![]() |
Ardahan'in Kültürü |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ardahan'in KültürüArdahan'in Kültürü Ardahan'in Kültürü HALK MUTFAĞI Anadolu'da her yörenin kendine has yemek kültürü ve damak zevki olduğunu görürüz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ETLİ MANTI MALZEMELERİ:1Kilogram kıyma 2 baş soğan 2 yumurta yeteri kadar un tuz su kıymaya katmak için karabiber kimyon ve nane ![]() YAPILIŞI: Unu 2 yumurta tuz ve suyla kulak memesi kıvamından daha sert bir hamur elde edilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() FESELLİ MALZEMELERİ: Un su maya tuz YAPILIŞI: Malzemeler birleştirilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() KATMER MALZEMELERİ: Un Su tuz yağ maya YAPILIŞI: Malzemeler karıştırılıp yumuşak hamur haline getirilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() KESME AŞI MALZEMELERİ: 1 kg un tuz 2 yemek kaşığı salça karabiber nane ve kekik 2 yemek kaşığı tereyağı YAPILIŞI: Un içine tuz ve su konularak kulak memesinden daha sert bir hamur yoğrularak 2 yada 3 pazı yapılır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() GEVREK MALZEMELERİ: Un kaymak tuz (Malzemeler isteğe yada kişi sayısına göre ayrılır ![]() YAPILIŞI: Bir kapta kaymak un ve tuz konularak kulak memesinden biraz yumuşak hamur hazırlanır ![]() ![]() ![]() ![]() PİŞİ MALZEMELERİ: Un tuz maya su ![]() YAPILIŞI:Bütün malzemelerin katılımıyla kulak memesi yumuşaklığında bir hamur elde edilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AYRAN ÇORBASI MALZEMELERİ: ½ Kg ![]() ![]() YAPILIŞI: Un yumurta tuz suyla kulak memesinden daha sert yoğrulur yufkalar açılır eriştelik doğranır bir taraftan tencereye 3 lt ![]() ![]() ![]() ![]() YÖRESEL HALK OYUNLARI Ardahan'ın bütün yörelerinde hemen hemen aynı oyunlar oynanır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() A ![]() ![]() Ağır Bar Ondört Sallama Şeyh Şamil Temur Ağa Ay Gizi Bir Mezara Doldurur Nare Beş Açılan Lorke Karabat Şeker Oğlan Hanım Yaylada Sarı Seyran Kaççıke Tavuk Barı Gazelo Hoş Bilezik Haran Döne Kıskanç Kürdün Kızı Ardahan'ın Yolları (Dümme) Hafif Bar Paşa Göçtü ARDAHAN AĞZI LEYAKIL DÜŞMEK :Yorgun düşmek ŞOGURT ![]() YEĞİN :Çalışkan titiz ENDEZE :OLMAK Oyalanmak TUSMAK ![]() MURUSLARINI DÖKMEK : Suratını asmak YÜNGÜL :Hafif AĞZINI GÖZÜNÜ TUZ GİBİ YALAMAK :Çok özlenen kimseler için söylenir GOMBA DÖNMEK :Takla atmak GIGIL YÜZLÜ :Yüz yapısı küçük olan kimseler için söylenir HERSLENMEK ![]() ABURSUZ :Rezil PÜRÇEK ![]() GOLOP :Ağaçtan yapılmış yoğurt kapı SİTİL :Yoğurt Kabı GAGAÇ : Zayıf kimseler için söylenir BİTİG :Köpek yavrusu CİRTAKOZ eli GANFET :Akide Şekeri FARS :Kötü rezil kadin ÇAĞILDAMAK : Gülmek CİCİP :Ağız kenarında ve yüzde çıkan yaralar TEŞT ![]() GEŞLENMEK onmakÜşümek SOYHA ANDIR MERET : Uğursuz şeyler için söylenir HINGILIM ATMAK :Gereksiz