Elazığ Harputun Coğrafyası

harputun coğrafyası

harputun coğrafyası

Harput Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat bölümünde bugünkü Elazığ il merkezinin 5 km kuzeydoğusunda denizden 1280 m Yükseklikte 48°43' kuzey boylamı ile 39°15' doğu enleminde yer alır

Kuzeyde yer alan Kızıldağ ve Keban Baraj Gölü kentin kuzeydoğusuna kadar uzanırken; Keban Baraj Gölü ile kent merkezi arasında doğuda 1724 rakımlı Hasret Dağı güneydoğuda 1221 rakımlı Kartaltepe yer alır Daha güneye inilince Çelemlik Dağı ile arkasındaki Hazar Gülü ve 1908 rakımlı Kuşakçı Dağı yer alır Kent merkezi ile bu coğrafya arasında en güneyde Doğu Anadolu'nun önemli ovalarından Uluova ile Harput' un güneyinde bugünkü Elazığ il merkezinin kurulu bulunduğu Elazığ Ovası' da denilen Altınova yer alır Harput ile Kuşakçı Dağı hattının batısında 1490 rakımlı Meryem Dağı 1327 rakımlı Altıntepe 1341 rakımlı Kızıldağ ile Keklik Tepe ve Çağlar Tepe bulunur Kentin batısında Kavak Tepe yer alırken; batı ve güneybatı yönünde ise bölgenin ikinci önemli ovası olan Kuzova yer alır

Kuzeyde bugünkü Keban Baraj Gölü (zamanında Murat Nehri'nin yatağı olan Pertek Keban oluğu) güneyde Altınova (Elazığ Ovası) ve Uluova batıda Mankendi ve Baskil ovaları ile çevrili olan Harput Platosu; belirtilen tüm bu verimli ovalara olan hakimiyeti ile önemli bir konuma sahipken dönemin ticaret yollarını da kolaylıkla kontrol edebilmekteydi

Sınırları belirtilen Harput Platosu dalgalı yüksek bir aşınma düzlüğü olarak Neotektonik Dönem Öncesi Alt-Orta Miyosen sonlarında oluşmuş ve Plato Üst Miyosen ile Pliyosen dönemlerinde meydana gelen faylanmalar ile yer yer yükselmiş ve aşınarak alçalmıştır Platoyu oluşturan aşınım düzlüğünün yapısını temelde Senoniyen yaşlı Yüksekova Karmaşığı'na ait volkanik kayaçlar meydana getirir ki karmaşığın litojik bileşimi platonun güneyinde bazalt ve andezitlerden oluşur Buna karşın kuzeyde diyorit ve diyabazlar öne çıkar Bu kayaçlar topluluğunun oluşturduğu karmaşık alanda allaktan konumlu olup bu karmaşık üzerinde sahaya taşınarak gelmiş ve bu nedenle paraalloktan bir konum kazanmış bulunan Harami Formasyonu'na ait kayaçlar yer alır Bu kayaçlar sert ve aşınmaya karşı dayanıklı olduklarından belirgin çıkıntı ve diklikler oluştururlar Tabanı yer yer yüzeylenen kırmızı renkli konglomera ve kumtaşlarından oluşmakla beraber üstte sarımsı bej renkli kumlu kireçtaşı ve kristalize kireçtaşlarından oluşan Harami Formasyonu'nun asıl litojisi bulunur Bu formasyona ait masif kireçtaşları kuzeydeki en yüksek noktaları oluştururken güneyde aşınmadan oluşan bağımsız blokları oluşturan ve karstik şekilleri içeren kalker blokları (ki Harput Kalesi tabanı da böyledir) platonun orta kesimlerinde ise kristalize kireçtaşları ve volkanik kayaçlar üzerinde OrtaÜst Eosen Yaşlı Kırkgeçit Formasyonu'na ait birimler bulunur Formasyonun plato üzerindeki en hakim litojisini Fetih Ahmet Mescid ve Türbesi civarında bulunan konglomera ve masif kumtaşları oluşturur