![]() |
Aksaray Çevresinin Coğrafi Durumu |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Aksaray Çevresinin Coğrafi DurumuAKSARAY ÇEVRESİNİN COĞRAFİ DURUMU Aksaray, kuzey ve güney Anadolu dağlarının birbirinden uzaklaştığı İç Anadolu bölümünün orta Kızılırmak kesimine girer ![]() ![]() ![]() ![]() Bölgede Hasandağı, Melendiz Dağları ve Ekecik Dağı gibi volkanik dağlar ile lavların meydana getirdiği platolar vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() NÜFUSU 2000 Sayımına Göre: İlçe Adı Merkez Nüfus Toplam Nüfus Merkez 129 ![]() 236 ![]() Ortaköy 26 ![]() 58 ![]() Eskil 22 ![]() 28 ![]() Sarıyahşi 7 ![]() 12 ![]() Ağaçören 4 ![]() 15 ![]() Gülağaç 4 ![]() 26 ![]() Güzelyurt 3 ![]() 16 ![]() 200 ![]() 396 ![]() JEOLOJİK YAPISI İkinci zamanın uzun süren durgunluk dönemini takip eden üçüncü zaman, birçok orojenik, volkanik hareketlerin olduğu dünyanın fiziki ve biyolojik görünümünün bugüne süratle yaklaştığı zamandır ![]() ![]() Aksaray, İç Anadolu Bölgesinin güney doğusunda, orta Kızılırmak platosunun devamını teşkil eden ve tersiyerde oluşmuş kalkerli volkan tüflerinin meydana getirdiği arazi ile Tuz gölü havzasının devamı olan ova üzerine kurulmuştur ![]() ![]() Volkanik dağların en önemlileri Hasandağı ile Melendiz dağlarıdır ![]() ![]() ![]() BİTKİ ÖRTÜSÜ Aksaray’ın iklimine bağlı olarak tabii bitki örtüsü, ilkbaharda yeşeren çayırlar, gelincik, papatya, keven ve diğer vs ![]() ![]() Yazları sıcak ve kurak iklim yapısı hakim olduğundan ilkbaharda yeşeren otlar, sonbaharda kurur ve arazi bozkır yapısını alır ![]() ![]() ![]() SU KAYNAKLARI Aksaray ve çevresinde iki tip su kaynağına rastlanır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tuz Gölü ve Konya Ovası bölümünde yer alan kaynaklar ise, daha çok artezyen kuyuları şeklindedir ![]() ![]() GÖLLER Aksaray’da Türkiye’nin Büyük gölü olan Tuzgölü’nden (400 km ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() BAZI İLLER VE TURİSTİK YÖRELERİN AKSARAY’A UZAKLIĞI NİĞDE - 121 km ![]() NEVŞEHİR - 75 km ![]() ANKARA - 225 km ![]() KONYA - 148 km ![]() İSTANBUL - 674 km ![]() İZMİR - 688 km ![]() ANTALYA - 465 km ![]() IHLARA - 45 km ![]() AKSARAY'DA ETKİNLİKLER Aksaray-Ihlara Kültür ve Turizm Festivali (15-21 Temmuz) 22 ![]() ![]() ![]() Somuncu Baba'yı Anma Günü (Eylül 2 ![]() Kaynanalar Günü (15 Haziran) Saratlı Kültür ve Sanat Etkinlikleri Festivali (29 Temmuz) AKSARAY'IN KISA TARİHÇESİ MÖ ![]() ![]() Burada Hasandağı’nın lav püskürttüğünü tasvir eden bir kazıntı resme rastlanmıştır ![]() ![]() ![]() MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() Bu dönemde Asurlu tüccarlar Mezopotamya’dan gelerek şehirlerin banliyölerinde ticaret merkezi kurmaya başlamışlardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Koloni döneminin sonlarına doğru, MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() Orta Anadolu’da MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yanardağ küllerinin sıkışmasından oluşan tüf tabakalarının çok kolay kazılabilme özelliği nedeniyle bölgemize çok sayıda yer altı şehri ve dik yamaçlara kaya içinde yerleşme birimleri yapılmıştır ![]() ![]() ![]() Aksaray, 1142 tarihinde Selçuklular tarafından zapt edilmiş ve 1470 yıllarındaki Osmanlı hakimiyetine kadar İlhanlı, Danişmentli, Karamanoğulları egemenliğinde kalmıştır ![]() ![]() SELÇUKLULAR DÖNEMİNDE AKSARAY 1142 yıllarında Selçuklu egemenliğine giren Aksaray’a giren II Kılınçaslan zamanında saraylar, medreseler, zaviyeler, kervansaraylar yaptırılmış, Azerbaycan ve başka yerlerden Müslüman halk, gazi, mücahit, alim, ticaret erbabı getirerek yerleştirilmiştir ![]() Bu yıllarda Aksaray, bir Selçuklu askeri üssü durumundadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() OSMANLILAR DÖNEMİNDE AKSARAY 1470 yılında İshak Paşa tarafından ele geçirilen Aksaray Osmanlı hakimiyetine girmiştir ![]() ![]() ![]() Aksaray, Osmanlı sınırları içine alındıktan sonra Fatih adına yapılan ilk tahrirde Aksaray vilayeti olarak gösterilmiştir ![]() Kanuni Sultan Süleyman zamanına kadar Aksaray, Karaman eyaletine bağlı bir kazadır ![]() ![]() ![]() CUMHURİYET DÖNEMİNDE AKSARAY H ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 1989 yılının 15 Haziran gününe kadar 56 yıl kaza olarak kalmış olan Aksaray, bu tarihte eski hakkı iade edilmek suretiyle tekrar vilayet olmuştur ![]() KÜLTÜR VE TURİZM FAALİYETLERİ OLGUSU İÇİNDE İL VE ÇEVRESİNİN YERİ Geniş tarihi içerisinde Aksaray çeşitli medeniyetlere beşiklik yapmıştır ![]() ![]() ![]() MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Büyük İskenderle başlayan ve MÖ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Gerek Manastır Vadisi ve gerekse Ihlara Vadisi içerisinde bulunan kaya oyma yüzlerce manastır ve kilise, her yıl yüz binlerce yabancının ziyaret ettiği çok önemli turizm merkezlerimizdir ![]() Jeolojik yapısı itibarı ile de bu yöremiz, bozulmamış tabii güzelliklere sahip, bir çok oyma yerleşim yeri ve yer altı şehrinin bulunduğu, kaplıcaların yer aldığı hem dini, hem doğal güzellikler ve hem de termal turizm açısından değer ifade etmektedir ![]() Hasandağı avcılık, dağcılık ve kış sporları bakımından önem arz eder ![]() ![]() ![]() Selçuklu ve Karamanoğulları eserlerinin pek çok olduğu Aksaray, Han ve kervansarayları, Zinciriye Medresesi, Ulu Camii, Eğri Minaresi yanında Somuncubaba (Şeyh- Hamidüdini Aksarayi), Yunus Emre ve Tabduk Ermesi ile İslam aleminin ilgisini de üzerine çekmektedir ![]() ![]() ![]() Aksaray, tarihi, kültürel ve turizm açısından ele alındığında, Hristiyanlık öncesi, Hristiyanlık dönemi ve İslami döneme ait bir çok esere sahip, kolektif açık hava müzesi durumundadır ![]() ![]() TARİHSEL VE KÜLTÜREL ÇEVRE Ihlara Kuzey Anbar Kilise - 11 ![]() ![]() Eğritaş Kilisesi - 9 ![]() ![]() Kokar Kilise - Popüler ve arkaik süslü Pürenliseki