Ağrı İlinin Kısa Tarihçesi

Ağrı ilinin kısa tarihçesi

Ağrı ilinin kısa tarihçesi

- İLİN KISA TARİHÇESİ -

Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya girişleri sırasında Ağrı bir geçiş oluşturmuş dolayısıyla bir çok medeniyete sahne olmuştur Ancak bu medeniyetler Ağrı’yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler’in güçlerini yitirmeleri üzerine MÖ1340-MÖ1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir Hurriler krallık merkezi olan Urfa’dan uzak olan Ağrı’yı ellerinde tutamamışlardır

En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur Urartu’nun Van Gölü’nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine Kral İspuini (MÖ825-MÖ810) döneminde seferler başlamış Kral Menua(MÖ810-MÖ786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir

Ağrı Dağı’nın yamaçlarında Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua’nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır MÖ712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler Ağrı’da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuşlardır Medler ( MÖ708-MÖ555 ) Asur Devleti’nin yıkılması ile birlikte bir yayılma ürecine girmiş bunun sonucu olarakta Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır Medler’in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender’in Pers Kralı IIIDarius’u ( MÖ331 ) yenerek Anadolu’yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl kadar bölgede yaşamışlardır Büyük İskender’in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan Ermeniler bölgeyi ele geçirmişlerdir

Doğu Anadolu’ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu MÖ680 yılında bölgeye gelen Sakalardır Murat Nehri ve Doğubeyazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir Daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı Ağrı ve çevresine hakim olmuştur Bölge HzOsman zamanında islam orduları tarafından fethedilmiştir 872 yılına değin Abbasilerin kontrolü altında kalan Ağrı daha sonra Bizans’ın kontrolüne geçmiştir

1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır Ağrı yüzyıla yakın bir süre Sökmenli Devleti’nin sınırları içine girmiştir 1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri 1239’da Cengizliler 1256-1358 yılları arasında İlhanlılar ve Celayirliler Ağrı’da hüküm sürmüşlerdir İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı’nda yapmış Anadolu ve İran’ı buradan yönetmişlerdir 1393’de Moğol hakanı Aksak Timur Ağrı bölgesini ele geçirmiştir

1405-1468 tarihleri arasında Ağrı Karakoyunlu toprakları içinde yer almış Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular’ın egemenliğine geçmiştir Ağrı Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır

Osmanlı döneminde Şorbulak olarak anılan ilin adı Ermeniler zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir Kazım Karabekir Paşa zamanında Karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır Nuh Tufanı ile ilgisinden dolayı Tevrat’ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolayısıyla Ağrı’ya batılılar tarafından Ararat da denilmektedir 1834 yılında bucak 1869 yılında ilçe olan Ağrı 1927 yılında il merkezi olmuştur 5165m yüksekliğiyle Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı’ndan dolayı da AĞRI adını almıştır