Halı Nın Türkiye Deki Kültürel Önemi

Halı nın türkiye deki kültürel önemi

Koyunlu Halı'nın Halkla İlişkiler Müdiresi Hatice Adalı, halı-kilim sanatının eski tarihlere dayandığını söyleyerek, "Dünyada bilenen en eski halı Altay bölgesindeki Pazırık kurganında bulunmuştur 'İran düğümü', 'asimetrik'; Türk düğümü ise 'simetrik'tir Dolayısıyla Pazırık halısındaki düğümlerin de simetrik olması, bu halının Türk halısı olduğu, en azından İran halısı olmadığı hususunda önemli bir belgedir" dedi

Halının bilinen en eski tarihine kadar uzanan yolculuğu hakkında bilgi veren Adalı, halı-kilim sanatı ve koyun ilişkisine değindi Atla beraber koyunun da bozkır şartlarının vazgeçilmez hayvanı olduğuna dikkat çeken Adalı, atın manevra gücüyle yoğun Çin nüfusu karşısında Türklere hayat hakkı sağlarken, koyunun da yapağıyla giyecek ve barınacakları eşyaların yapımına imkan verdiğini dile getirdi Adalı, "Günümüzdeki Türk Cumhuriyetleri'nde dokunan halı ve kilimlerdeki hakim unsur; hayvan damgalarıdır" dedi Kazakistan'daki Türklerin hala keçeden ayakkabı-çizme yaptıklarını vurgulayan Adalı, üzeri koç başlı nakışlarla işlenmiş keçeleri, bütün Türk Cumhuriyetleri'nde bugün bile görmenin mümkün olduğunu kaydetti



Türkiye'de ve dünyada halı-kilim sanatı üzerine amatör düzeyde araştırmalar yapan ve unutulmaya yüz tutan motifleri ortaya çıkarmaya çalışan Hatice Adalı, çadırların tanziminde Avrupa üslubunda mobilyaların tanınmadığını; aksine en önemli rolü halıların oynadığını söyledi Adalı, Uhlemann'a göre halıcılığın asıl vatanının tam kuru istep bölgeleri olduğunu, bunun da Klimatik özellikler ortaya koyduğunu belirtti İstep kuşağının en karakteristik göçebe kavmini ise Türklerin oluşturduğunu dile getiren Adalı, halı yapımı ve yayımı bakımından da önemli görev yüklendiklerini kaydetti Adalı, "Bu pek çok mütehassısın üzerinde birleştiği bir fikirdir Atla beraber koyun bozkır şartlarının vazgeçilmez hayvanıdırlar At manevra gücüyle yoğun Çin nüfusu karşısında Türklere hayat hakkını sağlarken, koyun da yapağıyla giyinecek ve barınacakları eşyaların yapımına imkan vermiştir

Türkler koyunların yünlerinden keçeler yapmış ve koç başlarını da keçelerine, kilimlerine-halılarına vb damga olarak işlemişlerdir Mesela "Yenisey'in yukarı akımında ve Uygurlardan sonra bir müddet Moğolistan da yaşayan Kırgızların halıları da keçe cinsindendi Bunlarda kullanılan bezek motiflerine yerliler koçkardıng müzü (koçların boynuzu) derler' Kazakistan'daki Kazak Türkleri hala keçeden ayakkabı-çizme yapıyorlar Üzeri koç başlı nakışlarla işlenmiş keçeleri, bütün Türk Cumhuriyetleri'nde görmek mümkündür" açıklamasında bulundu

Adalı, Afanasyevo kültürünün merkezini teşkil eden Bateney Kasabası çevresindeki bir kurganda süs eşyalarının yanında koyun ve at gibi hayvanların kalıntılarına rastlandığını belirterek, "Bilindiği üzere at Türklerde binek hayvanı olmanın yanında en önemli kurban hayvanları arasında da yerini alır Mesela eski Türklerin gökyüzü için at, toprak için de koç kurban ettikleri bilinmektedir Hala Kazakistan'da en önemli kurban hayvanı at olduğu gibi, onun eti koyun, sığır, deve gibi hayvanlara göre daha da pahalıdır Türklerin İç Asya'da yaşadığı bölgeler tarihçiler tarafından 'atlı hayvan yetiştiren kültür bölgesi' olarak adlandırılırken, bu kültürü ilk Türklerin meydana getirdiği belirtilmiştir Türk sanatının en önemli üsluplarından biri olan hayvan üslubunun da bu kültürle ortaya çıktığı biliniyor Bu kültürün önemli araştırmacılarından Menghin'e göre, Ural-Altay halklarının dünya tarihinde iki önemli rolleri olmuştur Bunlardan birincisi hayvan yetiştiricilikleri, ikincisi de devlet kurma becerileridir" ifadelerini kullandı