart 1964’te adaya gönderilen Birleşmiş Milletler BarışGücü’nün varlığı da Türkler’e karşı yapılan saldırıları engelleyemediArtan saldırılar karşısında Türkiye’nin Şubat 1964’te adaya müdahalegirişimini, ABD engelledi Rum saldırıları, ancak Türk uçaklarının 8-9Ağustos 1964’te adadaki Rum hedeflerini bombalaması üzerine bir süreiçin durdu

1967’de Yunanistan’da “albaylar cuntası” adı verilen ve askerlerdenoluşan yönetimin iktidara gelmesiyle Kıbrıs sorunu yeni bir boyutkazandı Grivas’ın yönetimindeki EOKA, cuntanın da desteğiyle Türkler’ekarşı eylemlerini yoğunlaştırdı Türk donanmasının Akdeniz’e açılmasıve ada üzerindeki uyarı uçuşları Rumlar’ı gerilemek ve saldırılarınıertelemek zorunda bıraktı 1967 olaylarından sonra Yunanistan’açağrılan Grivas, 1971’de yeniden adaya döndü Olaylar bu kez enosis’izamansız bulan Makarios yanlılarını da hedef alarak yeniden hızkazandı Sonunda Yunanlı subayların yönettiği Ulusal Muhafız Gücü 15Temmuz 1974’te bir darbe yaparak Makarios’u görevden uzaklaştırdıMakarios adadan kaçmak zorunda kalırken,darbeciler EOKA önderlerindenNikos Sampson’u devlet başkanı ilan ettiler Türkler’e karşı saldırılaryeniden başladı Bu durum karşısında Türkiye, adadaki soydaşlarının cangüvenliğini sağlamak ve enosis tehlikesini önlemek için adaya askerçıkardıKıbrıs Barış Harekât adı verilen bu çıkarmanın 20-22 Temmuzarasındaki ilk evresinde Türk birlikleri Girne ve çevresini denetimaltına aldı

Türkiye’nin Kıbrıs’ta askeri harekâta girişmesi,Yunanistan’da yönetimielinden alan cuntanın devrilmesine ve Konstantin Karamanlisbaşkanlığında sivil bir hükümetin kurulmasına yol açtı Kıbrıs’ta daiktidardan uzaklaştırılan Sampson’un yerini meclis başkanı GlafkosKlerides aldı Öte yandan Türkiye,Yunanistan ve İngiltere arsındaKıbrıs sorununun çözümüne ilişkin görüşmeler de başladı Ama üç ülkenindışişleri bakanlarının İsviçre’nin Cenevre kentinde 25-30 Temmuz ve8-13 Ağustos tarihleri arasında yaptıkları görüşmelerde sorunu çözümegötürecek bir sonuç alınmadı Bunun üzerine Türkiye,harekatın ikincievresine başladı Önceden belirlenen Magosa,Lefkoşe,Lefke hattına kadarKuzey Kıbrıs,Türk birliklerinin denetimi altına aldı

Aralık 1974’te Makarios Kıbrıs’a döndü;fiilen ikiye bölünen adanınyalnızca güney kesiminde söz sahibi olabildi Türk ve Rum toplumlarıarasındaki görüşmelerde bir ilerleme sağlanamaması üzerine Kıbrıs TürkFedere Devleti’ni kurduklarını açıkladılar Kıbrıs Türk toplumununönderi Rauf Denktaş federe devletin başına getirildi İki kesimarasında Birleşmiş Milletler genel sekreteri Kurt Waldheim’ingözetiminde,1975’teViyana’da yapılan görüşmeler sonunda taraflararasında nüfus değişimi kabul edildi Ağustos 1975’te ölen Makarios’unyerini Spiros Kipriyanu aldı Toplumlar arası görüşmelerde Rumkesiminin iki bölgeli federasyon ilkesine karşı çıkması üzerine Türktoplumu kendi kaderini belirleme kararı aldı 15 Temmuz 1983’te KuzeyKıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yalnızca Türkiye tarafından tanındıBirleşmiş Milletler Kıbrıs Cumhuriyeti’ni tanımakta,Kuzey Kıbrıs TürkCumhuriyeti’ni tanımamaktadır Adanın bölünmesini önlemek ve kalıcı birçözüme ulaşmak için toplumlararasında Birleşmiş Milletler genelsekreterinin gözetiminde sürdürülen görüşmeler henüz bir çözümeulaşamamıştır