Tokat Çeşmeleri

Tokat Çeşmeleri

Tokat’ta çok sayıda çeşme olduğu kaynaklarda belirtilmektedir Ancak bunların büyük bir kısmı günümüze gelememiştir Evliya Çelebi de bu çeşmelerden bazılarına değinmiştir:

”…Muhammed Ecib içinden (Oğul Bey Çeşmesi), soğuk güzel suyu vardır Musluklu değildir (Soğukpınar, Çerbikpınar, Pazarcık Pınarı), başı, önce Osman Efendi evinden çıkan bir ab-ı hayattır Mevlevihane Çeşmesi: Tarihi çeşme-i ab-ı hayat buldular Sene 1056” dedikten sonra, bunlardan başka “…daha yüzlerce çeşme vardır ki tarih ve diğer şeyleri ile yazsak söz uzar” demektedir Buradan da Tokat’ta çok sayıda çeşme olduğunu öğreniyoruz

Tokat çeşmelerinin en tanınmışları Oğul Bey Çeşmesi, Soğukpınar Çeşmesi, Çerbikpınar Çeşmesi, Pazarcık Çeşmesi, Mevlevihane Çeşmesi, Acemşir Çeşmesi, Alaca Çeşmesi, Şeyh Şehabettin Çeşmesi, Uzunseki Çeşmesi, Kasaphane Çeşmesi ve Musa Bey Çeşmesi’dir

Alaca Çeşme (Merkez)

Tokat il merkezinde bulunan bu çeşmeyi Karaarslan isimli bir kişi 1282 yılında yaptırmıştır Çeşme moloz taştan, yuvarlak kemerlidir Üzerinde kitabesi, niş içerisinde de musluk ve yalak taşı bulunuyordu Bu çeşme günümüze gelememiştir

Şeyh Şehabettin Çeşmesi (Merkez)

Tokat il merkezinde bulunan bu çeşmeyi Şeyh Şehabettin 1304 yılında yaptırmıştır Moloz taştan, yuvarlak kemerli ve üzerinde kitabesi bulunan bir çeşme idi Çeşme günümüze gelememiştir

Uzun Seki Çeşmesi (Merkez)

Tokat il merkezinde bulunan bu çeşmeyi İlyasoğlu Solak Ali isimli bir kişi 1495 tarihinde yaptırmıştır Moloz taştan yapılmış olan bu çeşme yuvarlak nişli idi Üzerinde kitabesi bulunuyordu Bu çeşme de günümüze gelememiştir

Acepşir Çeşmesi (Merkez)

Tokat il merkezinde bulunan bu çeşmeyi Hacı Mahmut bin-i Hacı Ahmet 1586 yılında yaptırmıştır Moloz taştan, yuvarlak nişli olan çeşmenin nişi içerisinde ayna taşı ve yalak taşı bulunuyordu Bu çeşme de günümüze gelememiştir

Musa Çeşmesi (Merkez)

Tokat il merkezinde Musa Bey’in yaptırmış olduğu bu çeşme 1595 tarihli idi Moloz taştan yuvarlak nişli bir çeşme olup, günümüze gelememiştir

Eski Kasaphane Çeşmesi (Merkez)

Tokat Eski Kasaphane Mahallesi’nde bulunan bu çeşmeyi Sefer Paşa 1653 yılında yaptırmıştır Moloz taştan ve kesme taştan yapılan bu çeşme de günümüze gelememiştir

Takyeciler Çeşmesi (Merkez)

Tokat Takyeciler Mahallesi’nde, Takyeciler Camisi’nin yanında bulunan bu çeşme kesme taştan, duvara bitişik olarak yapılmıştır Kesme taştan cephesinin içerisine tuğladan sivri bir kemer yerleştirilmiş bunun içerisine musluk, altına da yalak taşı konulmuştur

Lülecizade Kardeşler Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili Niksar ilçesi, Çöreğibüyük Camisi’nin karşısında bulunan bu çeşme, Harmancık Tepesi’ndeki nekropol alanından getirilen bir Roma lahtine yapılmıştır Çeşmenin üzerindeki kitabesinden Lülecizâde kardeşler tarafından 1921 yılında yaptırıldığı öğrenilmektedir

