Mardin Rehberi Derik

DERİK

GAVUR FIRINI

İlçe merkezinin kurulu bulundu dağ eteğinin doğu tarafında sıra sıra devam eden dağ yükseltilerinin güneydeki uzantısıdırSıra yükseltilerinden geniş bir ayrık ile ayrılmış olup yükseltinin ortasından daire şeklinde oyularak derinliği bu güne kadar ölçülmediği söylenen bir kuyu şeklindedir

Dağın diplerine doğru inen kuyuya bu güne kadar bir çok inme deneme girişimine rağmen gittikçe genişleyen bir çapa rağmen, tam dibe inme girişimini kimsenin başaramadığı söylenmektedir Kuyunun yörede Gavur Fırını olarak anılması bir çok söylentiye ve rivayete neden olmuştur

Eğer macera ruhlu iseniz ve rivayetlere pek inanan biri değilseniz Gavur Fırını tam size göre, İlçemizi ziyaretinizde Gavur Fırınını mutlaka görün

HZSİN VE HZSEYDOŞ TÜRBESİ

Hazreti Sin ve Hazreti Seydoş İslamiyeti yaymak amacıyla bölgeye gelen ve bu bölgede yaptıkları savaş sonucun da şehit olduğu sanılan iki kardeştir Hz Seydoş'un mezarı Derinsu köyünde bulunmakta ve bu tarihi mezarlık zaman içinde mezar hırsızlarınından dolayı harap olmuş durumdadır

Mezarların mimari yapısı oldukça dikkat çekicidir Bu çekicilik nedeniyle altın ve değerli eşyaların olduğu sanılarak tarihinin eskilere dayandığı bilinen fakat yeterli bilgiye sahip olmadığımız türbelerden bu güne kadar bir kaçı dayanabilmiştir

Hz Sin türbesinin bulunduğu yerdeki membanın akıcılığı ilginçtir Bazen hiç kurumayacak gibi akan memba, bazı zamanlarda ise sanki hiç su akmamış bir kaynak görünümü vermektedir Kız kardeşleri olarak bilinen Zîne'nin türbeside Hz Sin türbesinin yaklaşık 700 metre kuzeydoğusudadır

Çevre il ve ilçelerden oldukça ziyaretçi akınına uğrayan türbeler görülmeye değer bir yerdir

HzSin ve Seydoş türbeleri tavsiye edebileceğimiz görülmeye değer yerlerdendir

BABA ÖMER TÜRBESİ ve MEMBASI

Ballı , Alagöz ve Dumluca Köyleri arasında bulunan yatır ve iki ayrı yerden yüzeye çıkarak doğa ile kucaklaşan su kaynakları ile bölge insanın gönlünde ayrı bir yeri vardır Bu su kaynakları yörede"Baumbar" olarak bilinir Kaynakların etrafı söğüt ağaçları ile çevrili olup, piknik alanı olarak kullanılmaktadır Buradan çıkan su ile Ballı, Beşkavak ve Dumanlı köylerindeki bahçe ve tarlalar sulanmaktadır Bu piknik alanının bulunduğu yerde Babaömer adlı İslam ordularının sancaktarı olduğu sanılmaktadır Babaömer'in mezarının olduğu çevrili alanın tavanının bir çok kere inşa edilmesine rağmen bilinmeyen bir nedenle çöktüğü söylenmektedir

Kaynaklara ismini veren yatırda gömülü bulunan kişinin Rebet Kalesini kuşatan ve bu kuşatma sırasında yatırın bulunduğu yerde şehit olan İslam Ordularının sancaktarı olduğu sanılmaktadır

Nasıl Gidilir: Birçok güzergahtan gidilmesine rağmen en fazla tercih edilen yol, araba ile Derik'e 13 Km mesafede bulunan Alagöz Köyü'ne, Köyden de yaklaşık 1,5 km güneybatı yönünde bulunan piknik ve ziyaret alanına gidilerek ulaşılır

RABAT KALESİ

Derik İlçesinin 15 Km batısında ve Hisaraltı Köyü sınırları içindedir Köyün kuzeyinde dar bir vadinin doğusunda 150 metre kadar yükseklikte bir tepenin üst düzlüğünde kurulmuştur Sert kalkerli bir tepenin üzerinde kurulan Rabat Kalesi, Artuklu devrinin en büyük eserlerinden biridir

Kalenin 1500 M çevresi, 15 burcu ve dört köşesinde dört gözetleme kulesi vardır Burçların yüksekliği 15, surların yüksekliği ise 10 metredir Bazı yerlerde surların yüksekliği 20 metreyi bulur Kalenin doğuda ve batıda iki kapısı bulunmaktadır Bu kapılardan kale içine girildiğinde , iç kalenin iki müdafaa duvarı ile tahkim edilmiş olduğu görülür Bu üç müdafaa duvarları iç içe kapı ile birbiriyle irtibatlıdır Kalenin üstü dümdüz bir alan görünümündedir Binalar yer altında inşaa edilerek üstü toprak ile örtülmüştür Düzlük yerlerde stun başları ve aslan kabartmaları görülmüştür Yer altındaki saray kalıntıları, erzak ambarları, su sarnıçları ve bina kalıntıları bugune kadar sağlam kalmıştır

Nasıl Gidilir: Araba ile Derik'e 14 Km batısında bulunan Hisaraltı Köyü'ne, Köyden de yaklaşık bir km kuzeye doğru yürüyerek kale ve şehir harabelerine ulaşılır

Kale ve vadideki şehir kalıntısı muteşem görüntüsü ile adete davetkar bir misafir perver evsahibi görüntüsünde olup, kesinlikle görülmeye değer bir tarihi mirastır

DERAMETİNAN KALESİ

Yakın dönemlere kadar Derik ilçe sınırlarında iken, kalenin bulunduğu Gümüşyuva köyü daha sonra Mazıdağı ilçesine bağlamıştır Derametinan kalesi Derik'in 20 Km kuzey batısında Gümüşyuva köyünde bulunmaktadır

Kale Bizanslılar devrinde 150 metre yüksekliğinde bir tepenin üst düzlüğünde kervan yoluna hakim bir noktada yapılmıştır 8 burçlu gözetleme kulesi mevcuttur Kuzeye açılan tek kapısı mevcut olup bu kapıdan genişçe kale meydanına varılır Kalenin içinde su sarnıçları, erzak ambarları ve ev kalıntıları bulunmaktadır Bugün harap bir şekilde olan kalenin gözetleme kulesi 20, burçlar 15, surlar ise 10 metre yüksekliğindedir

Eskiden kalenin bulunduğu bölgede altın ve gümüş çıkarıldığı, bu günlere kadar uzanan rivayetlerde söylenmektedir

KANCO ŞATOSU

Derik ilçesinin güney batısında 30 km uzağındadır Kasr avrupalıların şato, Türklerin konak dedikleri biçimde müstahkem tarzdaki yapılardır Eskiden asayiş temini zordu ve derebeyliklerin birbirlerine karşı husumetleri de vardıSık sık birbirlerinin topraklarına saldırır çatışmalar yaparlardı Onun için bu kasırlar bir küçük kale gibi çok müstahkem inşa edilirlerdiBu tip kasırlar Urfa ve Mardin bölgesinde pek çoktu Bu gün yalnız Kesra Kenco olarak bilenen şato tam olarak muhafaza edilmektedir

Mardin - Urfa yolunun 67 km' sinden sola ayrılan 1 km sonra Kesra Kenco'ya ulaşılırKesr hicri 1120-miladi 1705'te inşa edildiği ve hicri 1320-miladi 1905 yılında Hüsén'é Kenco tarafından yenilendiğini kapı üzerindeki hitabeden anlaşılmaktadır Kesr 300 m çevresinde etrafı dört köşe surla çevrilerek müstahkem bir kale şeklinde inşa edilmiştirKesr'ı çevreleyen surun kalınlığı 80-90 cm dir Şatonun dört köşesine dışardan gelecek olan tehlikeleri gözlemlemek amacıyla birer gözetleme kulesi inşa edilmiştir Kuzey ve batıda olmak üzere iki kapısı vardır

