Osmanlı Devletinde Siirt

Osmanlı Devletinde Siirt

Osmanlı Devletinde Siirt

Siirt’in bulunduğu bölge Anadolu’da ilk siyâsî birliği kuran Hititlerin sınırları dışında kaldı Bilâhare kısa bir müddet Hititlerin eline geçti MÖ 2000 senelerinde Sâmiler Bâbil ve Asur imparatorlukları bu topraklara hâkim oldular Kısa bir müddet Hurri Mitanni Krallığının hâkimiyetinde kalan daha sonraUrartu Krallığına geçen bu topraklara bir süre sonra yeniden Asurlular hâkim oldu MÖ 7 asırda Medlerin MÖ 6 asırda Perslerin hâkimiyeti altında kaldı MÖ 4 asırda Makedonya Kralı İskender Persleri yenerek Anadolu ve İran’ı Makedonya Devletine kattı Makedonya Kralı İskender’in ölümüyle imparatorluk İskender’in komutanları arasında taksim edilince bu topraklar Selevkoslar Devletinin payına düştü

Perslerin devamı olan Partlar bu toprakları Selevkoslardan aldı Partlara bağlı ve İran asıllı Ermeni isimli derebeyleri zaman zaman hâkimiyetlerini bu bölgeye kadar uzattılar

MS 1 ve 2 asırda Roma İmparatorluğu ile Partlar arasında bu bölge için çatışmalar oldu ve Partlar bu bölge üzerindeki hâkimiyetlerini devam ettirdiler MS 3 asırda Sâsâniler bölgeye hâkim oldular MS 395 senesinde Roma İmparatorluğu ikiye bölününce Anadolu-Doğu Roma (Bizans)nın payına düştü Bizans bu bölgeyi almak için Sâsânilerle harp ettiyse de bölge Sâsânîlerin elinde kaldı Yedinci asırda hazret-i Ömer (radıyallahü anh) devrinde İslâm Orduları İran’ı fethederek İran (Sâsânî) İmparatorluğunu ortadan kaldırınca bu bölge İslâm Devletinin El-Cezire Eyâletine bağlandı Daha sonra Siirt Emevîler ve onların yerine 750 senesinde geçen Abbâsîlerin hâkimiyetinde yaşadı Abbâsî Devletinin zayıfladığı zaman Diyarbekir’de kurulan Âmidler bu bölgeye hâkim oldu Abbâsîlere ismen tâbi olarak saltanat sürdüler

MS 10 ve 11 asırlarda Bizans orduları bu bölgeyi tekrar ele geçirmek için Müslümanlara taarruz ettiler Müslümanlar arasındaki iç savaşı Bizanslılar fırsat bildiler 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Siirt’i ellerinde bulunduran Âmid’deki Müslüman beyler Selçuklulara tâbi oldu ve daha sonra tamâmen Selçuklu Devletine katıldılar Bu bölge Anadolu Selçuklularından çok Büyük Selçuklu Devletinin ve ona bağlı Türk Atabeglerinin hâkîmiyetinde kaldı Selçuklulara bağlı Artuklu Beyliği zamânında bölgeye yerleştirilen Türkmen Aşiretleri bölgenin Türkleşmesinde mühim rol oynadı

Selçuklu Devletinin zayıflaması ve yıkılması ile bu bölge Moğollar ve onların yerini alan Türkleşmiş Moğollar (İlhanlılar)ın hâkimiyetine geçti

1344’te İlhanlı Hakanlığı dağılınca bölge Türkleşmiş Moğol olan Celâyirlilerin hâkimiyeti altına girdi Daha sonra birbirini tâkip eden Tîmûr Karakoyunlular Akkoyunlular ve Safevîler olmak üzere dört Türk devletinin eline geçti Yavuz Sultan Selim Han 1514 Çaldıran Zaferinden sonra Siirt’i Osmanlı Devletine kattı

Osmanlı Devletinde Siirt Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliğinin (Eyâletinin) 24 sancağından (vilâyetinden) birine merkez oldu Tanzimattan sonra Bitlis vilâyetine bağlandı Onun 4 sancağından biri oldu

Cumhûriyet Devrinde sancaklara (mutasarrıflıklara) vilâyet (il) denince Siirt il oldu Cumhûriyet devrinde demiryolu ve petrol Siirt’in kalkınmasında önemli rol oynadı