Afganistan Siyasi Haritası

Afganistan Siyasi Haritası



Afganistan Islam Cumhuriyeti

Başkent Kabil

34 31 KP , 69 12 DM

En Büyük Şehir Kabil

Resmi Dil Peştuca, Darice

Devlet başkanı Hamid Karzai

Din Islam

Bağımsızlık: 8 Ağustos 1919

Yüzölçümü: 647500 km²(41)

Nüfus: 31,056,997(38)

Kişi Başına Yıllık Gelir: 800 dolar(220)

Para Birimi: Afghani

Saat dilimi: UTC+4:30

Internet alan adı: af

Telefon Kodu: +93

Bütün veriler CIA World Factbook'tan alınmıştır

Afganistan, resmi adıyla Afganistan Islam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir Doğu ve güneyde Pakistan, batıda Iran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ,doğuda da ufak bir sınırla Çin ile çevrilidir

Afganistan, özellike güney bölgelerde yaşayan Peştun çoğunlukla birlikte Tacik, Hazara ve Özbek kökenli halkları da barındırır Ayrıca nüfusa oranları %5'i geçmeyen bir çok etnik kökenli halk da (örneğin Beluciler, Türkmenler, Nuristanlılar, Araplar vs) bu ülkede yaşamaktadır

Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca Iranlılar, Yunanlar, Araplar, Moğollar, Ingilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştırEn son 2001 de ABD tarafından işgal edilmiştir

ABD ve Koalisyon Işgali

ABD'de yapılan 11 Eylül saldırılarının sorumlusu olarak ilan edilen El Kaide'nin bu bölgede yerleştiği iddiaları, Taliban rejiminin bu olaya müdahale etmemesi ve kaynak sağlaması nedeniyle ABD ve koalisyon güçleri tarafından işgal etmiştir Ancak 7 yıllık işgal süresince kaolisyon güçleri Taliban'ı yok edememiştir Çok sayıda da sivil kayıp veren Afgan halkı koalisyon güçlerinin ülkede olması taraftarı değildir Taliban rejimi fesheldilmiştir ancak güçler çekilince tekrardan iktidara gelme olasılığı vardır

* %30 ABD ve Koalisyon güçleri

* %20 Taliban

* %50 Aşiret ve yerel yönetimler (aşiretlerin %86'sı Taliban yanlısıdır)

Nüfus Bilgileri

Nüfus: 31,056,997 (2006 Temmuz ayı tahmini)

Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %446 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759)

15-64 yaşlarda: %529 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463)

65 yaş ve üzerinde: %24 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2006 tahmini)

Nüfus artış oranı: %267 (2006 tahmini)

not: Bu oran Iran mültecilerini de kapsar

Mülteci sayısı: 2306 mülteci/1,000 nüfus (2004 tahmini)

Cinsiyet oranı: doğumlarda: 105 erkek/kadın

15 yaş altı: 105 erkek/kadın

15-64 yaşlarında: 105 erkek/kadın

65 yaş ve üzeri: 095 erkek/kadın

toplam nüfusta: 105 erkek/kadın (2006 tahmini)

Bebek ölüm oranı: 16023 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)

Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 4334 yıl

erkeklerde: 4316 yıl

kadınlarda: 4353 yıl (2006 tahmini)

Ortalama çocuk sayısı: 669 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001(2001 verileri)

Kabil

Ulus: Afgan

Nüfusun etnik dağılımı: Peştunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %

, Özbekler %9

Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1

Dil: Resmi dil Pestuca(Afganca) ve Darice (Farsça) dir Nüfusun %50'si Farsça (Darice), %35'i Peştuca, %12'si Özbekçe ve Türkmence, %4'ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler

toplam nüfus: %36

erkeklerin: %51

kadınların: %25 (2005 tahmini)

Coğrafya

Afganistan genellikle engebeli bir araziye sahiptir Ülkenin doğusundan içlerine uzanan ve himalaya dağlarının bir uzantsı olan Hindukuş Dağları, güneyindeki Çağay Dağları ve kuzeydeki Pamir Dağları ülkenin başlıca yükseltileridirü lkenin en yüksek noktası Hindukuş Dağları'ndaki 7492 m ile Nowşak tepesidir

Ülkenin güneybatısı ve batısı dağlık değildir Ancak fazla akarsu kaynağı olmaması nedeniyle tarım yapılamaz Ülkede başlıca Amu Derya, Helmend, Farahrud, Murgap ve Herirud nehirleri vardır

Din

Halkın %80'i Sünni, %19'u Şii Müslümandır

Demografi

Yüzölçümü yaklaşık Fransa kadar olan Afganistan'ı Hindukuş ve Pamir sıradağı zincirleri kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayırır 1979'da, Sovyet-Afgan Savaşı öncesi yaklaşık 15 milyon nüfusu bulunan Afganistan'ın 2006 itibariyle tahmini nüfusu 31 milyon'dur

Başkent Kabil ülkenin en büyük kentidir; diğer önemli kentler batıda Herat, güneyde Kandahar ve kuzeyde Mezar-ı Şerif'tir Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşmenin zayıf olduğu Afganistan'da coğrafi engellerin yanında toplumsal hayatın da büyük sorunları vardır Okuma yazma oranı yüzde 10 civarında olan Afganistan fert başına düşen gelir bakımından da dünyanın en yoksul ülkeleri arasındadır

