Mardin - Kültürler Kavşağı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

MARDİN - Kültürler Kavşağı

Kusursuz bir işçilik

Aşkla, sevgiyle yontulup perdahlanmış,
Belki de, acıyla yoğrulmuş,
Emek ile, ter ile şekillenmiş,
Büyük taş bloklar,
İşlemeli kapılar

Yüzyılların sararttığı,
Taş konaklarla süslü,
Her taşın tanıklığında,
Her evin ayrı bir hikayesi,
Ayrı bir gizemi ve sırrı olan,
Her taşı tarih kokan bir şehir,
Bir taş yapı simgesi

Doğaya, taşa, toprağa ve güneşe saygılı,
İklime ve insana dost,
"Marduk" kuralları geçerli burada

Yazılı olmayan,
Ama, Babil'den beri geçerli olan yaşam kuralları;
Kimse,
Kimsenin güneşini, havasını kesmez,
Kimse,
Kimsenin suyunu kirletmez

Zamana karşı bir direnişe tanık olursunuz,
Zamanın durduğu bu kentte

Öykülerle bezeli bu kent

Mardin

Mezopotamya'da,
Bir dağ yamacında kurulmuş,
Kervan ve savaş yolları olmuş bin yıllarca

Timur, Kustus, İskender ve diğerlerinin,
Hep ağzını sulandırmış

İçinde,
Çeşitli dinlerin ve dillerin,
Kapı komşu yaşadığı;
Müslümanlar, Kameriler ve Museviler,
Süryani, Ermeni, Keldani ve Yezidiler,
Kürtler, Araplar, Çeçenler ve diğerleri
Bir dinsel ve dilsel mozaik

Hiçbir din ve dil baskın olmamış diğerine,
Yaşam damarını kesmemiş, gücü elinde bulundurduğunda

Sevgi, saygı ve hoşgörü bir gelenek buralarda,
Nusaybin'de Zeynel Abidin Camii,
Süryani bir usta ve oğulları tarafından inşa edilmiş

Deyru'z- Zafaran Manastırı'nın alt katında;
Tavanı, "Kilit Taşı" ile ayakta duran,
Harçsız, dev taş bloklarla örülmüş Zerdüşti ateş ve güneş tapınağı,
Rahatsız etmemiş bugünkü sahiplerini

Ve korumuşlar gözbebekleri gibi,
Bu güne taşımışlar hiç gocunmadan,
Binlerce yıllık bir kültür abidesini

Büyüleyici ve muhteşem bir insanlık mirası

Bu şehir Mardin

Sapsarı,
Safran sarısı bir gün ışığında,
Mor lacivert akşamlarda,
Üzerine kurulduğu dağa yaslanıp,
Mezopotamya ovasını seyre dalar

Yüzyılların yorgunluğunu;
Aşağıda dalgalanan yeşil denize,
Üzerinde yaşayan insanlara,
Taşa toprağa ve tüm canlılara
Sevgiyle, coşkuyla bakarak atmaya çalışır,
Kentin yaşlıları gibi

Yaşlılar;
Çarşıda,
Kapı önlerinde,
Kaldırımlara konulan,
Alçak iskemlelerde oturur çoğu zaman

Bir yandan serinlenirken gölgede,
Bir yandan da,
Tespih çekilir, tütün sarılır,
Geçmiş yad edilir,
Doyulmamış yaşama,
Ve,
Yaşanmamış anlara derinden bir ahhh çekilir

Biraz sonra,
Sıcak bir yağmur yağar,
Ve yıkamaya başlar,
Kentin,
Dar ve biçimsiz sokaklarını,
Yaşanmamış anlarla beraber

Dantel gibi işlenmiş evler;
Çoğunun girişinde geniş merdivenler,
Heybetli sütunlarla desteklenmiş sahanlıklar,
İçerden açmak için,
Bahçe kapısı mandalına bağlı uzunca ipler,
Güneşi boylu boyunca alan,
Dar ve uzun odalar,
Seyrine doyum olmayan cumbalar,
Yol veren abbaralar

Buralarda ne sevdalar,
Ne acılar,
Ne sevinçler yaşandı kim bilir

Güneş;
Bütün ihtişamı ve tüm çıplaklığıyla,
En güzel renklerini buraya taşır,
Sarı, tüm tonlarıyla,
Bir renk akustiği oluşturur dağda, ovada

Renk sıtmasına tutulur, toprak ve su

Debelleşir tatlı bir heyecanla,
Bu sancının ürünü,
Muhteşem bir doğum olur,
Güneşin altın renginde,
Üzüm, zeytin, incir ve nar

