Edirne Bir Tarih Beşiğı

EDİRNE bir tarih beşiğı

Türk-Osmanlı tarihinde büyük bir yeri olan serhat şehri Edirne’ye, ilkçağda Trak kabilelerinden Betlegerriler ve ardından Odrysler yerleşmişlerdir MÖ 4 asırda Makedonyalılara, sonra Roma İmparatorluğuna ve MS 395’te Roma’nın parçalanması ile Doğu Roma (Bizans)ya geçmiştir MS 586’da Avar Türkleri kuşatmış, fakat alamamıştır Bulgar Türkleri, 914’te Edirne’yi almışsa da, kısa bir müddet sonra Bizanslılar geri almışlardır 1050 ve 1078’de Peçenek Türkleri kuşatmıştır

Osmanlı Türklerinin Rumeli’ye geçmesinden kısa bir müddet sonra, 1361 Temmuzunda Hacı İl Bey ve Evranos Bey emrindeki Türk ordusu tarafından Bizanslılardan alınarak fethedilmiştir Edirne tekfuru kuşatma esnasında Enez’e kaçmıştır Tekfursuz kalan şehir halkı, dini liderlerine “Ne yapalım?” diye sorar Papazlar güzel kızları su almak için sur dışına gönderirlerTürk askerleri bu kızlara bakmaz bile Ayrıca üzüm bağlarından yenilen üzüm kütüklerine paralarının bir mendil içinde bağlanmış olması üzerine, bu ordunun yenilmeyeceğini anlayan papazların tavsiyesi üzerine şehir halkı, Osmanlı komutanı Lala Şahin Paşaya teslim olurlar Edirne 1361-1453 arasında Osmanlı Devletinin başşehri olmuş ve 91 sene başşehirlik yapmıştır Birinci Murat Han,Avrupa fütûhatını buradan başlatmıştır

Fetret devrinde (1402-1413) Emir Süleyman ve kardeşi Mûsa Çelebi’nin başşehri olmuştur 1413’te padişah olan Çelebi Sultan Mehmet, uzun müddet Edirne’de kalmıştır İkinci Murat Han zamanında,Edirne’nin ve çevresinin Türk-Osmanlı mimarisi ile yeniden inşa edilmeye başlandığı görülürTrakya ulaşımı bir ağ gibi örülmeye başlanmış, tarihi Uzunköprü köprüsü yapılmış, Ergene nehri üzerinde iç kısımlara doğru ulaşım sağlanmıştır İstanbul fethinde kullanılan toplar “Tophane Bayırı’nda” dökülmüştürTürk akıncılarının üssü haline gelen Edirne Kalesi,İstanbul’un fethine zemin hazırlayan müstahkem mevki haline gelmiştirÜs olan Edirne Osmanlı Türk hükümdarlarının İstanbul’dan sonra en hoşlandıkları bir şehir olmuştur Hatta bazıları Edirne’yi İstanbul’a tercih etmişlerdi

Dördüncü Mehmet (1648-1687) ile kardeşleri İkinci Süleyman (1687-1691) ve İkinci Ahmet’in oğlu İkinci Mustafa (1695-1703) uzun süre Edirne’de oturmuşlardır Bu devirde İstanbul bir kaymakam (Başbakan vekili) tarafından yönetiliyor, devlet Edirne’den idare ediliyordu Bu durum bazılarının menfaatlerine dokunduğu için huzursuzluğa sebep oldu “Edirne Vak’ası” denilen hadise ile İkinci Mustafa tahttan indirildiYerine kardeşi Üçüncü Ahmet padişah oldu Dördüncü Mehmet ile kardeşi İkinci Süleyman ve İkinci Ahmet Edirne’de vefat ettiler

Edirne, Osmanlı devrinde merkezi Sofya’da bulunan Rumeli Beylerbeyliğine (Eyaletine) bağlı bir vilayetti Edirne kadısı, Osmanlı Devletinin İstanbul kadısından sonra en yüksek rütbeli kadısı sayılırdı Edirne bir ilim merkezi, medreseler (üniversiteler) şehriydi Tanzimattan sonra Edirne vilayeti (eyaleti) kuruldu Doğu ve Batı Trakya Edirne’ye bağlandı Balkan Harbinden sonra Batı Trakya (2 vilayet)Bulgaristan’a bırakıldı

1700 senesinde, Edirne 350 bin nüfûsu ile dünyanın en büyük birkaç şehrinden biriydi Bunlar; İstanbul, Paris, Londra ve Edirne idi On sekizinci asırdan itibaren gerilemeye başladı 1745 senesinde çıkan büyük bir yangınla 60 mahalle kül oldu 1751 yangını da 1745’teki yangın şiddetindeydi

Edirne 4 defa istilaya uğramış ve çok zarar görmüştür 1829’da Ruslar Edirne’ye girmiş bir kaç ay kalmıştır İkinci Sultan Mahmut, Edirne’de 10 gün kalarak halkın moralini takviye etmiş, istilanın tahribatının yeniden imarı için emir vermiştir 20Ocak 1878’de Edirne’ye giren Ruslar 13 ay kalmışlar ve şehri tahrip etmişlerdir Balkan Harbinde Şükrü Paşanın kahramanca savunmasına rağmen, açlık sebebiyle, Bulgarlara 26 Mart 1913’te teslim oldu 4 ay sonra Türk ordusu 22 Temmuz 1913’de Edirne’yi geri aldı Birinci Dünya Harbinden sonra 1920 Temmuzundan 25 Kasım 1922’ye kadar Yunan ordusunun işgalinde kalan Edirne, çok geriledi ve dünyada Edirne derecesinde gerileyen başka bir şehir görülmedi Lozan Antlaşması ile Edirne Türkiye sınırları içine alındı Cumhuriyetten sonra Edirne kendi adını taşıyan ilim merkezi oldu İkinci Dünya Harbinde Edirne boşaldı ve çok sıkıntılı günler yaşadı