hareket ve işler KÖÇMEK :Evlenmek DILDIBIL :Çırılçıplak GURUĞ TAVUK Anaç tavuk HARO :Kilerambar OBBAZ :İşe yaramaz aylak SEĞİRTMEK : Çabuk davranmak PELLÜK :Ayaktaşi oyunu YAŞIK :Ağaçtan yapılan kasa GOPPAL :Büyük burun PORTLAK :Göz Yapısı büyük plan VEDRA :Kova BİBİ :Hala CUCUL :Civciv DOY DOY :Güvercin PEŞ GÜN ![]() GUŞGANA :Tencere CİNCAR :Isırgan Otu ZIRZA :Aşmalı kilit BİJLİ ![]() PALAZ :Bez HERZAL :Tekerleksiz el arabası ZAĞAR :Küçük köpek İSTOL :Yer sandalyesi GIJİK :Kıvırcık saç ÇİRNAĞ :Tırnak YEKTİ :Yetim MUÇURLAMAK :Buruşturmak ŞARILDAYAN :Yıldırım COPLANMAK :Şişmek PEŞKİR :Havlu GIDİK :Oğlak GUDİK :Küçük Köpek KARTOPU :Patates BİŞKA :Kibrit CAMUŞ :Manda LAZUT :Mısır BEDASIL ![]() TEVÜR :Çeşit GUNÇUL :Uç GULLEP :Menteşe GODET ![]() GOTİK :Manda Yavrusu GAGAL :Göz SEKÜ ivan FURĞUN :Öküz Arabası KOR ARABA :Kağnı GAŞGA :At Arabası İŞKAP olap CİCE :Büyük Abla GİZLENGUGİ ![]() BEYABUR Rezil BAÇ ETMEK :Öpmek GIJGIRMAK :Yoğurdun ekşimesi HARMUTLAMAK ![]() GİDİL :Küçük PİŞİK :Kedi MOZİK ananın büyüğü GARABAN :Köy evinin girişi KERSEN :Hamur teknesi GODA :Büyük zar FANTİ :İskambil HERG ![]() HAROS :Nadasa bırakılmış tarla PULUL :Ot Yığını GALAMAK :Yakmak GALAK :Tezek Yığını KOTETE :Tabure CEMSE :Askeri araç konvoyu KAVÇAL :Uzun çene NİGART :Tavuğun gagası TAR :Tavukların kümeste üzerine çıktıkları yer ÇİMMEK :Banyo yapmak TEREK :Raf GUZUK :Kambur DILLO :Hafifmeşrep ÇIKMAK :Yırtmak GATAKLAMAK :Kovma Uzaklaştırma MURUSLARINI DÖKME ![]() MÜRGÜLEMEK :Uyumak GAJ GÖZ :Çakır göz CİNDAL :Kedi Yavrusu GORUĞÇU :Kır Bekçisi LOBYE :Fasulye GIJO :Kozalak BED :Çirkin CANCUR :Erik LIBBIZ :Parasız Züğürt KAYIŞ :Kemer TELLÜK :Yünlü takke MİNTAN :Gömlek ÇENKÜRMEK :Küçük Köpeğin Havlaması GOCİK :Kaban ŞOŞARTMAK :Abartma ŞUŞLANMAK :Fazla yatma AĞBUN :Gübre AKHORA :Yakın bir yer BADİYE :Geniş ağızlı tas BULUZ :Elbise CİCLOBA :Arpacık ÇİNÇAVAT :Varyemez cimri DEYHORA :Uzağı tarif eden işaret zamiri GÜZGİ :Ayna ĞUĞUN :Ağlama HELHEL :Havai kimse AGOZ ![]() JUJUN :Tatlı kaşıntı KERSEN :Hamur teknesi KOLOPA :İçi oyulmuş kap KÜSGİ :Ağaç sırık GARAVUL :Bekçi LÖK :Büyük PÖRÇÜK :Tırpanı sapına bağlayan yeri SOKO :Mantar SAKO :Kolsuz ceket ŞÜŞİT :Huni ŞİNEL :Palto ŞÖHE ![]() TAPUL PULUL :Ot demeti TAT :Çorabın ayağa giyilen daban kısmı TORHOLA :Kabuk tutmamış yumurta TIĞ ![]() DINAZA :Alay etme ÜLEŞMEK :Bölüşmek YABA :Beş parmaklı ağaç dirgen |
![]() |
![]() |
![]() |
Ardahan'in Kültürü |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ardahan'in KültürüZAĞ :Keskin sivri ZABUN :Fakir ZANGAL :Tabansız uzun çorap ZEDA :Tarlanın sürülmemiş tarafı GUZUK :Kambur ZURGANA :Eğri büğrü vücutlu ZENNE :Kadın ZUBUN :Mintan POCİLEMEK :Baltayı taşa vurma MÜRGÜLEME :Otururken hafif uykuya dalma TAĞAYİRLENME :Kendinden geçme CENÇİKLERİN GEVŞEDİ :Hoşuna gitme SINAMA eneme YÖREMİZDE EFSANELER KÜR ÜZERİNDEKİ UĞUZ TAŞI EFSANESİ Ahıska Nekeleye köyü Hırtıs arasında Ardahan'dan gelen Kura suyunun üzerinde Uğuz taşı denen iki kapı boyunda bir kesme taş vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ÇILDIR GÖLÜ DİBİNDEKİ ESKİ ŞEHİR Eskiden Çıldır Gölü'nün dibinde bir şehir varmış ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() UĞUZ ÇAYIRI VE UĞUZ DAĞI EFSANESİ Eskiler der ki Gürcülükten bile önceleri Cınıvızlar (Cenevizli-Romalılar) daha görünmeden Uğuz dağı ile çevresindeki yaylalarda Uğuz (Oğuz) denilen çok iri yapılı bir millet yaşarmış ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() KURŞUN ASKER EFSANESİ Posof ilçesine bağlı secede de Kahraman Mehmetçik hudut karakolunda nöbetçidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() TEKÇAM EFSANESİ İlimizin merkeze bağlı Ovapınar Köyü dağlarında bulunan ormanlık bir alan zamanla yok olur ancak bir tane çam ağacına kimse dokunmaz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() HOCA Eskiden hocalar maaş alamazlarmış üç hoca bir eve misafir olmuşlar akşam yemeği hafif yenir ![]() "Kapan geldi üç molla dosta hediye yolla yassuluğa helva geletopar laha" demiş ev sahibi cevap vermiş; "Senin dediğin hağdur o da bizde yoktur ![]() ![]() ![]() MERTEK Ölüm döşeğinde yatan adam çocuklarını çağırarak; -Ben öldükten sonra mezarımın üzerini eski merteklerle (evlerin üzerini örtmekte kullanılan tahta) örtün der ![]() Çocukları bunun köylü tarafından hoş karşılanmayacağını ve kendileri için bir ayıp olduğunu söyleseler de adam eğer vasiyetini getirmezlerse hakkını helal etmeyeceğini söyler ve bir müddet sonra ölür ![]() ![]() Toprağa verilen adamın yanına melekler gelir ve ilk sorgusunu yapacaklarını söylerler ![]() -Bu ne biçim iştir kardeşim kaç defa hesap vereceğiz ![]() ![]() BUJLANMA Annesi hastalanan adam oldukça yaşlı olan annesini doktora götürür ![]() -Şikayetin ne teyze diye sorunca Yaşlı kadın: -Ayağlarım bujlaniyir oğlum der ![]() Bu yöresel terimden hiçbir şey anlamayan doktor bu sefer oğluna sorar ![]() -Yani doktor beydemek istediki;Ayağlarım gejerleniyirtikine duramiyirim ![]() Gejerlenme-Bujlanma=Uyuşma TÜRKÜLER DİMME Ardahan'ın yollarında Güller açar bağlarında Öyle bir yar sevmişim ki Orıüç ondört çağlarında Eyvah dimme dimme nazlı yar dimme Ben özüm sarhoş sen şarap verme Dimmeyi ben çayda gördüm Elinden bir fayda gördüm İki öptüm bir sevdim Ondan vefayı da gördüm Eyvah dimme dimme nazlı yar dimme Ben özüm sarhoş sen şarap verme Semavarı alıştırın Maşa alıp karıştırın Yarim benden küsüp gitmiş Onu benle barıştırın Eyvah dimme dimme nazlı yar dimme Ben özüm sarhoş sen şarap verme Semavarı al eyledim Şekeri bal eyledim O yar gelecek diye Koçu kurban eyledim Eyvah dimme dimme nazlı yar dimme Ben özüm sarhoş sen şarap verme BU GELEN NAHIR MIDIR Bu gelen nahır mıdır Ay maral maral maral Saralan