Geleneklerin belirlediği haşin bir yaşam

Kahve içmekten,
Konak ağırlamaya,
Düğünden ölüme
Yaşama yön veren ritüeller,
Uyulması zorunlu katı kurallar

Bazen de güçsüze, yurtsuza,
Uçsuz bucaksız bir sığınak olur

Zamansız zamanlarda,
Şiirsel zamansızlık,
Çağlar ötesi kültürlerin harmanladığı,
Kültürler kavşağı

Dirlik, düzen ve gücün sembolü,
Siyah kıl çadırlarda düğün ve taziyeler;
Sohbet, barış ve dostlukta,
Bazen de ölümde Acı kahve "Mırra",
Büyük bir huşu ve saygıyla,
Sunulur misafire

Konukseverlik;
Buralarda bir ibadet gibi,
Bir ayine hazırlanır gibi,
İkrama hazırlanılır,
Kurallarıyla, adetleriyle

Öyle ki;
Kestiği hayvanın başı ve organları bile,
Büyük tepsilerdeki yemeğin üstüne konur,
Misafire saygı ifadesi olarak

İp atlayan,
İstop, körebe, saklambaç oynayan çocuklar,
Karanfil kokan kırık leblebi

Hafif is kokan mis gibi yoğurt,
Toprak gibi kokan toprak,
Damlarda beslenen keklikler,
Taklabaz güvercinler,
Gökyüzünün yorgan olduğu,
Yıldızların şarkı söylediği yaz akşamları,
Gündüzleri,
Van Gogh'un resimlerindeki mutluluk güneşi,
Akrep ve Yelkovanın koşmaktan yorulduğu,
Zamanın durduğu,
Dokunulmamış zamanlar;
Geçmişin ve geleceğin o an yaşandığı,
Çocuksu, özgür ve insancıl zamanlar

Tek bir dilin sözcükleri değildir,
Burada konuşulanlar

Birkaç ayrı dil konuşulur şehrin sokaklarında,
Ama herkes her sözcüğü anlar,
Kendisine lazım olacak kadar

Bir yanda;
Camilerde okunan ezan,
Bir yanda;
Aziz Petrus'tan bu yana,
Zangoçun çaldığı çan,
Diğer tarafta;
Doğan güneşe saf tutan insanlar

Bu kadar baştan çıkarıcı,
Sürükleyici,
Davetkar,
İnsanı başka alemlere götüren,
Şaşırtan,
Ağlatan,
Güldüren bir mekan,
Yeryüzünün hiçbir yerinde yoktur

Necat İLTAŞ
(2000)