Etnik Gruplar; Peştun: %35, Tacik: %20, Hazara: %20, Özbek: %12, Aymak: %4, Türkmen: %3, Beluci: %2, Diğer: %4

Afganistan'daki Türk halkları genelde Özbekler ve Türkmenler'den ibarettir Bunun dışında az da olsa Pamir bölgesinde Kırgızlar da vardır Rus savaşı esnasında Pamir bölgesindeki Kırgızların büyük kısmı Türkiye'nin Van Iline yerleştirilmiş ve yaşadıklları köye Ulupamir ismi verilmiştir Bölgede hayvancılık ve koruculuk yapmaktadırlar

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara ile çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır

Iş gücü: 15 milyon (2004 verileri)

Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %80, endüstri %10, hizmet %10 (2004 verileri)

Endüstri: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri

Elektrik üretimi: 905 milyon kWh (2003 tahmini)

Elektrik tüketimi: 1042 milyar kWh (2003 tahmini)

Elektrik ihracatı: 0 kWh (2001 tahmini)

Elektrik ithalatı: 200 milyon kWh (2003)

Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri

Ihracat tutarı: 471 milyon$ (2005 verileri)

Ihracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el yapımı halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler

Ihracat ortakları: Pakistan, Iran, Almanya, Hindistan, Birleşmiş Krallıklar, Belçika, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti

Ithalat tutarı: $387 milyar (2005 verileri)

Ithalat ürünleri: Yabancı sermaye, yiyecek ve petrol ürünleri, cok sayıda tüketim malı

Ithalat ortakları: Pakistan, Iran, Japonya, Singapur, Hindistan, Güney Kore, Almanya

Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri)

Para birimi: afgani (AFA)

Para birimi kodu: AFA

Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart

Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryolları: toplam: 246 km

Karayolları: toplam: 21,000 km

Asfalt: 2,793 km

Asfalt olmayan: 18,207 km (1998 tahmini)

Su yolları: 1,200 km

Boru hatları: 180 km

Limanları: Keyrabad, Shir Khan

Hava alanları: 45 (2000 tahmini)

Helikopter alanları: 3 (2000 tahmini)

Eğitim

Afganistan eğitim sistemi 6+3+3 şeklinde bir kademelendirme üzerinde şekillenmiştir Buna ilişkin olarak okul öncesi eğitim ile başlayan süreç (0-3 yaş ve 4-6 yaş iki aşamalıdır), 6 yıllık bir genel öğretim sistemi ile devam etmektedir Bu aynı zamanda genel okur yazarlık kursları ile de desteklenmektedir 6 sınıf sonrasında ise ikili bir ayrım ile din eğitimi ağırlıklı ortaokullar ve genel eğitim müfredatını benimsemiş ortaokullarda eğitim verilmektedir Son aşama olan liseler ise 3 farklı bölümden oluşmaktadır Bu noktada bir anlamda branş eğitimi almakta olan öğrenciler, öğretmenlik, teknik meslek liseleri ve sosyal bilimler-fen bilimleri ağırlıklı liselerde öğrenim görebilmektedirler Bundan sonra ise branşlarına ilişkin yüksek öğrenim kurumlarına devam etmektedirler Afganistan'da eğitim alanında kadın ve erkek arasında herhangi bir ayrım yapılmamıştır Her Afgan vatandaşı eğitim hakkından yararlanmada eşit haklara sahiptir Her 7 yaşına gelen çocuk devlet okullarından parasız yararlanma hakkına sahiptir Afganistan Anayasası 43 maddesine göre, devlet okulları parasızdır ve ilköğretim zorunludur Ancak Afaganistan'ın uzun yıllar süren işgallere maruz kalması ve ülkenin içinde bulunduğu siyasi, ekonomik açmazlar eğitim sistemini de olumsuz etkilemiştir Ülkede 2005 yılı verilerine göre 5 milyona yakın çocuk okullarda eğitim görmüştür Ancak okullaşma oranındaki düşüklük, öğretmen ve kırtasiye yetersizliği gibi nedenlerden ötürü istenilen verim alınamamaktadır Buna rağmen 2003 yılında 8500 çadırda 25000 civarında öğrenci çadırlarda verilen eğitim hizmetinden yararlanmıştır

Vilayetleri

Afganistan'ın 34 vilayeti vardır

* 1 Badahşan

* 2 Badgis

* 3 Baglan

* 4 Belh

* 5 Bamyan

* 6 Daykundi

* 7 Farah

* 8 Faryab

* 9 Gazni

* 10 Gor

* 11 Helmand

* 12 Herat

* 13 Cüzcan

* 14 Kâbil

* 15 Kandehar

* 16 Kapisa

* 17 Host

* 18 Kunar

* 19 Kunduz

* 20 Lagman

* 21 Lovgar

* 22 Nangarhar

* 23 Nimruz

* 24 Nuristan

* 25 Uruzgan

* 26 Paktiya

* 27 Paktika

* 28 Penşir

* 29 Parvan

* 30 Samangan

* 31 Sar-i Pol

* 32 Tahar

* 33 Vardak

* 34 Zabul