tahıl mıdır Kız mısın gelin maral Dediler yarin gelir Ay maral maral maral Menzili yakın mıdır kız mısın gelin maral Bu dağda maral gezer Ay maral maral maral Telini tarar gezer kız mısın gelin maral Dağ bizim maral bizim Ay maral maral maral Avcı burda ne gezer kız mısın gelin maral GÖLELI GELİN Hele sen Göle'nin neyini gördün Altmış kız gelinin boyunu gördün Sürüden ayrılan koyunu gördün Göle'li gelin elleri kınalı gelin Göle'li gelin edalı gelin Kaşları gözleri sürmeli gelin On parmağın onu birden kınalı gelin Göle'nin dağları bağlı meşeli İçlerinde biter gül menevşe Yardan ayrılması çetin bişedir ![]() Kaşlari gözleri sürmeli gelin On parmağın onu birden kınalı gelin İçlerine girsem ne derler Sevmedikleriyle alay ederler Göle'li gelin edalı gelin Kaşları gözleri sürmeli gelin Göle'nin dağlan kardan geçilmez Soğuktur suları bir tas içilmez Göle'li gelin edalı gelin On parmağı birden kınalı gelin ![]() ÇAYDA ÇINAR AĞACI (TELLO) Çayda çınar ağacı tello Çift gezer iki bacı tello Büyüğü hele mele tello Küçüğü can ilacı tello Hop tello can tello can tello Yaktın beni suna can tello Suda balık yan gider tello Açma yaram kan gider tello Buna tabib neylesin tello Ecel gelmiş can gider tello Hop tello can tello can tello Yaktın beni suna can tello Arpa çayın kenarı tello Aktı söndü feneri tello Ben bu derdi çekemem tello Bölüşek yari yari tello Hop tello can tello can tello Yaktın beni suna can tello ARDAHAN Nasıl Metedeyim Ardahan seni Düz ovan geniş gezmek isterim Bahar gelince çayır çimen açılır Sanki gül bahçesi türlü çiçek açılır ![]() ![]() Malı koyunları sürü sürü geliyor Yaylan senindir gönül eğliyor Kız gelinin halay tutmuş oynuyor Dadalar sabaş söylüyor davulcu vuruyor Yayla suyun serin akıyor neşe saçıyor Nuri bu sözleri böyle söyledi ![]() Gezdi dağı bucağı gönül eğledi ![]() TOYUĞUM Benim toyuğum ağıdı balam Derisi dolu yağıdı balam Dün bu zaman sağıdı balam Seni yanaşın toyuğu tutan Oğlanasan toyuğu çalan Benim toyuğum çil çildi Kanatları tel tel idi ![]() Toyuğ değil bir fil idi ![]() Seni yanaşın toyuğu tutan ![]() Oğlanasan toyuğu çalan ![]() Bir sağa bahdı bir de sola Toyuğu tuttu attı dama Adlanasan toyuğu tutan ![]() Oğlanasan toyuğu çalan ![]() AĞITLAR 1915 ARDAHAN AĞITI Ardahan'ı dağıttılar Onbin altın nakd ettiler Bazıları kaçtı gece Kimi zehir diller içe Nazlı nazlı kız gelini Tipiler tuttu yolunu Camii mescid doldu şivan Kırdı nafı "Agop" "İvan" Kırdılar bütün erleri Soldu açılmış gülleri Beylerini çağırttılar Yandı günahtan Ardahan Yandın fizahtan Ardahan Karlı dağlar açtı gece Ne günler gördün Ardahan Hani şenliğin Ardahan Kazaklar büktü belini Kız gelin hani Ardahan Yetim meskeni Ardahan Orda kuruldu bir divan Hani zenginlerin Ardahan Misafir seven Ardahan Kazakları görüp sızlar Neler gördün sen Ardahan Oldun hep viran Ardahan |
![]() |
![]() |
|