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Mardin - Kültürler Kavşağı MARDİN - Kültürler Kavşağı Kusursuz bir işçilik Aşkla, sevgiyle yontulup perdahlanmış, Belki de, acıyla yoğrulmuş, Emek ile, ter ile şekillenmiş, Büyük taş bloklar, İşlemeli kapılar Yüzyılların sararttığı, Taş konaklarla süslü, Her taşın tanıklığında, Her evin ayrı bir hikayesi, Ayrı bir gizemi ve sırrı olan, Her taşı tarih kokan bir şehir, Bir taş yapı simgesi Doğaya, taşa, toprağa ve güneşe saygılı, İklime ve insana dost, "Marduk" kuralları geçerli burada Yazılı olmayan, Ama, Babil'den beri geçerli olan yaşam kuralları; Kimse, Kimsenin güneşini, havasını kesmez, Kimse, Kimsenin suyunu kirletmez Zamana karşı bir direnişe tanık olursunuz, Zamanın durduğu bu kentte Öykülerle bezeli bu kentMardin Mezopotamya'da, Bir dağ yamacında kurulmuş, Kervan ve savaş yolları olmuş bin yıllarca Timur, Kustus, İskender ve diğerlerinin, Hep ağzını sulandırmış İçinde, Çeşitli dinlerin ve dillerin, Kapı komşu yaşadığı; Müslümanlar, Kameriler ve Museviler, Süryani, Ermeni, Keldani ve Yezidiler, Kürtler, Araplar, Çeçenler ve diğerleri Bir dinsel ve dilsel mozaik Hiçbir din ve dil baskın olmamış diğerine, Yaşam damarını kesmemiş, gücü elinde bulundurduğunda Sevgi, saygı ve hoşgörü bir gelenek buralarda, Nusaybin'de Zeynel Abidin Camii, Süryani bir usta ve oğulları tarafından inşa edilmiş Deyru'z- Zafaran Manastırı'nın alt katında; Tavanı, "Kilit Taşı" ile ayakta duran, Harçsız, dev taş bloklarla örülmüş Zerdüşti ateş ve güneş tapınağı, Rahatsız etmemiş bugünkü sahiplerini Ve korumuşlar gözbebekleri gibi, Bu güne taşımışlar hiç gocunmadan, Binlerce yıllık bir kültür abidesini Büyüleyici ve muhteşem bir insanlık mirası Bu şehir Mardin Sapsarı, Safran sarısı bir gün ışığında, Mor lacivert akşamlarda, Üzerine kurulduğu dağa yaslanıp, Mezopotamya ovasını seyre dalar Yüzyılların yorgunluğunu; Aşağıda dalgalanan yeşil denize, Üzerinde yaşayan insanlara, Taşa toprağa ve tüm canlılara Sevgiyle, coşkuyla bakarak atmaya çalışır, Kentin yaşlıları gibi Yaşlılar; Çarşıda, Kapı önlerinde, Kaldırımlara konulan, Alçak iskemlelerde oturur çoğu zaman Bir yandan serinlenirken gölgede, Bir yandan da, Tespih çekilir, tütün sarılır, Geçmiş yad edilir, Doyulmamış yaşama, Ve, Yaşanmamış anlara derinden bir ahhh çekilir Biraz sonra, Sıcak bir yağmur yağar, Ve yıkamaya başlar, Kentin, Dar ve biçimsiz sokaklarını, Yaşanmamış anlarla beraber Dantel gibi işlenmiş evler; Çoğunun girişinde geniş merdivenler, Heybetli sütunlarla desteklenmiş sahanlıklar, İçerden açmak için, Bahçe kapısı mandalına bağlı uzunca ipler, Güneşi boylu boyunca alan, Dar ve uzun odalar, Seyrine doyum olmayan cumbalar, Yol veren abbaralar Buralarda ne sevdalar, Ne acılar, Ne sevinçler yaşandı kim bilir Güneş; Bütün ihtişamı ve tüm çıplaklığıyla, En güzel renklerini buraya taşır, Sarı, tüm tonlarıyla, Bir renk akustiği oluşturur dağda, ovada Renk sıtmasına tutulur, toprak ve su Debelleşir tatlı bir heyecanla, Bu sancının ürünü, Muhteşem bir doğum olur, Güneşin altın renginde, Üzüm, zeytin, incir ve nar Geleneklerin belirlediği haşin bir yaşam Kahve içmekten, Konak ağırlamaya, Düğünden ölüme Yaşama yön veren ritüeller, Uyulması zorunlu katı kurallar Bazen de güçsüze, yurtsuza, Uçsuz bucaksız bir sığınak olur Zamansız zamanlarda, Şiirsel zamansızlık, Çağlar ötesi kültürlerin harmanladığı, Kültürler kavşağı Dirlik, düzen ve gücün sembolü, Siyah kıl çadırlarda düğün ve taziyeler; Sohbet, barış ve dostlukta, Bazen de ölümde Acı kahve "Mırra", Büyük bir huşu ve saygıyla, Sunulur misafire Konukseverlik; Buralarda bir ibadet gibi, Bir ayine hazırlanır gibi, İkrama hazırlanılır, Kurallarıyla, adetleriyle Öyle ki; Kestiği hayvanın başı ve organları bile, Büyük tepsilerdeki yemeğin üstüne konur, Misafire saygı ifadesi olarak İp atlayan, İstop, körebe, saklambaç oynayan çocuklar, Karanfil kokan kırık leblebi Hafif is kokan mis gibi yoğurt, Toprak gibi kokan toprak, Damlarda beslenen keklikler, Taklabaz güvercinler, Gökyüzünün yorgan olduğu, Yıldızların şarkı söylediği yaz akşamları, Gündüzleri, Van Gogh'un resimlerindeki mutluluk güneşi, Akrep ve Yelkovanın koşmaktan yorulduğu, Zamanın durduğu, Dokunulmamış zamanlar; Geçmişin ve geleceğin o an yaşandığı, Çocuksu, özgür ve insancıl zamanlar Tek bir dilin sözcükleri değildir, Burada konuşulanlar Birkaç ayrı dil konuşulur şehrin sokaklarında, Ama herkes her sözcüğü anlar, Kendisine lazım olacak kadar Bir yanda; Camilerde okunan ezan, Bir yanda; Aziz Petrus'tan bu yana, Zangoçun çaldığı çan, Diğer tarafta; Doğan güneşe saf tutan insanlar Bu kadar baştan çıkarıcı, Sürükleyici, Davetkar, İnsanı başka alemlere götüren, Şaşırtan, Ağlatan, Güldüren bir mekan, Yeryüzünün hiçbir yerinde yoktur Necat İLTAŞ (2000)