Kitabe:

“Merhaba ey yolcu kardaşlar size hep merhaba
Okuyun bir Fatiha ruhumuz bulsun sefa
Ziya, Nazif, Asaf, Fahri, Sıdkı şehittir dünyadan şimdi oldular cüdâ
Şûyu bulan Sâlih kardeş razı olsun evvel Hüdâ
Din yolunda can virmişiz canımız olsun feda
İçin suyı beşimizin ruhu bulsun gıda
İşbu çeşme sene bin üç yüz kırkda buldı nema
İçin afiyetle gidin selametle
Lülecizâde biraderler 1340 (1921)”

Çeşmenin üzerindeki lahit kapağının bir köşesinde sürüsünü otlatan bir çoban, diğer kenarında da bir ineği sağan kadın tasvir edilmiştir

Kaleiçi Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili Niksar ilçesinde dış kale içerisinde bulunan Ulu Cami’nin karşısındaki kapının içerisinde bulunan bu çeşmenin kitabesi günümüze gelmişse de yazıları silindiğinden tam olarak okunamamıştır Bu nedenle de banisi bilinmemektedir Ancak okunabilen h1087 tarihinden 1676 yılında yaptırıldığı öğrenilmektedir

Çeşme kesme taştan, sivri kemerlidir

Hoca Sultan Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili, Niksar ilçesi Kılıçarslan Mahallesi’nde, Hoca Sultan Camisi yanında bulunan bu çeşme, bir evin bahçe duvarına bitişik olarak Hacı Hasan Ağa tarafından 1897 yılında yaptırılmıştır Çeşme üzerindeki kitabeyi Abdülkadir Gürer okumuş ve Halit Çal da ondan naklen almıştır

Kitabe:

“Ma’şa’allah bû şû âb-ı zülâldür
Azizim afiyetle iç helaldür
Hacı Hasan Ağa bu hayrı…
İdüb makşad rızây-ı Zülcelâldür
Yapıldığı zaman işde busâldur sene 1315 (1897)”

Çeşme kesme taştan sivri kemerli bir niş içerisinde ayna taşı ve musluğu bunun altında da yalak taşı bulunmaktadır

Arasta Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili Niksar ilçesinde, Arasta Çarşısında bulunan bu çeşmenin banisi bilinmemektedir Kitabesinden 1903 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır

Kitabe:

“Gelin bu çeşmeden içelim âb-ı
Sa’y idenler içsün cennet şarabı sene 1321 (1903)”

Çeşme moloz taştan yuvarlak bir niş içerisindedir

Ulu Cami Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili Niksar ilçesinde, ilçe merkezinin doğusunda, Fatih Sultan Mehmet Caddesi’nin sonunda Ulu Cami’nin önünde bulunan bu çeşmenin banisi bilinmemektedir Çeşme üzerindeki bir yazıdan h1331–1332 (1912–1913) tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır

Çeşme moloz taştan, sivri kemerli olarak yapılmış, kemerler duvarlara bitişik iki sütun üzerine oturtulmuştur Ayna taşı ve yalağı bulunan çeşmenin üst köşesinde birer güçle motifi bulunmaktadır

Çarşı (Narlı Çeşme) Çeşmesi (Niksar)

Tokat ili Niksar ilçesi Eski Hükümet Konağı’nın önündeki cadde üzerinde bulunan çeşmenin kitabesi günümüze gelememiştir Ancak, üzerindeki motiflerden XIII Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır Günümüze gelebilen çeşmenin XIX Yüzyılda eski ayna taşından yararlanılarak yenilendiği sanılmaktadır

Oldukça düzgün kesme taştan yapılan çeşmenin ayna taşı dikdörtgen bir çerçeve içerisine alınmıştır Ayna bir nar ağacı ile bezenmiştir İki yanında simetrik bordürler bulunmaktadır Bu bordürlerde selvi, balık ve tavus kuşu motifleri bulunmaktadır Bu motiflerin benzerleri XIII Yüzyıl Selçuklu sanatında kullanılmıştır