Esas bina dört katlı tonus usulü taşla inşa edilmiştir Odalar genellikle tonuslu sütunlar üzerinde yarım kavisli kemerlerle tavana, bu kemerler üzerine birer iç kubbe halinde toplanarak her dört hattın üstü kesme taşlarla dam örtülüdür Dam kısmının dört yönünde birer gözetleme kuleleri vardırDört katın duvarlarına ve damın üzerindeki 15 -2 m'lik ihate duvarının etrafına yarım metre de bir mazgal deliği konulmuşturMüdafaa için tedbirler alınmış, kesr'ın 2katında bugün kiler olarak kullanılan ve ifadelere göre, eskiden cami olduğu bildirilen bir odanın kapı kısmı da dahil, yan pervazeler siyah bazalt taşından yekpare olarak çıkarılmıştır Üst kısmına konan yekpare bir taş üzerine bir iki satır eski roma çivi yazısı görülmüştür

Kapı 30 cm kalınlığındadır Kapının taştan olmasına rağmen o kadar kolaylıkla açılıp kapanıyor ki, bir insan tek parmağı ile hareket ettirebiliyor İfadelere göre,bu taş kesr'ın doğusunda ve 3 km uzağında bulunan kerküşti harabelerinden çıkarılarak getirilmiş ve buraya yerleştirilmiştir Taş kapı eski roma kiliselerinin kapılarından bir tanesidir

DERİNSU MAĞARASI

Derinsu Köyü'nde bulunan mağaranın doğal bir yapısı bulunmaktadır Ovuk kısmı doğal olaylar sonucu oluşan mağaranın nasıl ve ne kadar sürede şimdiki şeklini aldığı bilinmemektedir Mağaranın içindeki göl şeklindeki su, akarsu oluşturarak çeltik tarlalarına akar Gölün genişliği 13, uzunluğu da yaklaşık 30 M dır Mağaranın tavanının ortasında bulunan bir yarıktan ikinci bir mağaraya geçilir Üsteki mağara daha önce köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılmakta iken, zamanla teknolojik gelişmelerin kolaylıklarına alışan köylüler tarafından bu amaçla kullanılmamaktadır

Mağaradan çıkan su yazın çok düşük sıcaklık derecesine sahip olduğundan İçecek ve bazı yiyeceklerin soğutulmasında , sıcak havalarda buharlaşan suyun soğuk neminden insanlar mağarada dinlenerek adeta doğal bir klima serinliği şeklinde faydalanmaktadırlar

Nasıl Gidilir: Derinsu Köyü Derik ilçe merkezinin batısında yer alıp, 24 Km uzaklıktadır

Derinsu Mağarası Derik'in mutlaka görülmesi gereken doğal güzelliklerinden biridir

Ola ki sıcak bir yaz günü yolunuz Derinsu Köyüne düşerse ve sıcaktan bunalmış bir halde iseniz, anlatıklarımızda ne kadar haklı olduğumuzu ve doğanın insanlara ne kadar özveride bulunduğunu göreceksiniz

FİTTAR HARABELERİ

Derik ilçesinin bugünkü adıyla Pınarcık (Fıtné) Köyünde bulunmaktadır Harabeler ilçenin 13 km kuzeybatı yönündedir Kuzeyden güneye doğru uzayan,gittikçe genişleyen bir vadi içinde 1 km uzunluğunda, 500 m genişliğinde büyük bir şehir kalıntısı vardır

Harabeler arasında saray,kilise ve bir çok bina kalıntıları halen mevcudiyetini muhafaza etmektedirBilhassa büyük kilise harabesini gösteren tarafta üzerinde haç işaretleri bulunan büyük yekpare taşların maharetle yerleştirilmesi ve insan gücü üzerinde yapılan inşaatlarda kullanılan taşlar üst üste yerleştirilmesi ve bu şekilde birbirlerine kaynatılmış gibi yekpare taşlarla büyük binaların meydana getirilmesi görülmeye değer bir durum arz etmektedir

Bu şekilde yapı ve mimari tarzını ancak Bizans (roma) stillerinde görüldüğü ve fittar şehrininde Bizans (roma) devrinden kalma bir harabelik olduğu sanılmaktadır Fittar şehride gerek doğa gerekse define avcıları ve hırsızları karşısında boyun eğmiş ve harabe adı ile anılır olmuştur