Ayia Euphemia Martyrionu (Eminönü)

Ayia Euphemia Martyrionu (Eminönü)



Sultanahmet'de Hipodromda,Adliye Sarayı'nın destek duvarının altında bu kiliseden kalma kalıntılar mevcuttur Burada, İmparator II Theodosios (408-450) zamanında sarayın Baş Mabeynicisi olan Pers asıllı Prapositus Sacri Cubiculi Antiochos 'un dört ayrı yapı topluluğundan meydana gelen sarayı vardı Daha sonra gözden düşen Antiochos'un mallarına el konulur ve sarayının kabul salonu da İmparator'un kız kardeşi dindar Pulcheria tarafından kiliseye çevrilir 615 de Khalkedonya (Kadıköy) metropolitanlığı, 16 Eylül 307 de Khalkedon'da Romalılar tarafından büyük işkenceler gördükten sonra öldürülen, ilk hırıstiyanlardan olup sonradan azize kabul edilen Euphemia'nın röliklerini kendi adına inşa edilen ve muhtemelen Yeldeğirmeni'nin sırtlarında olduğu tahmin edilen kilisesinden buraya getirtir Rölikler bu kilisenin apsisinin önüne yapılan bir lahide yerleştirilir ve bu tarihten sonra da burası Euphemia Martyrionu adını alır 796 da İmparatoriçe Eirene bu Martyrionu restore ettirir ve içerisine Azize'nin hayatını ve gördüğü işkenceleri anlatan fresklerle süsler20 Ağustos 1203 deki Mese (Divanyolu) yangınında büyük zarar gören kısa sürede tamir edilir ve içerisindeki freskler yenilenir Fetihten sonra azizenin rölikleri Patriklik kilisesi olan Pammakaristos'a taşınmıştır Bir iddiaya göre de buradan da Roma'ya götürülmüştür Martyrion ve saray zamanla tahrip olmuş ve 1522 de İbrahim paşa sarayı yapılırken sarayın büyük bir bölümü bu inşaatın içinde kalmıştır Nur-u Osmaniye camii yapılırken temellerinden çıkarılan toprak artık yıkılmış olan bu kilisenin arazisi üzerine boşaltılmış,taş ve mermer inşaat malzemesi de yakınındaki Server Dede türbesinin inşaatında kullanılmıştır 1939 da Hipodromun kuzey-batısına Adliye Sarayı yapılırken bu Martyrion'un duvarları ve fresklerinden bazı parçalar ortaya çıkmıştır1964 de İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsünün ortak kazı çalışmalarında bu binanın kuzey-doğu köşesinde 12 köşeli plâna sahip iki mausoleum bulunmuştur Bu bina altıgen bir plana sahip olup her duvara yarım yuvarlak bir niş açılmıştır Üzerinin kubbe ile örtülü olduğu çıkan parçalardan dolayı ileri sürülür Duvarlar son derece kalın olup alt kısımları masif taş bloklardan inşa edilmiştir Azizenin hayatını anlatan fresklerden kalan 14 parça günümüze ulaşmıştır Son derece bozuluş olmalarına rağmen azize'nin doğumu,yargılanması işkence sahneleri ve öldürüldükten sonra bedenin testere ile kesilmesi ile azizenin "kan" mucizesini gösteren sahneler duvarlara işlenmiştir Günümüzde burası kapalı olup İstanbul Arkeoloji Müzelerine bağlıdır Türk-İslâm Eserleri Müzesi ile Adliye Sarayı arasındaki parkın içinde bu kilisenin rahiplerin dini toplantılarda,oturdukları yuvarlak apsis'in içindeki synthronom basamakları ve bazı duvar parçaları bulunmaktadır