Türk Kültürü Bilgileri - Vikipedi, Özgür Ansiklopedi

Türk Kültürü Bilgileri - Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türk Kültürünün kökleri, Orta Asya'daki göçebe, Gök Tanrı inanışına sahip, savaşçı halkların kültürüne dayanır Bu atlı-göçebe kültürün gelişme tarihi taşdevrine kadar gider Bu dönem at, kurt, koyun gibi hayvanların evcilleştirildiği ilk kültür dönemidir Ayrıca süt ürünleri, keten ve halı dokumacılığı da ilk bu dönemde geliştirilmiştir

Türk boyları bu eski kültürden, Töre diye adlandırdıkları toplumsal hukuk anlayışlarıyla ayrılmışlardır İnançlarından dolayı her boyun ayrı isimi var olmuş ise de bu boylar Türk halkının parçası olduklarını unutmamışlardır Töreye uyan boylara önceleri Törük ya da Török (Türük) denmiş sonraları bu sözcük Türk biçimine dönüşmüştür

Başka bir anlatılışa göre, Türk Cümlesi Çince Tue' Kue (cesur) cümlesinden kaynaklanmıştır

4000 yıllık Türk tarihi süresince, Türk Milleti tüm Avrasya üzerinde farklı medeniyetlerle temasa girip, bazı kültürlerden etkilenmiş bazılarını da etkilemiştir

Türk Kültür Tarihi

Türk tarihinin erken çağında (MÖ 1000 - MS 1000) özellikle Çin kültürünün etkisi dikkati çekmektedir Bu dönemde Çin etkisi, bazı Doğu Hun hükümdarlarının saraylarında Çin kıyafetleri ve Çin dilinin zorunlu kılınmasına varacak düzeylerde olabilmiştir

Artan Çin etkisine karşı Bilge Kağan, Türk halkını Orhun Kitabeleri ile;

"Çinlilerin tatlı sözleri varmış, Çinlilerin yumuşak ipekleri varmış Tatlı sözleri ve yumuşak ipek kumaşları ile Türk halkını kandırır aralarına alırmışlar Sonra Kagan olacak oğlunuzu uşak, hanım olacak kızınızı cariye yaparlarmış"

şeklinde uyarmıştır

Genel

Türklerin fizik özellikleri olan çekik gözlülük, çıkık elmacık kemikli, esmer tipoloji tarih içinde değişmiştir Bugünkü durumda genel olarak ortalama boy 170, ten rengi beyaz kumral, saçlar dalgalı siyah, sakal bıyık gür, alın geniş, uzun yüzlü, ve genelde ela gözlüdürler

Türk adları en fazla Ahmet, Mehmet, Mustafa, Ali, Ayşe, Fatma şeklindedir Arslan, Şahin gibi somut Devrim gibi soyut adlar da vardır Dedelerin adları genellikle torunlara verilir Pek çok yörede her adın bir sıfatı vardır

Günlük hayatta miladi takvim kullanılır Ancak kültürel hayat İslam medeniyetiyle iç içe olduğundan hicri takvim adları yaşatılır, Recep, Şaban, Ramazan adları hem ad olarak konur hem günlük dini yaşayışta kullanılır

Türkler Avrasya denilen coğrafyaya yayılmışlardır En eski Saka Türklerinden beri göçmen kavim olarak Batı'ya yönelmiş ve göç Anadolu'da sona ermiştir Bugünün ulus devletler dünyasında Batı Türkleri, Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır

Çadır yerleşiminden kent yerleşimine geçen Türkler, ahşap evlerden apartmanlara ve sitelere evrilen kent kültürüne geçmişlerdir Ev dekorasyonunda kilimden halıya, sedirden mobilyaya, sandalyeden koltuğa, tahta pencereden pimapen pencereye evrilen ev kültürü, geniş aileden çekirdek aileye evrilmiştir Batılı giyim kuşam yaygın olmasına rağmen, eski giyim kültürü devam etmektedir Ocak ve mangal düzeninden kalorifer ve doğalgaz düzenine geçen ısıtma sistemi; eşek ve attan arabaya; siniden masaya; şerbetten meyva suyuna; bozadan kolaya; hamamdan saunaya; dere kenarı yıkamadan çamaşır makinesine; teldolaptan buzdolabına temizlik ve sağlık kültürü gelişmiştir Yemek kültürü et merkezli olup, ot, süt, ekmek, bal, balık, yumurta, yoğurt temel besinlerdir

Hayvancılık at, eşek, sığır, manda, deve, koyun, keçi, arı, ördek, tavuk yetiştirmeciliğindedir Tarım ürünleri arpa, buğday, pirinç, pamuk, kabak, bakla, nohut, fasulye, havuç, lahana, soğan, sarımsak, hıyar, turp, bamya, patlıcan, domates, biber, elma, tütün, çay, zeytin, erik, üzüm, patates, ayva, armut, kavun, karpuz, iğde, nar, kiraz, vişne, muz, çilek, fıstık gibi sebze ve meyvelerdir Dokumacılık, ayakkabıcılık, terzilik en yaygın zenaatlerdir Çarşı ve bedestenden marketlere, süpermarketlere günlük alışveriş kültürü gelişkindir Semt pazarları devamlı işler

En modern iletişim sistemleri kullanılmakta, kara, hava, deniz ve demiryollarında modern araçlarla seyahat edilmektedir Kentiçi raylı sistemler ve metro mevcuttur (bak Türk)

Dil

Türkler Göktürk, Uygur, Arap, Mani, Brahmi, Süryani, Grek, Ermeni, İbrani, Kiril, Latin alfabelerini kullandılar Türkiye'de 1928'den beri Latin alfabesi kullanılmaktadır Türk dili zengin bir sanat geleneğine sahiptir, ancak son yüzyıldaki kültür değişmesiyle Batı dillerinin etkisi altındadır Küreselleşme, dünya kültürlerine Amerikan kültürü'nü hayat tarzı olarak en küçük köylere kadar benimsetmekte, ulusal kültür unsurları yabancı kültürüyle ikilik içinde yaşamaktadır Türk dilinin zengin atasözleri ve deyimleri dahi dublaj diline feda edilmektedir (bak Türkçe)

Sanat

Mimaride dini yapılar anıtsaldır Yakınçağa kadar temel üslup Koca Sinan'da belirginleşmiştir Resimde ve heykelde din kültürünün etkisiyle gelişme ancak minyatür ve süsleme sanatlarında olmuştur Türk sanatı çini, hat, ebru ve seramikte, tezhip ve halıcılıkta gelişmiştir

Müzik gerek sivil gerek askeri müzikte sanat müziğinden hafif müziğe evrilir Dini müzik Türk müziğinin önemli unsurudur Halk müziği, klasik ve arabesk özelliktedir Türk sanat müziği çağdaş bir sesle, hafif müzik klasik ve pop müzikle gelişmektedir

Türk edebiyatı şiir, hikaye, roman, deneme, mizah, eleştiri dallarında eski ve yeni formatlarda dünya dillerine çevrilen eserler üretmektedir Sözlü edebiyat geleneği, dini edebiyat formunda yaygındır ve en meşhuru kandillerde okunan mevliddir Halk edebiyatında dünya kültürüne Nasreddin Hoca tanıtılmış, çağdaş halk danslarıyla ve seyirlik sanatlarla tarihi kültür yapıları yaşatılmıştır (bak Türk Sanatları, Türk Müziği, Türk Edebiyatı, Türk Mimarisi)

Ahlak

Türk ahlakı yiğitlik, kahramanlık üzerine kuruludur Alp ve gazilikten, yüksek karakterli ve temiz kalpli, korkusuz, inanç ve irfanlı, milliyetperver, adalet ve iffete düşkün karakterleri Kutadgubilig'den beri sayılan özelliklerdir

Hukuk

Şeriat hukukundan laik Medeni Hukuk'a geçen Türklerin toplum yaşamı Batı medeniyeti çerçevesinde anayasal hukuku benimser Kamu hukuku ve özel hukuk, günlük yaşam kültürünü Batı ile paralel bir düzeye getirmiştir Bununla birlikte özel hukuk alanında töre ve örf hukuku geçerli olabilmektedir Hukuk sistemi evrensel hukuk kurallarıyla uyumludur ve AB'ye girildiğinde AB hukuku geçerli olacaktır Günlük hukuk kültüründe adalet mekanizması ağır işlemektedir Düşünce özgürlüğüne engel yasalar bulunmaktadır (bak Hukuk)

Siyasi Kültür

Türk siyasi kültürü; beylik, hakanlık, sultanlık ve tek partili cumhuriyetten demokratik laik çok partili cumhuriyete doğru gelişmiştir Osmanlı merkezi siyasi yapısı ve bürokratik düzen öğelerinin etkileri cumhuriyette görülmesine rağmen Batı tarzı demokratik rejim yerleşmektedir Sivil toplum güçlenmektedir Siyasi kültür, askeri müdahalelerle birlikte gelişmektedir Bunun temeli Türk kültüründe ordu - millet kavramıdır ve askeri darbelerden sonra otoriterlikten demokratik düzene geçiş sağlanmaktadır Siyasi kültürün zayıf yönleri vesayetçilik ve hoşgörüsüzlüktür Askerlik bir kültür unsuru olarak Türk kültüründe önemli bir işleve sahiptir Askerlik yapmamış gençlere kız verilmemesi hâlâ yaygın bir adettir Etnik ve dini milliyetçilikler, partizanlık, siyasi kültürde olumsuz ve acı olaylara yol açmışlardır Halkın devlete bakışı Devlet Baba kavramıyla hâlâ yaygındır Cumhuriyetin ilk yıllarındaki otoriteryenlik yerini liberal demokrasiye terk etmektedir (bak Türkiye)

Türk spor kültürü Yaşar Doğu, Tanju Çolak, Cemal Kamacı gibi milli şahsiyetlerle ifade edilmesine rağmen toplumda spor yapma yaygınlığı ve spora ayrılan bütçe çok geridir En kabul gören spor futboldur Geleneksel yağlı güreş ata sporu olarak sürerken avcılık, binicilik, kılıç, okçuluk, cirit, atletizm, halter dallarında uluslararası başarı gösterilmektedir