Kilise - 10 ![]() ![]() Karanlıkkale Kilise - 10 ![]() ![]() Ağaçaltı Kilisesi - Pre-İkonaklast resimli Sümbüllü Kilise - 10 ![]() ![]() Karabaca Kilisesi - 10 ![]() ![]() Belisırma Yılanlı Kilise - 9 ![]() ![]() Alçak Kayaaltı Kilise - 10 ![]() ![]() Karagedik Kilise - 10 ![]() ![]() Bezirhan Kilisesi - 13 ![]() ![]() Kırkdamaltı Kilise - 13 ![]() ![]() Bahaeddin Kilise - 10 ![]() ![]() Direkli Kilise - 11 ![]() ![]() Batkın kilise - İkonoklast resimli Ala Kilise - 11 ![]() ![]() Yaprakhisar Güvrecinlik (Davullu) Kilise - İkonaklast resimli Çohum Kilise - 9 ![]() ![]() ![]() ![]() Yazılı Kilise - 1024 yılına ait resimler Alaygediği Kilise - 1023 yılına ait Koyunağul Kilisesi - 11 ![]() ![]() Panaga kilisesi - 10 ![]() ![]() Selime Kale Kilisesi - 10 ![]() ![]() Doğanyuvası Kilisesi - 10 ![]() ![]() Selime Hatun Türbesi - Selçuklu Türbesi İSLAM ESERLERİ Aksaray-Konya yolunda AKHAN avlulu Kervansaray 13 ![]() ![]() Aksaray’da Kılınçaslan Hanı ![]() Aksaray’da Hacı Şükrüllah Hanı ![]() Aksaray-Kayseri yolunda Hoca Mesud Kervansaray’ı (Ağzıkarahan) Avlulu kervansaray (1231-1239) Aksaray-Kayseri yolunda Alayhan (1220-1225) Aksaray-Kayseri yolunda Sünnetli Han (Avlusuz) Aksaray-Kayseri yolunda Öresinhan avlusuz (1270) Aksaray’da Kılıçarslan Türbesi (1264-1265) Bekar (Nenezi) civarında Bekar Sultan Türbesi HRİSTİYAN ESERLERİ Mamasun’da Saint Michel Kilisesi, kayaya oyulmuş haç planlı 10 ![]() ![]() ![]() Akhisar’ın 7 km kuzeydoğusundaki Çanlı Kilise ![]() ![]() ![]() ![]() Akhisar’ın 7 km kuzeydoğusunda Manastır ![]() ![]() ![]() ![]() Gelveri (Güzelyurt)’de Çömlekli Kilise ![]() ![]() Gelveri (Güzelyurt)’de Saint Gregori’de Nazianze Kilisesi ![]() ![]() ![]() ![]() Karaören’in 3 km güneyinde Anatepesi Kilisesi, Tek nefli 5 ![]() ![]() ![]() Helvadere’de Kilise Köy (tahrip edilmiştir) ![]() Yenipınar’ın 3 km kuzeydoğusunda Sargöl Kilisesi tek nefli 6 ![]() ![]() ![]() Viranşehir’in 1 km güneybatısında Yardıbaş Kilise haç planlı 5 ![]() ![]() Viranşehir’in 1 km batısında Süt Kilise haç planlı 5 yy ![]() Viranşehir’de kilise (Hasandağı yakınında) haç planlı 5 ![]() ![]() Viranşehir’in 3 km güneybatısında Bozboyun Kilise tek nefli 6 yy ![]() Hasandağının tepesinde Tepe Kilise haç planlı 6 yy ![]() Hasandağının yakınında çavdarlıkta 2 nefli kilise 6 yy ![]() Hasandağı yakınında Dede sivride Çukurkent Kilisesi 6 ![]() ![]() Hasandağı yakınında Yenipınarda Kale Kilise haç planlı Sivrihisar'da Sivri Kilise haç planlı ![]() Akhisar'da şato (Bizans dönemi) Viranşehir'de şato (Bizans dönemi) Sivrihisar'da şato (Bizans dönemi) Keçikalesin'de şato (Bizans dönemi) ESKİ ROMA ESERLERİ Viranşehir(NORA)’de mezar Aksaray (Garsaura)da Greko-Romen kalıntıları AKSARAY’DA BULUNAN TARİHİ ESERELER Ulu Camii (15 ![]() ![]() Nakkaşlı Camii Minaresi (16 ![]() ![]() Alaadin Camii (1156) tahrip olmuştur ![]() Zincirli Medrese (15 ![]() ![]() İbrahim Bey Medresesi (15 ![]() ![]() Sultanhanı (13 ![]() ![]() Kızıl (eğri) minare (1221) Ulu Camide bulunan Minber (Hoca Anüştekin tarafından Sultan 1 ![]() ![]() ULU CAMİİ (Karamanoğlu Camii) ![]() Yığma bir tepe üzerinde bulunan caminin kitabesinde, 1408-1409 yıllarında Karamanoğlu Mehmet bey tarafından Mimar Mehmet Firuz Bey’e yaptırıldığı yazılır ![]() Anadolu Selçuklu Beyliklerinin tipik süslemeleri ile bezenmiş batı portali ile iç mekana ve doğu kale duvarlarına girilen, diğer yanda sağlam payandalarla desteklenen cami, yatık dikdörtgen bir plana sahiptir ![]() Mehmet Bey’in oğlu İbrahim bey zamanında 1482-1483’de büyük tamiratlar görmüştür ![]() ![]() EĞRİ MİNARE (Kızıl Minare) ![]() Selçuklu dönemine ait olup, 1221-1236 yılları arasında yapıldığı sanılmaktadır ![]() ![]() Dört köşe bir kaidenin üzerine oturtulan silindirik gövde, ince bir silme ile iki kısma bölünmüş, alt kısmı zikzak, üst kısmı mavi ve yeşil çini mozaiklerle kaplanmıştır ![]() ![]() ![]() ŞEYH HAMİD-İ VELİ (Somuncu Baba Türbesi) ![]() ![]() Şeyh Hamid-i Veli’ye ait türbe açık bir türbedir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Türbedar odasındaki iç kısmına geçildiğinde 1 ![]() ![]() ![]() Açık türbenin arka kısmında Şeyh Hamid-i Veli’nin itikafhanesi yer almaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() Bu dehliz koridorun önü kapatılmış arka kısmındaki 2X1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() IHLARA (Ihlara Vadisi) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Böylece Yunan ve Slav sistemi doğmuştur ![]() ![]() ![]() Gregorius, teslis inancına yeni bir izah getirerek Hz ![]() ![]() ![]() ![]() Arap akınlarına karşı, Hasandağındaki müdafaa kaleleri karşı koyunca bu kiliseler faal ibadet merkezi durumlarını devam ettirdiler ![]() Ihlara vadisindeki kayalara oyulmuş bu freskli kiliseler, korunarak yeryüzünde eşine rastlanmayan bir tarih hazinesi olarak zamanımıza kadar gelmiştir ![]() Hristiyanlığın ilk yıllarından itibaren kayaların rahatlıkla kazılmasıyla meydan getirilen bu freskli kiliseler ve iskan yerleri 14 km boyunca Ihlara’dan Selime’ye kadar devam eden “IHLARA VADİSİ” içerisinde yer alırlar ![]() Kiliselerden sadece ikisinin tarihi tespit edilmiştir ![]() ![]() Sonuncusu çağının sanatının tipik bir örneğidir ![]() ![]() X ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() SELİME - YAPRAKHİSAR ![]() ![]() Ihlara Vadisi’nin bitiminde kurulmuş bir kasabadır ![]() Ihlara, Yaprakhisar, Belisırma ve Güzelyurtta olduğ gibi burada da kayadan oyma kiliseler vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Vadinin diğer kısımlarında görülmeyen “Peri Bacalarını” Selime kasabasında görmek mümkündür ![]() GÜZELYURT KİLİSE CAMİİ(Aziz Gegorius Kilisesi) Güzelyurt ilçe merkezindeki Hristiyanlık dönemi eserlerinden olup, Ortodoks alemi için büyük önem taşımaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() Daha sonra çeşitli ilave ve tamiratlarla değişikliğe uğrayan kilisenin, çan kulesi minare haline getirilerek camiye çevrilmiştir ![]() ![]() AZİZ ANARGİROS KİLİSESİ (Bucak Kilise) Güzelyurt ilçe merkezindedir ![]() ![]() ![]() Kilise, son olarak 1884 yılında tamir görmüştür ![]() ![]() ![]() Aziz Anargiros’un yortu günü olan 1 Kasım günleri kilisede hastalar büyük bir tören düzenleyerek sabahlara kadar dua etmektedirler ![]() Güzelyurt ilçe merkezi ve manastır vadisinde üç adet açık yer altı şehri vardır ![]() SULTANHANI ![]() ![]() ![]() ![]() 1278 de Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yazlık kısmının geometrik şekillerle süslenmiş muhteşem bir portali vardır ![]() ![]() ![]() Kervansarayın ilk kitabesinde mukarnaslı dış portal nişini çeviren süs kemerinin iki tarafında altıgen madalyonlar içinde sağda ve solda yer almaktadır ![]() ![]() ![]() Avlunun ortasında Sasani ateşgedelerinde olduğu gibi dört kemer üzerine dayanmış bir mescit bulunmaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Basık kemerli bir kapıdan girilince kışlık kısma geçilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Çok sağlam durumda iç portal, dah kuvvetli rölyefler halinde geometrik yıldız geçmeler ve rozetlerle işlenmiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() DİĞER TARİHİ MEKANLAR Zinciriye Medresesi (AKSARAY MÜZESİ) Paşa Hamamı (MERKEZ) Nora - Viranşehir (HELVADERE) Acemhüyük (YEŞİLOVA) Aşıklıhüyük (KIZILKAYA) Darphane (MERKEZ) Öresinhan (AĞZIKARAHAN'A 6 km ![]() Alayhan (ALAYHAN) Ağzıkarahan - Hoca Mesud Hanı (AĞZIKARAHAN) Yunus Emre Türbesi (SARIKARAMAN) |
![]() |
![]() |
![]() |
Aksaray Çevresinin Coğrafi Durumu |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Aksaray Çevresinin Coğrafi Durumuİç Anadolunun Yeryüzü Şekilleri İç Anadolu Bölgesinin Yeryüzü Şekilleri Nasıldır ? İç Anadolu Bölgesi'nin yüzey biçimi, çevreden ortaya doğru giderek alçalan yapısıyla yayvan bir çanağı andırır ![]() ![]() Bütünüyle kapalı ve geniş bir havza olan Konya bölümünü belirleyen başlıca yüzey şekilleri Cihanbeyli ve Obruk yaylaları ile Konya Ovası'dır ![]() ![]() ![]() ![]() Bölgenin Yukarı Sakarya bölümünün yüzey şekillerini Türkmen Dağı, Sivrihisar Dağı ve kuzey sınırında Sündiken Dağları ile bunların arasındaki Eskişehir ve Yukarı Sakarya ovaları oluşturur ![]() ![]() ![]() Çankırı'dan Toroslar'a kadar uzanan ve içine Kızılırmak yayını alan Orta Kızılırmak bölümünün güneyinde Kayseri ile Karaman arasında Erciyas, Melendiz ve Hasan dağları bir dizi oluşturarak yükselir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İç Anadolu Bölgesi'nden kaynaklanan suların çoğu Kızılırmak ve Sakarya ırmakları aracılığıyla Karadeniz'e akar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İç Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tua Gölü ile Tuzla, Seyfe, Çavuşçu ve Akşehin gölleri yer alır ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|